نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم
نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم قدیمی‌ترین نقش موجود در نقش رستم است که مربوط به دورهٔ ایلام است و بعدها بهرام دوم آن را محو کرد و نقش خود و درباریانش را جایگزین آن کرد، اما اندکی از نقش پیشین سالم مانده‌است و می‌توان آن را با توجه به نقش‌برجستهٔ کورنگان تا حدودی بازشناخت.[۱]
| نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم | |
|---|---|
 | |
| نام | نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم |
| کشور | ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | مرودشت |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | یادمان |
| دورهٔ ساخت اثر | ایلام |
| بانی اثر | نامشخص |
| مالک فعلی اثر | سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۲۱ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ |
.jpg)
آنچه که از این نقش باقی مانده، دو ایزد و ایزدبانو را بر روی تختی که پایه‌های آن به‌صورت مارهای پیچیده است، نشان می‌دهد که در سمت راست و چپ آنها اشخاص دیگری ایستاده بوده‌اند.[۲] در تصویر سمت راست، پیکر کامل مردی با ریش و موی بلند نقش شده‌است که به حالت احترام، دست‌هایش را به سینه گذاشته و روی به خدایی دارد که نقش آن محو شده‌است، کلاه این مرد گرد است و با بندی بسته شده و ردای بلندی به تن دارد. در آن‌سوی نقش، اثر بانویی مشخص است که تاجی کنگره‌دار بر سر نهاده و بدون ریش است و چهرهٔ ظریفی دارد. این‌دو را شاه و ملکه می‌دانند که در پیشگاه ایزد و ایزدبانو در حال نیایش بوده‌اند؛ از نقش ایزد و ایزدبانو، اندکی به‌جای مانده ولی قابل تشخیص نیست.[۳]
دربارهٔ تاریخ این نقش، عقاید مختلفی وجود دارد؛ ارنست هرتسفلد و هایدماری کخ قدمت آن را مربوط به ۴۰۰۰ سال پیش می‌دانند[۴] اما شاپور شهبازی معتقد است که شکل کلاه پادشاه و تاج ملکه، همانند نقوشی هستند که تاریخشان حدود ۸۰۰ تا ۶۰۰ سال پیش از میلاد است و از سوی دیگر، تخت ایزد و ایزدبانو که به شکل مار است، همانند نقش‌برجستهٔ کورنگان به حدود ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد؛ بنابراین نگاره‌های ایلامی نقش‌رستم در دو دورهٔ متفاوت کنده‌کاری شده‌اند.[۵] عیسی بهنام هم تاریخ این نقوش را حدود ۱۲۰۰ قبل از میلاد می‌داند.[۶]
جستارهای وابسته ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ ، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید.
- ↑ مصطفوی، نقش رستم، ۱۶.
- ↑ شهبازی، شرح مصور نقش رستم، ۲۲.
- ↑ کخ، از زبان داریوش، ۳۳۸.
- ↑ شهبازی، شرح مصور نقش رستم، ۲۳.
- ↑ بهنام، نقش رستم در تاجگذاری، ۱۷.
منابع ویرایش
- «پایگاه میراث جهانی تخت جمشید». سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری. ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۰.
- مصطفوی، محمدتقی (۱۳۱۷). «آثار باستان: نقش رستم». تعلیم و تربیت (آموزش و پرورش). تهران (۱۰).
- شهبازی، علیرضا شاپور (۱۳۵۷). شرح مصور نقش رستم. تهران: بنداد تحقیقات هخامنشی.
- کخ، هایدماری (۱۳۷۷). از زبان داریوش. ترجمهٔ پرویز رجبی. تهران: کارنگ. شابک ۹۶۴-۹۰۳۸۰-۴-۳.
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم موجود است. |