ما نگوییم بد و میل به ناحق نکنیم

غزلی با مطلع «ما نگوئیم بد و میل بناحق نکنیم»، غزل شمارهٔ ۳۷۸ از دیوانِ حافظ در تصحیحِ محمد قزوینی و قاسم غنی است.

ما نگوئیم بد و
زبان	فارسی
شاعر	حافظ
شمار ابیات	۸
بحر	رَمَل مُثَمَّن مَخبون محذوف فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
متن
ما نگوئیم بد و میل بناحق نکنیم جامهٔ کس سیه و دلق خود ازرق نکنیم عیب درویش و توانگر بکم و بیش بدست کار بد مصلحت آنست که مطلق نکنیم رقم مغلطه بر دفتر دانش نزنیم سرّ حق بر ورق شعبده ملحق نکنیم شاه اگر جرعهٔ رندان نه بحرمت نوشد التفاتش بمی صاف مروّق نکنیم خوش برانیم جهان در نظر راه‌روان فکر اسب سیه و زین مغرّق نکنیم آسمان کشتی ارباب هنر می‌شکند تکیه آن به که برین بحر معلّق نکنیم گر بدی گفت حسودی و رفیقی رنجید گو تو خوش باش که ما گوش باحمق نکنیم حافظ ار خصم خطا گفت نگیریم برو ور بحق گفت جدل با سخن حق نکنیم ۲ ۴ ۶ ۸ نسخهٔ مبنا: تصحیحِ محمّد قزوینی و قاسم غنی
⇒ ⇐

مفهوم و درون‌مایه

معنی بیت اول (مصرع دوم): یعنی دیگران را به سیاهکاری و خود را به داشتن لباس رسمی صوفیه که خرقه کبود (= ازرق) است، نسبت ندهیم

در دیگر آثار هنری

در یک قطعهٔ سیاه‌مشق اثر غلامرضا اصفهانی در مجموعهٔ خلیلی در لندن، بیت‌هایی از غزل «ما نگوییم بد و میل به ناحق نکنیم / جامه کس سیه و دلق خود ازرق نکنیم» آمده است.

منابع

• آذرنوش، آذرتاش؛ اینجنیتو، دومینیکو؛ باقری، بهادر؛ بلوکباشی، علی؛ بیات، علی؛ پاکتچی، احمد؛ خرمشاهی، بهاءالدین؛ دادبه، اصغر؛ ساجدی، طهمورث؛ سجادی، صادق؛ سمسار، محمدحسن؛ شمس، اسماعیل؛ عبدالله، صفر؛ کردمافی، سعید؛ کیوانی، مجدالدین؛ مسعودی آرانی، عبدالله؛ میثمی، حسین؛ میرانصاری، علی؛ نکوروح، حسن؛ هاشم‌پور سبحانی، توفیق؛ بخش هنر و معماری (۱۳۹۰). «حافظ». در سید محمدکاظم موسوی بجنوردی. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱۹. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۳۲۶۰۴۷.
• حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین محمد. قزوینی، محمد؛ غنی، قاسم، ویراستاران. دیوان حافظ. تهران: سینا.