مار جعفری
مار جعفری (نام علمی: Echis) سرده‌ای از افعی‌های زهردار هستند که در مناطق خشک آفریقا، خاورمیانه، پاکستان، هند و سری لانکا پیدا می‌شوند. آنها نمایش تهدیدی مشخصی دارند که با مالش بخشی از بدن‌شان به یکدیگر برای تولید صدای هشداری "هیس‌گونه" همراه است.[۱] نام علمی این مار اِکیس کلمه‌ای یونانی به معنای «افعی» است. برخی از گونه‌های مار جعفری مسئول ایجاد بیشتر موارد مارگزیدگی و مرگ میر در جهان هستند.[۲][۳] هشت گونه از این مار تاکنون شناسایی شده‌است.[۴]
| مار جعفری | |
|---|---|
_Photographed_By_Shantanu_Kuveskar.jpg)
| |
| وضعیت حفاظت | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طناب‌داران |
| رده: | خزندگان |
| راسته: | پولک‌داران |
| زیرراسته: | مارها |
| تیره: | افعی‌ها اوپل، ۱۸۱۱ |
| تبار: | Viperidae |
| مترادف | |
| |
زهرویرایش
زهر گونه های echis تشکیل شده از بیشتر از ۴ نوع سم است. نوروتوکسین ها(بافت های عصبی را از بین میبرند) کاردیوتوکسین ها (به قلب اسیب میرساند) هموتوکسین ها(باعث از بین رفتن گلبول های قرمز و لخته شدن خون می‌شوند) سیتوتوکسین ها(به بافت های سلولی آسیب می‌زند وا باعث نکروز و بافت مردگی می‌شود) این جنس از نظر پزشکی در بسیاری از مناطق روستایی گرمسیری شناخته شده است. بیشتر گزش ها در هنگام تاریکی هوا رخ میدهد. بیشتر گونه های این مار دارای زهری هستند که باعث انعقاد خون می‌شود که ممکن است برای روز ها یا هفته ها باقی بماند. البته زهر بین گونه های مختلف ، فصول مختلف ، شرایط سلامت ، شرایط غذایی ، میزان تزریق زهر و ... میتواند متفاوت بوده و مشکلات مختلفی را بوجود بیاورد.
اخلاق و رفتارویرایش
همه ی اعضای این جنس دارای یک قابلیت برا تهدید شکارچیان هستند. آنها با مالیدن فلس های خود به هم صدایی فش فش مانند صدای ریختن آب روی سطح داغ ایجاد می‌کنند تا باعث فرار تهدید شوند. این مار ها میتوانند بسیار خشن باشند و در هنگام انجام حرکتی که بالا ذکر شد ناگهان حمله کنند. پس در مواجهه با آنها تا حد امکان به آنها نزدیک نشده و سعی کنید به آنها نیز آسیبی نرسانید و فقط از تماشای آنها با رعایت فاصله ایمن لذت ببرید.
توصیفویرایش
این مارها از نظر اندازه نسبتاً کوچک هستند و بزرگسالان آنها هرگز بزرگتر از حدود ۹۰ سانتی‌متر در طول نخواهد بود.[۵] آن‌های دارای سری کوتاه، پهن، گلابی شکل و مجزا از گردن هستند. پوزه‌شان کوتاه و گرد است، در حالی که چشم‌ها نسبتاً بزرگ و برآمده است. فرق سر آنها با پولک‌های کوچک، نامنظم و نیمه‌نیمه پوشیده شده‌است که میتواند صاف یا پوشانده‌شده باشد.[۱]
بدن آنها نسبتاً بلند و باریک و استوانه‌ای شکل است. فلس پشتی عمدتاً پولک‌دار زورقی شکل است. با این حال، پولک‌ها در جناح پایینی در یک زاویه ۴۵ درجه متمایز و مرکزی بیرون آمده‌اند و دندانه دار است. دم آنها نیز کوتاه است.[۱]
مناطق جغرافیاییویرایش
این مارها میتواند در پاکستان، هند، سری لانکا، قسمت‌هایی از خاورمیانه و در شمال خط استوا در آفریقا یافت شود.[۶] همچنین در مناطق خشک ایران مانند خراسان شمالی ، خراسان جنوبی ، خراسان رضوی ، سیستان بلوچستان ، هرمزگان ، ایلام ، فارس ، بوشهر ، اصفهان و خوزستان نیز مشاهده شده است.
غذاویرایش
اطلاعات کمی در مورد عادت غذایی مارهای گونه اکیس موجود است. عادت غذایی گفته می‌شود که بسیار متفاوت باشد و میتواند شامل موارد زیر شود اما محدود به آنها نشود؛ این موارد شامل ملخ‌ها، سوسک‌ها، کرم‌ها، حلزون، عنکبوت، عقرب، هزارپا، قورباغه‌ها، وزغ، خزندگان (از جمله مارهای دیگر)، پستانداران و پرندگان کوچک و... شود.[۱][۵]
تولید مثلویرایش
بیشتر گونه‌های مار جعفری همانند آن‌هایی که در آفریقا یافت می‌شوند تخم‌گذار هستند، درحالی‌که مارهایی که در هند یافت می‌شوند، دارای قابلیت زایش هستند.[۱][۵]
پیوند به بیرونویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ مار جعفری موجود است. |
- مار جعفری در هرپ‌بریدر. بازیابی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۰.
- نگارخانه تصاویر مار جعفری در خزنده‌شناسی آفریقا. بازیابی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۰.
- تصاویری از نیش مار جعفری
پانویسویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ Mallow D, Ludwig D, Nilson G. 2003. True Vipers: Natural History and Toxinology of Old World Vipers. Krieger Publishing Company, Malabar, Florida. 359 pp. ISBN 0-89464-877-2.
- ↑ Campbell JA, Lamar WW. 2004. The Venomous Reptiles of the Western Hemisphere. Comstock Publishing Associates, Ithaca and London. 870 pp. 1500 plates. ISBN 0-8014-4141-2.
- ↑ E at California Plant Names: Latin and Greek Meanings and Derivations. A Dictionary of Botanical Etymology. Accessed 26 January 2007.
- ↑ "Echis". سیستم اطلاعاتی جامع تاکسونومیک. Retrieved 31 July 2006.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ Spawls S, Branch B. 1995. The Dangerous Snakes of Africa. Ralph Curtis Books. Dubai: Oriental Press. 192 pp. ISBN 0-88359-029-8.
- ↑ McDiarmid RW, Campbell JA, Touré T. 1999. Snake Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, vol. 1. Herpetologists' League. 511 pp. ISBN 1-893777-00-6 (series). ISBN 1-893777-01-4 (volume).