نوروزخوانی
نوروز خوانی یا بهارخوانی یا ساونگ خوانی، گونه‌ای از آوازخوانی است که در گذشته در کل ایران رواج داشته‌است. خاستگاه این گونه آوازخوانی بیشتر در استان مازندران بوده‌است و در حال حاضر این مراسم به صورت محدود در برخی نقاط مازندران برگزار می‌شود.[۱][۲] این آيين، به خصوص در دو سوی البرز (مازندران، گيلان، كومش و طالقان) به وفور يافت می‌شود و در حقيقت، بخش مهمی از موسيقی، دو سوی البرز را تشكيل می‌دهد.[۳]
تاریخچهویرایش
پیشینه این گونه آواز مربوط به دوران قبل از اسلام می‌باشد که در بعضی از کتب نزدیک به دین زرتشتی و در ستایش اهورا مزدا و همچنین در توصیف طبیعت و زیبایی فصل بهار و ستایش شاهان و امیران آمده است. بعد از ورود اسلام و مذهب شیعه این گونه آواز با مفاهیم مذهبی و روایات اسلامی آمیخته شدند.[۱][۴] دربارهٔ نوروزی خوانی برای نخستین بار الکساندر خوتسکو ایرانشناس روسی در سال ۱۸۴۲ در کتابی در مورد فرهنگ و گویش‌های شمال ایران که در لندن به چاپ رسیده اشاره شده‌است.[۵][۲]
شیوهویرایش
در نوروز خوانی افرادی که به آن‌ها نوروز خوان گفته می‌شده‌است پیش از آغاز فصل بهار به صورت دوره‌گردی به شهرها و روستاهای مختلف می‌رفتند و اشعاری در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی به صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خواندند. این اشعار به زبان فارسی یا زبان‌های محلی بوده‌است و پس از اسلام اغلب پس از ستایش خدا در مدح امامان شیعه گفته می‌شده‌است. این اشعار بیشتر به صورت ترجیع بند بوده و توسط یک یا چند شخص همزمان خوانده می‌شده‌است.[۴][۶][۲]
میراثویرایش
در برخی مناطق، نوروزخوان نمی‌توانستند از مردم انعامی بگیرند، پس به مهاجرت می‌کردند تا در منطقه‌ای ديگر به انجام آيين بپردازند. تسلط نوروزخوانان كومش به زبان طبری و نوروزخوانان طالقان به گيلكی و طبری، باعث حضور آنان در گيلان و مازندران، می‌شد. اين مسئله سبب انتقال بخشی از فرهنگ شفاهی و سنت‌های موسيقی در دو سوی رشته‌کوه البرز بوده‌است.[۷]
نگارخانهویرایش
نوروزخوانی در مازندران
نوروزخوانی در مازندران
نوروز خوانی در مازندران
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «نوروز و خنیاگران فراموش شده».
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Dr. Sadeq Kia, 1937, Tabarian Calendars and Festivals (Gahshomari va Jashnaye Tabari -Persian-).
- ↑ «Hamshahri Newspaper». images.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۳.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «چند نوشتار درباره موسیقی و نوروز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰.
- ↑ «نورورز خوانی در گیلان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰.
- ↑ «نوروز و سنت‌های تاریخی آن در آثار معتبر».
- ↑ «Hamshahri Newspaper». images.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۹.
پیوند به بیرونویرایش
- نوروزخوانان، نویددهنده بهار در مازندران خبرگزاری فارس
- نوروزخوانان، پیشوازان گیلانی بهار بایگانی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine
- (تصاویر) آئین نوروزخوانی در مازندران خبرگزاری فرارو