محمدحسین جهانبانی


سرتیپ محمدحسین میرزا جهانبانی‌ از فرماندهان ارتش شاهنشاهی ایران و مدتی رئیس شهربانی کل کشور و نیز سرپرست وزارت کشور ایران بود.


محمدحسین جهانبانی
درگذشتهاردیبهشت ۱۳۳۳
شاخه نظامیارتش شاهنشاهی ایران
درجهسرتیپ
فرماندهیرئیس شهربانی کل کشور

وی پسر امیر سیف‌الدین میرزا جهانبانی "مدیر توپخانه" و نوه سیف‌الله میرزا چهل و دومین پسر فتحعلی شاه قاجار بود.[۱] مادرش نیز دختر میرزا علی‌نقی‌خان حکیم‌الممالک پزشک مخصوص ناصرالدین شاه بود.[۲][۳]

وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی، برای ادامه تحصیل به روسیه رفت و دوره دانشکده افسری را طی نمود و در ۱۳۳۴ قمری به ایران بازگشت و با درجه یاوری در قزاقخانه مشغول به‌کار شد.[۱] در ۱۳۰۰ شمسی با همان درجه یاوری و سمت آجودان باشی به لشکر غرب (همدان) انتقال یافت.[۴] در ۱۳۰۱ شمسی با درجه سرهنگ دومی، رئیس ستاد لشکر غرب، و در ۱۳۰۴ پس از انتقال به اداره کل امنیه (یا همان ژاندارمری)، رئیس ستاد ژاندارمری شد و بعد از مدتی کوتاه به معاونت و سپس کفالت ژاندارمری کل کشور منصوب گردید.[۱] پس از آن فرمانده تیپ مستقل خوزستان و سرانجام فرماندار نظامی کهگیلویه گردید و در خلع سلاح عشایر آن منطقه کوشش زیادی کرد.[۵]

پس از مغضوب شدن امان‌اللّه جهانبانی، محمدحسین جهانبانی نیز به یکباره به تهران احضار، ابتدا بازداشت، محاکمه و عاقبت از ارتش اخراج گردید (۱۳۱۷).[۵] سپس به وزارت کشور رفت و مدت‌ها مدیرکل انتظامات وزارت کشور بود.[۶] در سال ۱۳۲۲ مجدداً به خدمت دعوت شد و درجه سرتیپی گرفت[۶] و در دوره دوم نخست‌وزیری سهیلی مدتی کوتاه رئیس شهربانی کل کشور گردید.[۱]

او در کودتای ۲۸ مرداد با سرلشکر فضل‌اللّه زاهدی همکاری نزدیک داشت و در زمان زمامداری زاهدی به معاونت و بعداً سرپرستی وزارت کشور منصوب گردید. وی در اردیبهشت ۱۳۳۳ در بازگشت از کنگره هزاره بوعلی سینا و افتتاح آرامگاه وی در همدان طی یک تصادف کشته شد.[۱]

پانویس

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ دائرةالمعارف اسلامی
  2. ره‌آورد (نشریه دوستداران فرهنگ فارسی)، شماره ۲۲–۲۳، ص۲۸۷.
  3. خاطرات سیاسی فرخ، معتم‌السلطنه، تاریخ پنجاه ساله معاصر، ص۲۲
  4. عاقلی ۲۸۵
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ عاقلی ۴۱۹
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ عاقلی ۳۹۸

منابع

ویرایش
  • دانشنامه جهان اسلام، نسخه آنلاین، مدخل جهانبانی، بازبینی ۷ بهمن ۱۳۸۹
  • دکتر باقر عاقلی (۱۳۸۶رضاشاه و قشون متحدالشکل، تهران: نشر نامک، شابک ۹۶۴-۶۸۹۵-۰۵-۰