فرهنگ پیشهها
بخش آغازین این مقاله ممکن است نیازمند بازنویسی باشد. (نوامبر ۲۰۲۳) |
مجموعهٔ فرهنگ واژگان فارسی، که اولین جلد آن با عنوان فرهنگ اصطلاحات عامیانهٔ خودرو[۱] در سال 1382 توسط انتشارات علمی فرهنگی منتشر شد. پدید آوران اولین جلد این مجموعه شهرداد میرزایی و رجبعلی مختارپور بودند. در سال 1382 شهرداد میرزایی انتشارات دیبایه را تأسیس کرد، و در کنار امور انتشاراتی، ایدهٔ ایجاد فرهنگ پیشهها را نیز دنبال کرد.
 | |
۱. فرهنگ اصطلاحات عامیانهٔ خودرو، ۲. واژه‌نامهٔ دوزندگی، ۳. واژه‌نامهٔ کفشگری، ۴. واژه‌نامهٔ شیشه‌گری، ۵. واژه‌نامهٔ درودگری، ۶. واژه‌نامهٔ زرگری، ۷. واژه‌نامهٔ آشپزی، ۸. واژه‌نامهٔ طرح و رنگ، ۹. واژه‌نامهٔ دباغی، ۱۰. واژه‌نامهٔ قصابی، ۱۱. واژه‌نامهٔ نانوایی، ۱۲. واژه‌نامهٔ بنایی، ۱۳. واژه‌نامهٔ صحافی و چاپ، ۱۴. واژه‌نامهٔ آهنگری، ۱۵. واژه‌نامهٔ نساجی و بافندگی، ۱۶. واژه‌نامهٔ قنادی، ۱۷. واژه‌نامهٔ گرمابهداری، ۱۸. واژه‌نامهٔ نقاشی ساختمان، ۱۹. واژه‌نامهٔ آرایشگری | |
| نویسنده | میرزایی، شهرداد |
|---|---|
| عنوان اصلی | فرهنگِ پیشهها |
| زبان | فارسی |
| ناشر | دیبایه |
| تاریخ انتشار | ۱۳۸۶–۱۴۰۱ |
در سال ۱۳۸۶ دو عنوان دیگر از مجموعهٔ فرهنگ پیشهها، با همکاری انتشارات دیبایه و پژوهشکدۀ مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی وقت (در حال حاضر وزارت میراث فرهنگی)، تحت عنوان واژه‌نامهٔ توصیفی دوزندگی و واژه‌نامهٔ توصیفی کفشگری منتشر شد.[۲]
پس از وقفه‌ای از سال ۱۳۸۹ پیگیری پروژهٔ فرهنگ پیشهها در انتشارات دیبایه دنبال شد، و در حال حاضر، واژه‌نامه‌های توصیفی درودگری، آشپزی، شیشه‌گری، زرگری، و طرح و رنگ در دست انتشار است.
همچنین واژه‌نامه‌های دباغی، قصابی، نانوایی، بنایی، صحافی و چاپ، آهنگری، نساجی و بافندگی، قنادی، گرمابهداری، و نقاشی ساختمان در مراحل نهایی مطالعه و پژوهش است.
اهمیت فرهنگ‌پیشه‌ها ویرایش
در دهه‌های اخیر، فراوانیِ روزافزون واژه‌های بیگانه در زبان فارسی، مایه نگرانی شده و سازمان‌های دولتی و دلسوزان زبان فارسی را به چاره‌اندیشی واداشته و بحث در این زمینه را در میان مجامع علمی و عموم مردم میدان داده‌است.
راهیابیِ بی‌امان واژه‌های بیگانه با از میان رفتن پاره‌ای از پیشه‌های بومی و گسترش فناوری‌های وارداتی همراه بوده و بسیاری از واژه‌هایی را که در گذر زمان پدید آمده بودند در معرض خاموشی و فراموشی قرار داده‌است.
ازاین‌رو، گردآوری و ثبت واژه‌های مربوط به پیشه‌های گوناگون، افزون‌بر آنکه گامی بلند در مسیر حفظ میراث غنی زبان فارسی به‌شمار می‌آید، با ارائه نمونه‌ها و الگوهایی در واژه‌سازی، به پویایی زبان ما یاری می‌رساند.[۳]
روش مطالعه[۴] ویرایش
در مجموعهٔ فرهنگ پیشهها، مجموعه‌ای از اصطلاحات رایج در یک پیشه، با روش‌هایی که در پی می‌آید، گردآوری و توصیف شده‌است تا ازیک‌سو، واژه‌نامه‌ای نسبتاً کامل در پیشه‌ای خاص فراهم آید و کاستی‌های منابع دیگر را برطرف کند و از سوی دیگر، دستمایه یا ـ بهتر است بگوییم ـ گنجینه‌ای از واژه‌های فارسی را یک‌جا در اختیار زبان‌شناسان و فرهنگ‌نویسان و اصطلاح‌شناسان قرار دهد تا با مطالعه و باریک‌بینی در سازوکارهای واژه‌سازی مردمی در این حوزه‌ها، الگوهای آن را جزو منابع واژه‌گزینی به‌شمار آورند و ظرفیت واژه‌گزینی علمی را افزایش دهند.
در مقدمه کتاب، تاریخچه پیشه بر اساس منابع گوناگون به‌تفصیل بررسی شده‌است و سپس، مدخل‌های واژه‌نامه با ترتیب الفبایی و آوانگاری و تعریف هر مدخل قرار گرفته و مدخل‌های مرتبط، به یکدیگر ارجاع داده شده‌اند. همچنین، در پایان کتاب، نمایه‌ای تدوین شده‌است که جستجوی واژه‌هایی را که در میان یک ترکیب جای گرفته و از مدخل‌های اصلی دست‌یافتنی نیست، امکان‌پذیر می‌سازد.
روش پژوهش
جستجوی واژه‌ها در این مجموعه در دو مرحله انجام گرفت:
· مطالعه اسنادی
· پژوهش میدانی
و در پایان متن نهایی پس از نگارش و حروف‌نگاری، در اختیار چند نفر از استادکاران قرار گرفت. پس از دریافت نظرات آنان، در مواردی، توضیحات مربوط به پاره‌ای واژه‌ها اصلاح یا تکمیل شد و سرانجام، سراسر متن به ویراستار سپرده شد.
منابع ویرایش
- ↑ میرزایی، شهرداد و مختارپور، رجبعلی، «فرهنگ اصطلاحات عامیانهٔ خودرو»، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1382
- ↑ «در انجمن ایران‌شناسی فرانسه؛ کتاب «فرهنگ پیشهها» نقد می‌شود». خبرگزاری فارس. ۱۳۸۶-۱۱-۱۴.
- ↑ اصنافی، امیررضا، «واژه‌نامه توصیفی کفش گری و دوزندگی». ماهنامه کتاب ماه کلیات، سال یازدهم شماره 5 (پیاپی 125، اردیبهشت 87)
- ↑ میرزایی، شهرداد، «فرهنگ توصیفی واژگان دوزندگی» از مجموعهٔ «فرهنگ پیشهها»، تهران، دیبایه، 1386