هاکوپ پاپازیان

هاکوپ داوتی پاپازیان (ارمنی: Հակոբ Դավթի Փափազյան) پروفسور در علوم تاریخ، ارمنی‌شناس، شرق‌شناس، ایران‌شناس، مسئول بخش اسناد و دستخط‌های مدنی ماتناداران (Matenadaran) (گنجینه کتب خطی) ماشتوتس در ایروان و عضو شورای عالی روحانی اچمیادزین مقدس بود.

هاکوپ پاپازیان
زادهٔ	۱۲۹۸خ. / ۱ سپتامبر ۱۹۱۹ تبریز
درگذشت	۱۳۷۶خ / ۱۹۹۷م پاریس
محل تحصیل	دانشگاه دولتی ایروان
پیشینه علمی
شاخه(ها)	نسخه‌های خطی

زندگی‌نامه

وی در سال ۱۲۹۸خ. (۱ سپتامبر ۱۹۱۹) در شهر تبریز به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسه هایکازیان-تاماریان و سپس در «دبیرستان دولتی فردوس» به اتمام رساند. در اوان جوانی به دنبال حرفهٔ پدرش که حکاک مشهوری بود به فن حکاکی نقره پرداخت.

در سال ۱۳۲۳خ (۱۹۴۴م) هاکوپ پاپازیان با خانواده اش به ارمنستان شوروی مهاجرت کرد و در سال ۱۳۲۹خ (۱۹۵۰م) تحصیلات دانشگاهی خود را در رشتهٔ علم زبان‌های شرقی به اتمام رساند و سپس رتبهٔ دکترا در انستیتوی تاریخ‌شناسی «آکادمی علوم جمهوری ارمنستان» اخذ کرد. پروفسور پاپازیان از آن پس حدود پنج دهه نیروی خود را وقف استخراج، تفسیر، تحلیل و انتشار دستخط‌های ارمنی، فارسی، ترکی و عربی قرن‌های ۱۵–۱۷ میلادی نمود.

در سال ۱۳۳۹خ (۱۹۶۰م) در بیست و پنجمین کنگرهٔ جهانی شرق‌شناسان در مسکو، گزارش پروفسور پاپازیان تحت عنوان «اسناد فارسی، عربی و ترکی ماتناداران در قرن‌های ۱۴ الی ۱۹ میلادی و ارزش آن‌ها در بررسی حیات سیاسی اقتصادی خاور نزدیک» توجه محققان را به خود جلب کرد.

در سال ۱۹۶۲ پروفسور پاپازیان به عضویت هیئت شناخت فنون شرقی آکادمی علوم شوروی انتخاب شد.

بعد از انتشار اثر برجستهٔ دیگر وی در سال ۱۳۴۷خ (۱۹۶۸م) تحت عنوان «روابط کشاورزی در ارمنستان شرقی - قرن‌های ۱۵ الی ۱۷ میلادی»، شرق‌شناس نامی نووسلیستو نوشت.

بی شک این منبع اساسی مححقین قفقاز، ایران، ترکیه و دیگر شرق‌شناسان است.

در سال‌های ۱۳۴۸–۱۳۳۵خ (۱۹۶۹–۱۹۵۶م) وی اسناد فارسی ماتناداران را در سه جلد منتشر کرد.

پروفسور هاکوپ پاپازیان در سال ۱۳۷۶خ (۱۹۹۷م) در شهر پاریس بدرود حیات گفت و تا آخرین ماه‌های عمر پربارش به کار تحقیق و تدریس ادامه داد.

تالیفات

از جمله کارهای منتشر شده پروفسور پاپازیان عبارتنداز:

• «حکومت‌های خارجی در سرزمین آرارات (قرون ۱۵–۱۷ میلادی)»
• «ارزش تاریخی دستخط‌های فارسی ماتناداران»
• «ارزش ریشه‌شناسی اسناد ترکی ماتناداران»
• «اسناد رسمی به زبان فارسی، عربی و ترکی قرون ۱۴ الی ۱۹ میلادی»
• «همکاری رسمی ایران و ارمنستان و اوضاع سیاسی ارمنستان شرقی در دوره نادرشاه»
• «ترم‌های حقوقی-شریعی و مالکیت فئودالی زمین در شرق»
• «منابع اولیه نوین در تاریخ ملت کرد»
• «رشیدالدین در مورد ارمنستان سیلیسی»
• «فرامین فارسی ماتناداران» (از قرن ۱۵ الی ۱۶۵۰ میلادی) در دو جلد در سال‌های ۱۹۵۶ و ۱۹۵۹ به چاپ رسیده‌است.

جستارهای وابسته

• فهرست تاریخ‌نگاران ارمنی

منابع

• ژانت د. لازاریان (۱۳۸۲)، «مشاهیر ارمنی ساکن ارمنستان»، دانشنامه ایرانیان ارمنی، تهران: انتشارات هیرمند، ص. ۴۹۷–۴۹۴، شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳
• «هاکوپ پاپازیان». tabrizinfo.com.
• «Փափազյան Հակոբ Դավիթի». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶.
• «پیوندهای دیرینهٔ ایران و ارمنستان». ایران‌بوم.
• «درگذشت دو دانشمند ایران شناس». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال دوم (۷ و ۸). پاییز و زمستان ۱۳۷۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۸.
• انوشه، حسن (۱۳۸۲). دانشنامهٔ ادب فارسی: ادب فارسی در قفقاز (آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و جمهوری خودمختار داغستان. ج. پنجم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات. ص. ۱۴۰-۱۳۹. شابک ۹۶۴-۴۲۲-۴۶۵-۵.

• [۱] at Avproduction.am بایگانی‌شده در ۶ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
• Armenian Soviet Encyclopedia. Vol. 12. Yerevan. p. 326.
• Այվազյան, Հ. Մ. (2007). Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով). Vol. երկրորդ. Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատ.
• Չուգասզյան, Բաբկեն (1997). Հայրենադարձ իրանահայ դեմքեր. Vol. երկրորդ. Երևան: "Գինդ" Հրատարակչութիւն. pp. 174–76.