وصیت‌نامه
| این نوشتار کامل نیست. |
وصیت نامه سندی است قانونی که به موجب آن موصی فرد یا افرادی را مسئول اموال یا دارایی‌های خویش پس از مرگ می‌کند.
وصیت از ریشه «وَصِیَ» است و «أرض واصیة» یعنی زمینی که از گیاهِ به‌هم متصل سراسر پوشیده‌است.[۱]
وصیت در فقه و حقوقویرایش
اما در اصطلاح فقه و حقوق، خود چند قسم شده‌است. روح‌الله خمینی در تحریرالوسیله آورده‌است: «وصیت یا تملیکیّه است مثل اینکه وصیت می‌کند به چیزی از ترکه‌اش برای زید؛ و وصیت کردن به مسلط شدن بر حق، ملحق به تملیکیّه می‌شود؛ یا عهدیه است مثل اینکه وصیت می‌کند به آنچه که به تجهیزش یا به اجیر گرفتن برای حج یا نماز برایش یا مانند اینها تعلق دارد؛ یا فکّیه است که به فکّ ملکی تعلق دارد مانند وصیت کردن به آزاد نمودن.»[۲] پس به‌طور کلی می‌توان وصیت فقهی را مربوط به احوال شخصیه وصیت‌کننده و پیگیریِ آن، دانست؛ و افرادی که به ترتیب شایستهٔ انفاق هستند، عبارتند از:
- پدر و مادر
- خود و خانواده اش
- نزدیکان فقیر
- همسایگان فقیر
- در راه خدا که اجرش از همه کمتر است[۳]
وصیت به معنای سفارش، پند و اندرز نیز به کار رفته‌است. راغب اصفهانی در مفردات اینطور آورده: «وصیت سفارش کردن بر دیگری همراه با پند و موعظه، جهت فرمان بردن و عمل نمودن است.»[۴]
سابقه تاریخیویرایش
قرآن کتاب مقدس مسلمانان بارها از واژه وصیت در امر استفاده کرده‌است. مانند: «و وصینا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَیهِ حُسْنًا: ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند.»[۵]
وصیت قبل از اسلام نیز واقع شده‌است: ابراهیم و یعقوب فرزندان خود را وصیت کرده‌اند: «و وصی بِهَا إِبْرَاهِیمُ بَنِیهِ وَیعْقُوبُ یا بَنِی إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَی لَکُمُ الدِّینَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ: و ابراهیم و یعقوب فرزندان خود را به این آیین، وصیت کردند: «فرزندان من! خداوند این آیین پاک را برای شما برگزیده است؛ و شما، جز به تسلیم در برابر فرمان خدا از دنیا نروید.»[۶]
همچنین طبق نقل تورات، در وصیت داود به سلیمان اینطور آمده: «وقت وفات داود پادشا ه نزدیک می‌شد، پس به پسرش سلیمان اینطور وصیت کرد: چیزی از عمرم باقی نمانده‌است. تو قوی و شجاع باش و همواره از فرمانهای خداوند، خدایت پیروی کن…»[۷]
در انجیل نیز پولس اینطور وصیت می‌کند: «پولُس رسول … این نامه را که حیثیت وصیت‌نامه دارد به همکار و معاون جوان خود تیموتاوس می‌نویسد. پولُس نصیحت می‌کند که هیچگاه با چیزی که دروغ است سازش نکند و با وجود مشکلات، صرف حقیقت را موعظه نماید…»[۸]
و یا از داریوش اول که زرتشتی مذهب بوده، وصیتی به شکل سنگ نوشته ثبت شده: «اهورامزدا این کشور را از لشکر دشمن، از خشکسالی و از دروغ پاس دارد.»[۹]
منابعویرایش
- وصایای الهی، محمدمهدی محب الرحمان، نشریه حریم امام، شماره۱۱۹
پانویسویرایش
- ↑ لسان العرب، ج۱۵، ص۳۹۵
- ↑ ترجمه تحریر الوسیله، ص163
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر و آخوندی، محمد، ج 5، ص 66
- ↑ مفردات الفاظ قرآن، راغب، ج۱، ص۵۲۵
- ↑ سوره عنکبوت، آیه8
- ↑ سوره بقره، آیه 132
- ↑ تورات، اول پادشاهان،2
- ↑ عهد جدید، نامه دوم پولس به تیموتاوس، مقدمه
- ↑ تاریخ مردم ایران پیش از اسلام، زرین کوب، ص۱۶۲؛ دروغ، آیت‌الله صدر، ص66