وزارت راه و شهرسازی

یکی از وزارتخانه‌های ایران
(تغییرمسیر از وزارت راه و ترابری)

وزارت راه و شهرسازی یکی از وزارت‌خانه‌های دولت ایران است. پیشینه شکل‌گیری این وزارتخانه به سال ۱۲۶۰ و تأسیس وزارت فوائد عامه در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه بازمی‌گردد. فرم کنونی این وزارتخانه در ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با رأی مجلس و تأیید شورای نگهبان، از ادغام وزارت راه و ترابری با وزارت مسکن و شهرسازی شکل گرفت.

وزارت راه و شهرسازی
Emblem of Iran.svg
وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران
وزارت دید کلی
بنیان‌گذاری۶ تیر ۱۳۹۰
سازمان‌های پیشین
حوزهٔ قدرتایران
ستادتهران، بلوار آفریقا
بودجه سالانه۳۱،۰۷۰ میلیارد تومان (سال ۱۴۰۲)
وزیر مسئول
گروه بالادستدولت جمهوری اسلامی ایران
وزارت
وبگاه

وزارت راه و شهرسازی متولی ادارهٔ امور حمل‌ونقل زمینی، دریایی و هوایی در محدودهٔ داخلی کشور و ارتباطات ترابری میان ایران و دیگر کشورهای جهان، همچنین سیاست‌گذاری در حوزه مسکن و شهرسازی در کشور می‌باشد. هم‌اکنون مهرداد بذرپاش به‌عنوان وزیر وزارت راه و شهرسازی فعالیت می‌کند.

تاریخچهویرایش

 
ساختمان وزارت راه و شهرسازی در تهران

ساختار و سازمان وزارت راه و شهرسازی در درازای مدتی که از فعالیت آن می‌گذشته‌است به‌دلیل ضرورت‌های ملی به دفعات دچار تغییر و تحول گشته‌است. روند این تحول را می‌توان به دوره‌های زیر تقسیم‌بندی نمود.

وزارت فوائد عامه ایرانویرایش

وزارت فوائد عامه ایران در سال ۱۲۶۰ مقارن با ۱۲۹۸ هجری قمری و در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه وزارت فوائد عامه بنیانگذاری شد و امور مربوط بر ساخت راه، پل و راه‌داری برعهدهٔ وزارت‌خانهٔ مذکور گذاشته شد. این وزارتخانه تدریجاً در سال‌های پس از بنیانگذاری به وظائف دیگری مانند تجارت و فلاحت پرداخته که به همین دلیل بعدها بنام فوائد عامه و تجارت و فلاحت تغییر نام یافته‌است. هزینه‌های راه‌سازی در این دوران با اخذ «باج راه» که در راه‌دارخانه‌ها گرفته می‌شده تأمین می‌گردید و این مبلغ سالیانه از سه میلیون ریال تجاوز نمی‌کرد.

ادارهٔ کل طرق و شوارعویرایش

از سال ۱۳۰۱ اداره‌ای بنام «ادارهٔ کل طرق و شوارع» در وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه به‌منظور اقدام مؤثر برای ساختمان راه‌ها، نگهداری و بهره‌برداری تشکیل گردید. ادارهٔ کل طرق و شوارع، راه‌های کشور را به نواحی مختلف تقسیم و مسئولیتی برای ادارهٔ امور تعمیر و نگهداری آن‌ها معین کرد.

وزارت طرق و شوارعویرایش

وزارت طرق و شوارع در ۲۷ اسفند ۱۳۰۸ به‌موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت، ادارهٔ کل طرق و شوارع به وزارت طرق و شوارع تبدیل و در ۲۸ فروردین ۱۳۰۹ سید حسن تقی‌زاده به‌عنوان نخستین وزیر طرق و شوارع به مجلس شورای ملی معرفی شد. با تأسیس این وزارتخانه، راه‌سازی در ایران گسترش یافت و با امکاناتی که تدریجاً فراهم شد برنامه‌ها و پروژه‌های راه سازی ادامه پیدا کرد.

وزارت راهویرایش

در سال ۱۳۱۵ وزارت طرق و شوارع با تصویب مجلس شورای ملی به وزارت راه تغییر نام یافت.

وزارت راه و ترابریویرایش

در تاریخ ۱۶ تیر ۱۳۵۳ به‌منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز، گسترش، نگاهداری و ایجاد تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعهٔ اجتماعی، اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی با رعایت قوانین مربوط نام وزارت راه به وزارت راه و ترابری تغییر یافت.

وزارت آبادانی و مسکنویرایش

به‌موجب قانون مشتمل بر ۱۰ ماده و ۷ تبصره در مورخ ۱۳۴۲/۱۲/۲۲ به تصویب رسید، وزارتخانه‌ای از تلفیق بانک ساختمانی، سازمان خانه‌سازی وزارت دارائی و دفاتر فنی سازمان برنامه بنام «وزارت آبادانی و مسکن» تأسیس و موجودیت یافت. در سال ۱۳۵۳ تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن از طرف مجلس انجام می‌شود.[۱]

ادغام و جابه‌جاییویرایش

طبق برنامهٔ پنجم توسعه برای کوچک‌سازی دولت قرار بود که وزارت‌خانه‌های دولت از ۲۱ (که پس از تشکیل وزارت ورزش و جوانان به ۲۲ تا رسید) به ۱۷ تا بکاهد. برای همین دولت تصمیم گرفت که فرایند ادغام چند وزارت‌خانه را آغاز کند؛ از جمله ادغام وزارت راه و ترابری در مسکن و شهرسازی. از این رو ماجرا در هیئت دولت تصویب شد و آمادهٔ ارائه به مجلس.[۲] پس در آغاز ادغام دو وزارت‌خانهٔ راه و ترابری و مسکن و شهرسازی در هیئت دولت تصویب شد و وزارت امور زیربنایی نام گرفت. در آن هنگام وزارت راه و ترابری پس از استیضاح حمید بهبهانی هنوز زیردست رئیس‌جمهور بود. وی همان وزیر مسکن و شهرسازی علی نیکزاد را به سرپرستی وزارت گماشت و برای وزارت امور زیربنایی به مجلس معرفی کرد.[۳]

در ۴ خرداد ۱۳۹۰ لایحهٔ وظیفه‌ها و اختیارات وزارت را به مجلس دادند.[۴]

۱۱ خرداد مجلس به ادغام وزارت‌خانه‌های راه و ترابری، مسکن و شهرسازی و ارتباطات و فناوری اطلاعات رأی داد و وزارت امور زیربنایی و ارتباطات رای داد[۵] که شورای نگهبان، چون دولت ادغام وزارت ارتباطات با این دو را تصویب نکرده‌بود، رد کرد.

در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۱ تیر تأیید شورای نگهبان قانون اساسی،[۶] وزارت راه و ترابری با وزارت‌خانهٔ مسکن و شهرسازی ادغام شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از او بیرون رفت،[۷] و با تصویب مجلس تغییر نام آن را،[۸] وزارت راه و شهرسازی درست شد. پس همهٔ وظیفه‌های دو وزارت‌خانه و وزیرهایشان به وزارت نوین و وزیر او رسید.[۹]

وزیرانویرایش