ناهنجاری‌های واژن

ناهنجاری‌های واژن (انگلیسی: Vaginal anomalies) ناهنجاری‌های مادرزادی ساختاری و غیرطبیعی واژن هستند که در طول رشد رویان مؤنث در دستگاه تناسلی تشکیل می‌شوند (یا بخشی از آن تشکیل نمی‌شوند) و در نهایت منجر به یک واژن غیرطبیعی یا حتی عدم ساخت واژن می‌گردند.[۱]

یک کتاب مرجع پزشکی زنان در ۱۹۰۴ که برخی از ناهنجاری‌های واژن را شرح می‌دهد.

ناهنجاری‌های‌ واژن در صورت وجود، اغلب با ناهنجاری‌های رحمی، اسکلتی و ادراری همراه هستند؛[۲][۳] چرا که این ساختارها در زمان‌های حیاتی تشکیل اعضا داخلی بدن، همچون واژن، بیشتر مستعد ابتلا به اختلال ساختاری هستند. بسیاری از این نقایص تحت عنوان گسترده‌تر «ناهنجاری‌های مجرای مولر» طبقه‌بندی می‌شوند.[۲][۴] ناهنجاری‌های مجرای مولر به دلیل اختلال رشد دستگاه تناسلی در دوران جنینی ایجاد می‌شود.[۵]

سایر عارضه‌های مجزای ناهنجاری‌های واژن ممکن است بدون هیچ دلیل قابل توجیهی رخ دهند. ادر بیشتر اوقات ناهنجاری‌های واژن بخشی از مجموعه ای از نقایص یا سندرم‌ها هستند. علاوه بر اینها، وراثت هم می‌تواند نقش مهمی در مواجهه پیش از تولد با برخی از مواد تراتوژن داشته باشد.[۲][۶][۷][۸] بسیاری از ناهنجاری‌های واژن در بدو تولد تشخیص داده نمی‌شوند زیرا اندام تناسلی خارجی طبیعی به نظر می‌رسد.[۲] سایر اندام‌های دستگاه تناسلی ممکن است تحت تأثیر ناهنجاری واژن قرار نگیرند. رحم، لوله‌های رحم و تخمدان‌ها علیرغم وجود نقص واژن و دستگاه تناسلی خارجی می‌توانند عملکردی طبیعی داشته باشند.[۲]

ناهنجاری واژن ممکن است اثری بر باروری نداشته باشد. با آن که این موضوع بستگی به وسعت و شدت نقص واژن دارد، اما امکان وقوع لقاح وجود دارد. در مواردی که عملکرد تخمدان مختل نشده‌است، لقاح مصنوعی ممکن است موفقیت‌آمیز باشد. عملکرد تخمدان‌ها در یک زن مبتلا به نقص واژن، امکان لانه‌گزینی تخمک بارورشده را در رحم یک فرد سالم دیگر فراهم می‌کند. به هر حال در برخی موارد، یک لقاح موفق امکان‌پذیر است.[۹][۲] طول واژن از ۶٫۵ تا ۱۲٫۵ سانتی‌متر متغیر است. از آنجایی که این اندازه اندکی کوتاه‌تر از مقیاس‌های قدیمی‌تر است، ممکن است بر تشخیص صحیح بیماری در زنان مبتلا به آژنزی یا هیپوپلازی واژن اثر بگذارد و این زنان بدون آنکه ضرورتی داشته باشند تشویق به جراحی و افزایش اندازه واژن شوند.[۱۰]

ناهنجاری‌های واژن ممکن است باعث مشکل در ادرار کردن، لقاح، بارداری و اختلال در رابطه جنسی شود. بروز اثرات روانی-اجتماعی نیز محتمل است.[۱۱]

علائم و نشانه‌ها ویرایش

ناهنجاری‌های منفرد و غیر ارثی ویرایش

برخی از ناهنجاری‌ها در معاینه پس از تولد یا زمانی کشف می‌شوند که رشد ویژگی‌های جنسی آنطور که انتظار می‌رود پیشرفت نمی‌کند. نقایصی که مانع از جریان قاعدگی می‌شوند، با بروز آمنوره آشکار می‌شوند.

سندرم‌ها ویرایش

شناسایی سندرم‌ها ممکن است بیشتر طول بکشد زیرا نادر هستند و اغلب شامل خطاهایی در متابولیسم می‌شوند. بسیاری از سندرم‌ها علائم و نشانه‌های مشابهی دارند.

نقایص همراه رحم ویرایش

برخی نقایص رحم می‌تواند با ناهنجاری‌های واژن همراه باشند:

  • آژنزی مولرین (فقدان رحم): رحم وجود ندارد. واژن یا خیلی بدوی و ناقص است یا اصلاً وجود ندارد.[۱۲][۱۳]
  • رحم دوتایی (رحم دوگانه): رحم دارای دیوارهٔ داخلی عرضی است
  • رحم تیغه‌دار: (دیواره یا ستیغ داخلی): واژن یک ستیغ کامل درونی دارد.
  • رحم بدوی: باقیمانده رحمی است که به دهانه رحم و واژن متصل نیست.

زنان مبتلا به ناهنجاری‌های رحمی ممکن است ناهنجاری‌های کلیوی مرتبط از جمله آژنزی یک طرفه (عدم تشکیل) کلیه هم داشته باشند.[۱۴]

دلایل ویرایش

علت موارد منفرد (غیرارثی) ناهنجاری‌های واژن همیشه قابل شناسایی نیست، اگرچه اختلال در رشد جنینی واژن احتمالاً در این مورد نقش دارد.

روش تشخیص ویرایش

روش‌های تصویربرداری از جمله روش کنتراست رتروگراد معمولاً در تشخیص ناهنجاری‌های واژن مفید هستند. انجام سونوگرافی آنومالی هم مفید است به ویژه برای تشخیص سندرم‌های ادراری-تناسلی. نقایص ژنتیکی و متابولیکی نیازمند آزمایش‌های بیشتری جهت تشخیص دقیق هستند.

مدیریت درمان ویرایش

ناهنجاری‌های واژن با جراحی درمان می‌شوند.[۱۵] برای آن دسته از دختران و زنانی که واژن ندارند، می‌توان یک «نئوواژن» (واژن جدید) ساخت.[۱۶][۱۷] تیغه‌ها و دیواره‌های درونی واژن را می‌توان با جراحی برداشت.[۱۸][۱۹]

شایع‌ترین ناهنجاری واژن، پرده بکارت بدون سوراخ است. این ناهنجاری اغلب آنقدر واضح است که برخی متخصصان کودکان می‌توانند آن را در مدت کوتاهی پس از تولد تشخیص داده شود. اصلاح پرده بکارت بدون سوراخ ممکن است تا سن بلوغ به تعویق بیفتد. پرده بکارت ممکن است به‌طور غیرعادی ضخیم یا تا حدی به دلیل وجود نوارهای فیبری بافت همبند مسدود شود. پرده بکارت بدون سوراخ نیز ممکن است با سایر ناهنجاری‌ها همچون دیواره درونی همراه باشد. یک پرده بکارت بدون سوراخ می‌تواند جابجا شده و در محلی که انتظار می‌رود نباشد. سایر ناهنجاری‌های پرده بکارت شامل پرده ستیغ‌دار، نابجایی پرده و پرده بکارتی است که سوراخ‌های بسیار ریز دارد.[۲۰][۲۱] گاهی به ندرت، پرده بکارت دوتایی هم وجود دارد.[۲۲][۲۳][۲۴] پردۀ بکارت بدون سوراخ، با برش و خالی کردن محتویات جمع شده در پشت آن درمان می‌شود. گاهی حاشیه کوچکی از بافت پردۀ بکارت در اطراف دهانه واژن باقی می‌ماند.[۲۵]

هایپرپلازی مادرزادی آدرنال می‌تواند باعث رشد غیرطبیعی واژن شود.[۲۶][۲۷][۲۸] آدنوز واژن وجود غیرطبیعی بافت دهانه رحم و رحم در دیواره واژن است.[۲۹] ده درصد از زنان دچار این عارضه هستند و علامتی هم ندارند آدنوز به‌ندرت به بدخیمی تبدیل می‌شود.[۳۰] اکستروفی کلواک وضعیتی است که در آن دو واژن وجود دارد.[۳۱][۳۲][۳۳] ۱ نفر از هر ۵۰۰۰ زن دچار آژنزی واژن یا فقدان کامل واژن است.[۳۴] همی‌واژن وجود غیرطبیعی یک واژن ناقص است که به دیواره واژن طبیعی چسبیده‌است. دهانهٔ همی‌واژن به واژن طبیعی باز نمی‌شود و به یک رحم ثانویهٔ غیرطبیعی متصل است.[۳۵] هیپوپلازی واژن به معنای رشد ناقص و تکامل ناکافی واژن است و در بیماران مبتلا به سندرم عدم حساسیت کامل به آندروژن یافت می‌شود.[۳۶][۳۷][۳۸] سپتوم‌های واژن ساختارهایی دیواره مانند متشکل از بافت فیبری هستند که واژن را مسدود می‌کنند.[۳۱][۳۹] این بافت به صورت افقی گسترش می‌یابد، کانال واژن را به‌طور کامل یا نیمه مسدود می‌کند یا آنکه با گسترش عرضی، اساساً دو واژن ایجاد می‌کند که به یک رحم طبیعی متصل هستند.[۴۰][۴۱] سپتوم واژن می‌تواند از جلوی جریان طبیعی خون قاعدگی را بگیرد و منجر به مقاربت دردناک شود، اگرچه برخی از زنان هیچ‌گونه علائمی ندارند.[۴۲][۳۶][۴۰] بسیاری از ناهنجاری‌های واژن در بدو تولد تشخیص داده نمی‌شوند زیرا اندام تناسلی خارجی طبیعی به نظر برسد.[۲]

ناهنجاری‌های ساختاری میزان بروز توضیح‌ها/واژگان مترادف درمان منابع
پرده بکارت بدون سوراخ ۱ در ۲۰۰۰-۱۰۰۰ موکومتروکولپوس و هماتوکولپوس از عوارض این بیماری هستند. جراحی [۲۲][۱][۲۳][۴۳][۴۴]
آدنوز واژن ۱ در ۱۰ در بسیاری موارد بدون علامت است. ندارد [۳۰][۴۵][۲۹]
اکستروفی کلواک ۳٫۳ در ۱۰۰٬۰۰۰ مترادف: امفالوسل-اکستروفی-مقعد بدون سوراخ-ناهنجاری‌های نخاعی (OEIS) جراحی [۳۱][۳۲][۴۶][۴۷][۴۸][۳۳][۱][۴۹][۵۰][۵۱]
آژنزی واژن ۱ در ۵۰۰۰ جراحی [۳۸][۳۷][۱][۳۴]
همی‌واژن همی‌واژن به درون واژن طبیعی راه ندارد بلکه به رحم دوم غیرطبیعی متصل می‌شود، همی‌واژن همچنین در سندرم رحم دوگانه با همی‌واژینای انسدادی و آژنزی کلیه در همان سمت (OHVIRA) رخ می‌دهد. [۵۲][۳۵]
هیپوپلازی واژن [۳۶]
آترزی واژن [۲][۳۴]
فیستول مادرزادی واژن جراحی [۵۳][۵۴]
تیغه/دیوارۀ داخلی واژن ۱ در ۷۰٬۰۰۰ دیوارهٔ داخلی ممکن است از جریان خون قاعدگی جلوگیری کند و منجر به مقاربت دردناک شود. برخی مبتلایان هیچ علامتی ندارند. دیواره‌های عرضی اغلب با ناهنجاری‌های کلیوی همراه هستند. جراحی یا گاهی بدون نیاز به درمان [۴۰][۳۶][۴۲][۳۱][۲۳][۵۵][۵۶]
کلواک پایدار [۵۷][۱]
سینوس ادراری-تناسلی سیستم ادراری و واژن هر دو به درون یک مجرای مشترک باز می‌شود [۵۸][۱][۵۹]

ناهنجاری‌های مرتبط با سندرم‌ها ویرایش

برخی از سندرم‌های مادرزادی با ناهنجاری‌های واژن و همراه با سایر بیماری‌های جدی تظاهر می‌یابند. نمونه ای از موارد نشانگان فریزر، کمبود WNT4 و نشانگان باردت–بیدل است.[۳۸][۶۰][۴۷][۵۵] ناهنجاری‌های منفرد و غیر مادرزادی واژن ممکن است بدون هیچ‌گونه دلیل قابل توضیحی رخ دهد و در برخی موارد نیز، این ناهنجاری‌ها بخشی از یک نشانگان یا مجموعه‌ای از ناهنجاری‌های دیگر هستند. منشأ بسیاری از ناهنجاری‌های واژن، اختلال در مرحله جنینی رشد دستگاه تناسلی است.[۵] وراثت نیز ممکن است نقشی را ایفا کند، همان‌طور که قرار گرفتن در معرض برخی هورمون‌ها و مواد تراتوژن پیش از تولد نیز در بروز این ناهنجاری‌ها نقش دارند.[۲][۷] اگرچه وجود یک ناهنجاری واژن لزوماً از لقاح و بارداری موفق در صورت وجود رحم و تخمدان‌های طبیعی جلوگیری نمی‌کند، اما ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.[۲۱][۹][۲]

نشانگان نام مخفف منابع
نشانگان فریزر [۳۸][۶۱][۶۲][۶۳][۶۴][۶۵][۶۶]
کمبود WNT4 [۳۸][۶۷][۳۳]
نشانگان باردت–بیدل BBS [۳۸][۶۸]
نشانگان مک‌کوسیک–کافمن [۶۹][۷۰]
نشانگان هرلین–ورنر–ووندرلیش HWW ، OHVIRA [۷۱][۷۲][۷۳][۷۴]
ناهنجاری‌های مولرین [۲][۳۴]
آژنزی مولرین MRKH [۱۲][۱۳]
هایپرپلازی مادرزادی آدرنال CAH [۵۸]
کمپلکس اوئی‌آی‌اس [۵۱]
کمپلکس اکستروفی-اپیسپادیاس [۷۵]

قرار گرفتن در معرض برخی از هورمون‌ها می‌تواند باعث ناهنجاری‌های واژن شود و همچنین کمبود هورمون‌های لازم برای رشد طبیعی نیز می‌توانند سبب‌ساز چنین ناهنجاری‌هایی باشند.[۷۶] دی‌اتیل‌استیل بسترول که قبلاً (و به اشتباه) به نام «استیلبوسترول» نیز شناخته می‌شد، یک استروژن و تراتوژن غیر استروئیدی مصنوعی (ترکیب آلی) است که قادر است در جنین در حال رشد، ناهنجاری‌های واژن ایجاد شود.[۴۵]

همه‌گیرشناسی ویرایش

میزان بروز نقایص واژن بسیار متغیر است و گاهی آمار مربوط به آن برخی فقط از طریق انجام مطالعات موردی به دست می‌آید. میزان شیوع پرده بکارت بدون سوراخ، ۱ در ۱۰۰۰ است.[۴۳]

تاریخچه ویرایش

 
یک روش درمانی در یونان باستان برای درمان افتادگی شدید رحم که از سوراه درونی واژن بیرون زده باشد.

ذکر ناهنجاری‌های واژن و افتادگی اندام لگنی در فرهنگ‌ها و مکان‌های کهن قابل توجه است.[۷۷] در ۱۵۰۰ ق.م. مصریان در مورد «افتادن رحم» نوشتند. در ۴۰۰ ق.م. یک پزشک یونانی مشاهدات و درمان‌های خود را چنین ثبت کرد:

«بعد از اینکه بیمار به یک سازه نردبان‌مانند بسته شد، او را به سمت بالا خم کردند به طوری که سرش به سمت پایین قاب قرار گرفت. سپس آن سازه به مدت تقریباً ۵–۳ دقیقه و کم و بیش سریع، به سمت بالا و پایین حرکت کرد. بیمار در وضعیت معکوس قرار داشت، تصور می‌شد که اندام‌های در حال افتادگی دستگاه تناسلی با نیروی گرانش و حرکت تکان‌دهنده به وضعیت طبیعی خود بازمی‌گردند.»[۷۷]

بقراط همچنین بیرون‌زدگی سایر اعضا درونی بدن را از طریق واژن توصیف کرد.[۷۷] در سال ۱۵۲۱، یاکوپو برنگاریو دا کارپی نخستین درمان جراحی بیرون‌افتادگی را انجام داد. این کار با بستن یک طناب به دور عضو بیرون‌زده انجام می‌شد، به‌نحوی که آن را به مدت دو روز سفت می‌کرد تا خونرسانی‌اش قطع و دچار مرگ بافتی شود و سپس آن را قطع می‌کرد. سپس شراب، آلوئه و عسل را روی ریشه بافی مانده قرار داده می‌شد.[۷۷]

منابع مربوط به وجود ناهنجاری‌های واژن در ارتباط با آژنزی مولرین به ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد، زمانی که یک مورخ یک مورد از آژنزی واژن را توصیف کرد.[۷۸]

در سال ۱۸۲۳، پزشکان دیگر پیشنهاد کردند که واژینوپلاستی ممکن است درمان خوبی برای بیرون‌زدگی اندام لگنی باشد. در سال ۱۸۳۰، اولین تشریح واژن بر روی یک زن زنده انجام شد. سایر روش‌های بازسازی واژن در سال ۱۸۳۴ شرح داده شد و درمان گاهی بخیه زدن لبه‌های ناقص واژن بود. یکی از روش‌های درمان کشیدگی واژن در سال ۱۸۵۹ برداشتن دهانه رحم بود.[۷۷] در سال ۱۸۶۶، روش‌هایی که شبیه به روش‌های امروزی، مورد استفاده قرار گرفت. برای جراحی دیواره قدامی واژن، دیگر نیلزی به ترمیم تمام‌لایه‌ای دیواره نبود. جراحی به نام «سیم» متعاقباً روش دیگری را ارائه نمود که نیازی به بریدن تمام ضخامت جدارهٔ واژن نداشت. مدت کوتاهی پس از این، پیشنهاد شد که اتصال مجدد واژن به ساختارهای نگهدارنده موفقیت آمیزتر بوده و منجر به عود کمتری می‌شود. همین پیشنهاد دوباره در سال ۱۹۷۶ مطرح شد اما بررسی‌های بیشتر نشان داد که میزان عود کمتر نیست. پیشرفت‌های بیشتر در سال ۱۹۶۱ و هنگامی حاصل شد که جراحان از روش اتصال مجدد دیوارهٔ قدامی واژن به رباط کوپر استفاده کردند.[۷۷]

در سال ۱۹۵۵ از توری جراحی (surgical mesh) برای تقویت بافت لگن استفاده شد. در سال ۱۹۷۰، بافت خوک‌ها برای تقویت دیواره قدامی واژن مورد استفاده قرار گرفت. از سال ۱۹۷۶، همراه با جراحی برداشتن واژن جهت درمان افتادگی مثانه، شیوه‌های بخیه زدن هم ارتقا یافت. در سال ۱۹۹۱، فرضیه‌های علمی پیشین مربوط به کالبدشناسی دقیق ساختارهای نگهدارنده لگن در مورد وجود برخی از ساختارهای لگنی و عدم وجود برخی دیگر مورد تردید قرار گرفت. در سال‌های اخیر از سلول‌های بنیادی و جراحی لاپاراسکوپی به کمک ربات در حین واژینکتومی و واژینوپلاستی استفاده می‌شود.[۷۷]

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ "Vaginal Anomalies - Pediatrics - Merck Manuals Professional Edition". Merck Manuals Professional Edition (به انگلیسی). Retrieved 2018-02-06.
  2. ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ "Mullerian Duct Anomalies: Overview, Incidence and Prevalence, Embryology". 2016-06-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  3. "Vaginal Anomalies - Pediatrics - Merck Manuals Professional Edition". Merck Manuals Professional Edition (به انگلیسی). Retrieved 2018-01-06.
  4. "Vaginal Anomalies-Pediatrics-Merck Manuals Professional Edition". Retrieved 2018-01-06.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ "Mullerian Duct Anomalies: Overview, Incidence and Prevalence, Embryology". 2016-06-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  6. The most notable teratogen that is strongly associated with vaginal anomalies is the synthetic hormone Diethylstilbestrol
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ The inheritance patterns of some vaginal anomalies can be autosomal dominant, autosomal recessive, and X-linked disorders.
  8. "Imperforate Hymen: Background, Problem, Epidemiology". 2017-05-04. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ Altchek A, Paciuc J (October 2009). "Successful pregnancy following surgery in the obstructed uterus in a uterus didelphys with unilateral distal vaginal agenesis and ipsilateral renal agenesis: case report and literature review". Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology. 22 (5): e159-62. doi:10.1016/j.jpag.2009.02.001. PMID 19576808.
  10. Lloyd J, Crouch NS, Minto CL, Liao LM, Creighton SM (May 2005). "Female genital appearance: "normality" unfolds". BJOG. 112 (5): 643–6. doi:10.1111/j.1471-0528.2004.00517.x. PMID 15842291. S2CID 17818072.
  11. "Overview of Congenital Genitourinary Anomalies - Pediatrics - Merck Manuals Professional Edition". Merck Manuals Professional Edition (به انگلیسی). Retrieved 2018-02-06.
  12. ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ "Müllerian Agenesis: Diagnosis, Management, and Treatment". ACOG. Retrieved 2018-01-31.
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Aittomäki K, Eroila H, Kajanoja P (2001). "A population-based study of the incidence of Müllerian aplasia in Finland". Fertility and Sterility. 76 (3): 624–5. doi:10.1016/S0015-0282(01)01963-X. PMID 11570363.
  14. Li S, Qayyum A, Coakley FV, Hricak H (2000). "Association of renal agenesis and mullerian duct anomalies". Journal of Computer Assisted Tomography. 24 (6): 829–34. doi:10.1097/00004728-200011000-00001. PMID 11105695. S2CID 26387695.
  15. Dietrich JE, Millar DM, Quint EH (December 2014). "Obstructive reproductive tract anomalies". Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology (به انگلیسی). 27 (6): 396–402. doi:10.1016/j.jpag.2014.09.001. PMID 25438708.
  16. "Sigmoid Neovagina". Atlas of Pelvic Surgery. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 2018-01-31.
  17. "McIndoe Vaginoplasty for Neovagina". Atlas of Pelvic Surgery. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 2018-01-31.
  18. "Excision of Transverse Vaginal Septum". Atlas of Pelvic Surgery. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 2018-01-31.
  19. "Correction of Double-Barreled Vagina". Atlas of Pelvic Surgery. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 2018-01-31.
  20. "Imperforate Hymen: Background, Problem, Epidemiology". 2017-05-04. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  21. ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ Acién P, Acién M (2016-01-01). "The presentation and management of complex female genital malformations". Human Reproduction Update. 22 (1): 48–69. doi:10.1093/humupd/dmv048. PMID 26537987.
  22. ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ "Amenorrhea: Background, Pathophysiology, Etiology". 2017-12-06. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  23. ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ ۲۳٫۲ Coran AG, Caldamone A, Adzick N, Krummel T, Laberge J, Shamberger R (2012). Pediatric Surgery. Elsevier Health Sciences. p. 1599. ISBN 978-0-323-09161-9.
  24. Lardenoije C, Aardenburg R, Mertens H (2009-05-26). "Imperforate hymen: a cause of abdominal pain in female adolescents". BMJ Case Reports. 2009: bcr0820080722. doi:10.1136/bcr.08.2008.0722. PMC 3029536. PMID 21686660.
  25. Goel, Neerja; Rajaram, Shalini; Mehta, Sumita (2013). State-of-the-art : vaginal surgery (2nd ed.). New Delhi. p. 6. ISBN 9789350902875. OCLC 858649878.
  26. Wang LC, Poppas DP (January 2017). "Surgical outcomes and complications of reconstructive surgery in the female congenital adrenal hyperplasia patient: What every endocrinologist should know". The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology. 165 (Pt A): 137–144. doi:10.1016/j.jsbmb.2016.03.021. PMID 26995108. S2CID 45876518.
  27. "Congenital Adrenal Hyperplasia: Practice Essentials, Background, Pathophysiology". 2017-02-21. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  28. "Developmental disorders of the female genital tract". MedlinePlus Medical Encyclopedia. Retrieved 2018-01-29.
  29. ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ Laronda MM, Unno K, Butler LM, Kurita T (October 2012). "The development of cervical and vaginal adenosis as a result of diethylstilbestrol exposure in utero". Differentiation; Research in Biological Diversity. 84 (3): 252–60. doi:10.1016/j.diff.2012.05.004. PMC 3443265. PMID 22682699.
  30. ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ Kranl C, Zelger B, Kofler H, Heim K, Sepp N, Fritsch P (July 1998). "Vulval and vaginal adenosis". The British Journal of Dermatology. 139 (1): 128–31. doi:10.1046/j.1365-2133.1998.02329.x. PMID 9764164. S2CID 37183823.
  31. ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ۳۱٫۲ ۳۱٫۳ "Developmental disorders of the female genital tract". MedlinePlus Medical Encyclopedia. Retrieved 2018-01-21.
  32. ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ "What is Cloacal Exstrophy?". Urology Care Foundation. Retrieved 2018-01-20.
  33. ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ ۳۳٫۲ Biason-Lauber A, De Filippo G, Konrad D, Scarano G, Nazzaro A, Schoenle EJ (January 2007). "WNT4 deficiency--a clinical phenotype distinct from the classic Mayer-Rokitansky-Kuster-Hauser syndrome: a case report". Human Reproduction. 22 (1): 224–9. doi:10.1093/humrep/del360. PMID 16959810.
  34. ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ ۳۴٫۲ ۳۴٫۳ "What is Vaginal Agenesis?". Urology Care Foundation. Retrieved 2018-01-21.
  35. ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ Jindal G, Kachhawa S, Meena GL, Dhakar G (July 2009). "Uterus didelphys with unilateral obstructed hemivagina with hematometrocolpos and hematosalpinx with ipsilateral renal agenesis". Journal of Human Reproductive Sciences. 2 (2): 87–9. doi:10.4103/0974-1208.57230. PMC 2800935. PMID 19881156.
  36. ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ ۳۶٫۲ ۳۶٫۳ González-Zárate AC, Velásquez-Mamani J (September 2014). "[Primary amenorrhea by transverse vaginal septum: a case report and review of the literature]". Ginecologia y Obstetricia de Mexico. 82 (9): 623–6. PMID 25412556.
  37. ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ Callens N, De Cuypere G, De Sutter P, Monstrey S, Weyers S, Hoebeke P, Cools M (2014). "An update on surgical and non-surgical treatments for vaginal hypoplasia". Human Reproduction Update. 20 (5): 775–801. doi:10.1093/humupd/dmu024. PMID 24899229.
  38. ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ ۳۸٫۲ ۳۸٫۳ ۳۸٫۴ ۳۸٫۵ "Mullerian Anomalies". Penn Medicine. Retrieved 2018-01-21.
  39. Coran AG, Caldamone A, Adzick N, Krummel T, Laberge J, Shamberger R (2012-01-25). Pediatric Surgery E-Book. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-09161-9.
  40. ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ ۴۰٫۲ Heinonen PK (March 2006). "Complete septate uterus with longitudinal vaginal septum". Fertility and Sterility. 85 (3): 700–5. doi:10.1016/j.fertnstert.2005.08.039. PMID 16500341.
  41. Perez-Brayfield MR, Clarke HS, Pattaras JG (September 2002). "Complete bladder, urethral, and vaginal duplication in a 50-year-old woman". Urology. 60 (3): 514. doi:10.1016/S0090-4295(02)01808-3. PMID 12350504.
  42. ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ Pfeifer S (2016-06-30). Congenital Müllerian Anomalies: Diagnosis and Management. Springer. p. 3. ISBN 978-3-319-27231-3.
  43. ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ Mwenda, Aruyaru Stanley (2013). "Imperforate Hymen - a care cause of acute abdominal pain and tenesmus: case report and review of the literature". Pan African Medical Journal (به انگلیسی). 15: 28. doi:10.11604/pamj.2013.15.28.2251. PMC 3758851. PMID 24009804.
  44. Kaiser, Georges L. (2012). Symptoms and Signs in Pediatric Surgery. Springer Science+Business Media. p. 556. ISBN 9783642311611.
  45. ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ Mueller I, Kametriser G, Jacobs VR, Bogner G, Staudach A, Koch H, Wolfrum-Ristau P, Schausberger C, Fischer T, Sedlmayer F (September 2016). "Mesonephric adenocarcinoma of the vagina : Diagnosis and multimodal treatment of a rare tumor and analysis of worldwide experience". Strahlentherapie und Onkologie. 192 (9): 668–71. doi:10.1007/s00066-016-1004-x. PMC 4996863. PMID 27349710.
  46. Chattopadhyay A, Kher AS, Udwadia AD, Sharma SV, Bharucha BA, Nicholson AD (1993). "Fraser syndrome". Journal of Postgraduate Medicine. 39 (4): 228–30. PMID 7996504.
  47. ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ Slavotinek AM, Tifft CJ (September 2002). "Fraser syndrome and cryptophthalmos: review of the diagnostic criteria and evidence for phenotypic modules in complex malformation syndromes". Journal of Medical Genetics. 39 (9): 623–33. doi:10.1136/jmg.39.9.623. PMC 1735240. PMID 12205104.
  48. "WNT4 Deficiency - NORD (National Organization for Rare Disorders)". NORD (National Organization for Rare Disorders) (به انگلیسی). Retrieved 2018-01-22.
  49. Online 'Mendelian Inheritance in Man' (OMIM) OEIS Complex -258040
  50. Yerkes, Elizabeth B; Rink, Richard C (2016-07-26). "Exstrophy and Epispadias: Background, Pathophysiology, Etiology". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  51. ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ "OMIM Entry - 258040 - OEIS COMPLEX". omim.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-02-08.
  52. Nigam A, Raghunandan C, Yadav R, Tomer S, Anand R (September 2011). "OHVIRA syndrome: rare cause of chronic vaginal discharge in an unmarried female". Congenital Anomalies. 51 (3): 153–5. doi:10.1111/j.1741-4520.2010.00293.x. PMID 20726998. S2CID 1876927.
  53. Fernández Fernández JÁ, Parodi Hueck L (September 2015). "[Congenital recto-vaginal fistula associated with a normal anus (type H fistula) and rectal atresia in a patient. Report of a case and a brief revision of the literature]". Investigacion Clinica. 56 (3): 301–7. PMID 26710545.
  54. Vinluan ML, Olveda RM, Ortanez CK, Abellera M, Olveda DU, Chy DC, Ross AG (October 2015). "Access to essential paediatric surgery in the developing world: a case of imperforate anus with rectovaginal and rectocutaneous fistulas left untreated". BMJ Case Reports. 2015: bcr2015210084. doi:10.1136/bcr-2015-210084. PMC 4620226. PMID 26490998.
  55. ۵۵٫۰ ۵۵٫۱ "Multiple Congenital Anomaly/Mental Retardation (MCA/MR) Syndromes". U.S. National Library of Medicine. Retrieved 2018-01-21.
  56. "What Causes Congenital Vaginal Obstruction?". Urology Care Foundation. Retrieved 2018-01-31.
  57. Jenkins, Dagan; Bitner-Glindzicz, Maria; Thomasson, Louise; Malcolm, Sue; Warne, Stephanie A.; Feather, Sally A.; Flanagan, Sarah E.; Ellard, Sian; Bingham, Coralie (2007). "Mutational analyses of UPIIIA, SHH, EFNB2, and HNF1β in persistent cloaca and associated kidney malformations". Journal of Pediatric Urology. 3 (1): 2–9. doi:10.1016/j.jpurol.2006.03.002. PMC 1864944. PMID 17476318.
  58. ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ "Urogenital Sinus - CHOC Children's". CHOC Children's (به انگلیسی). Retrieved 2018-02-02.
  59. "Urology Care Foundation - What Are Urogenital Sinus Abnormalities?". www.urologyhealth.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-03-09.
  60. "WNT4 Deficiency - NORD (National Organization for Rare Disorders)". NORD (National Organization for Rare Disorders) (به انگلیسی). Retrieved 2018-01-22.
  61. François, Jules (1965). "Syndrome malformatif avec cryptophtalmie". Ophthalmologica. 150 (3): 215–218. doi:10.1159/000304848. PMID 4955880. S2CID 70846982.
  62. Francannet C, Lefrançois P, Dechelotte P, Robert E, Malpuech G, Robert JM (August 1990). "Fraser syndrome with renal agenesis in two consanguineous Turkish families". American Journal of Medical Genetics. 36 (4): 477–9. doi:10.1002/ajmg.1320360421. PMID 2389805.
  63. van Haelst MM, Scambler PJ, Hennekam RC (December 2007). "Fraser syndrome: a clinical study of 59 cases and evaluation of diagnostic criteria". American Journal of Medical Genetics. Part A. 143A (24): 3194–203. doi:10.1002/ajmg.a.31951. PMID 18000968. S2CID 25053508.
  64. Kalpana Kumari MK, Kamath S, Mysorekar VV, Nandini G (2008). "Fraser syndrome". Indian Journal of Pathology & Microbiology. 51 (2): 228–9. doi:10.4103/0377-4929.41664. PMID 18603689.
  65. Smyth I, Scambler P (October 2005). "The genetics of Fraser syndrome and the blebs mouse mutants". Human Molecular Genetics. 14 Spec No. 2: R269-74. doi:10.1093/hmg/ddi262. PMID 16244325.
  66. Narang M, Kumar M, Shah D (February 2008). "Fraser-cryptophthalmos syndrome with colonic atresia". Indian Journal of Pediatrics. 75 (2): 189–91. doi:10.1007/s12098-008-0030-9. PMID 18334805. S2CID 2373741.
  67. "WNT4 Deficiency - NORD (National Organization for Rare Disorders)". NORD (National Organization for Rare Disorders) (به انگلیسی). Retrieved 2018-01-22.
  68. Beales PL, Elcioglu N, Woolf AS, Parker D, Flinter FA (June 1999). "New criteria for improved diagnosis of Bardet-Biedl syndrome: results of a population survey". Journal of Medical Genetics. 36 (6): 437–46. doi:10.1136/jmg.36.6.437. PMC 1734378. PMID 10874630.
  69. McKusick-Kaufman syndrome در وبگاه Who Named It?
  70. Slavotinek AM, "McKusick-Kaufam Syndrome", GeneReviews, 1993-2015
  71. Mandava A, Prabhakar RR, Smitha S (April 2012). "OHVIRA syndrome (obstructed hemivagina and ipsilateral renal anomaly) with uterus didelphys, an unusual presentation". Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology. 25 (2): e23-5. doi:10.1016/j.jpag.2011.11.004. PMID 22421561.
  72. Aveiro AC, Miranda V, Cabral AJ, Nunes S, Paulo F, Freitas C (July 2011). "Herlyn-Werner-Wunderlich syndrome: a rare cause of pelvic pain in adolescent girls". BMJ Case Reports. 2011: bcr0420114147. doi:10.1136/bcr.04.2011.4147. PMC 3139160. PMID 22689557.
  73. Tug N, Sargin MA, Çelik A, Alp T, Yenidede I (November 2015). "Treatment of Virgin OHVIRA Syndrome with Haematometrocolpos by Complete Incision of Vaginal Septum without Hymenotomy". Journal of Clinical and Diagnostic Research. 9 (11): QD15-6. doi:10.7860/JCDR/2015/15532.6826. PMC 4668488. PMID 26676254.
  74. Han BH, Park SB, Lee YJ, Lee KS, Lee YK (2013-07-01). "Uterus didelphys with blind hemivagina and ipsilateral renal agenesis (Herlyn-Werner-Wunderlich syndrome) suspected on the presence of hydrocolpos on prenatal sonography". Journal of Clinical Ultrasound. 41 (6): 380–2. doi:10.1002/jcu.21950. PMID 22678931. S2CID 21481197.
  75. "Exstrophy-epispadias complex | Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program". rarediseases.info.nih.gov (به انگلیسی). Archived from the original on 2018-02-09. Retrieved 2018-02-08.
  76. Bachelot A, Grouthier V, Courtillot C, Dulon J, Touraine P (April 2017). "MANAGEMENT OF ENDOCRINE DISEASE: Congenital adrenal hyperplasia due to 21-hydroxylase deficiency: update on the management of adult patients and prenatal treatment". European Journal of Endocrinology. 176 (4): R167–R181. doi:10.1530/eje-16-0888. PMID 28115464.
  77. ۷۷٫۰ ۷۷٫۱ ۷۷٫۲ ۷۷٫۳ ۷۷٫۴ ۷۷٫۵ ۷۷٫۶ Lensen EJ, Withagen MI, Kluivers KB, Milani AL, Vierhout ME (October 2013). "Surgical treatment of pelvic organ prolapse: a historical review with emphasis on the anterior compartment". International Urogynecology Journal. 24 (10): 1593–602. doi:10.1007/s00192-013-2074-2. PMID 23494056. S2CID 11650722.
  78. "Mullerian Duct Anomalies: Overview, Incidence and Prevalence, Embryology". 2016-06-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)

پیوند به بیرون ویرایش