وقتی همه خوابیم

فیلم ایرانی ۱۳۸۷

وقتی همه خوابیم واپسین فیلمِ سینماییِ بهرام بیضایی است، ساختهٔ سالِ ۱۳۸۷ در ایران.[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷]

وقتی همه خوابیم
پوستر
کارگردانبهرام بیضایی
تهیه‌کنندهبهرام بیضایی
نویسندهبهرام بیضایی
فیلمنامه‌نویسبهرام بیضایی
بازیگران
موسیقیمحمّدرضا درویشی
فیلم‌برداراصغر رفیعی جم
تدوین‌گربهرام بیضایی، سپیده عبدالوهاب
شرکت
تولید
توزیع‌کنندههنرنمای پارسیان (پخش خانگی)
تاریخ‌های انتشار
۱۳۸۷، تهران
مدت زمان
۱۰۷ دقیقه
کشور ایران
زبانفارسی
هزینهٔ فیلمحدود ۶۰۰ میلیون تومان

داستان

ویرایش

چکامه چمانی (مژده شمسایی)، که همسر و فرزندش را در تصادفِ رانندگی از دست داده، با مردی که تازه از زندان آزاد گشته آشنا می‌شود؛ و، از طرفی، با فشارِ وکیلِ خانوادهٔ راننده برای رضایت دادن مواجه شده است. آشنای تازه علّتِ زندانی و آزاد شدنش را به چکامه می‌گوید . . .

بازیگران

ویرایش

فیلم‌نامه

ویرایش
وقتی همه خوابیم
 
رویِ جلد
نویسنده(ها)بهرام بیضائی
کشورتهران
زبانفارسی
گونه(های) ادبیفیلم‌نامه
ناشرانتشاراتِ روشنگران و مطالعات زنان
تاریخ نشر
۱۳۸۸
شمار صفحات۹۷
شابکشابک ‎۹۷۸−۹۶۴−۱۹۴−۰۳۰−۲

فیلم‌نامهٔ وقتی همه خوابیم سالِ ۱۳۸۸ به وسیلهٔ انتشاراتِ روشنگران و مطالعات زنان منتشر شد.[۸]

بیضایی در سالِ ۱۳۸۶ عزمِ ساختِ فیلمی به نامِ لبه‌ی پرتگاه کرد؛ که، در نهایت، به خاطرِ اختلاف با تهیه‌کننده، ساخته نشد. برخی از شایعات دیگر مبنی بر اختلاف بهرام بیضایی با محمّدرضا گلزار در این فیلم بود. اما تهیه‌کننده فیلم طولانی بودن زمان فیلم را عامل ساخته نشدن آن دانست. به همین دلیل بیضایی تصمیم به ساخت فیلم دیگری دربارهٔ همین موضوع گرفت.[۲][۹] داستانِ وقتی همه خوابیم یادآورِ آنچه است که در ناتمام ماندنِ لبه‌ی پرتگاه بر بیضایی گذشت.[۱۰]

این اولین فیلم بیضایی در نقد سینما است. هر چند خود او اعلام نموده است که این فیلم در نقد سینما نیست. بلکه شرایط سینما را نشان می‌دهد بدون اینکه قضاوتی در مورد آن انجام دهد.[۱۱]

در دی ماهِ ۱۳۹۵ رضا داوودنژاد، مجریِ طرحِ فیلم، با ردِّ نوشته‌های روزنامهٔ کیهان مربوط به حمایت نهادهای امنیتی از تولید وقتی همه خوابیم، گفت که نزدیک به ۶۰۰ میلیون تومان برای ساخت فیلم هزینه شده که نیمی از آن توسط سرمایه‌گذاری جوان به نام محمود شجاعی تأمین گردیده و مابقی نیز با قرض و وام.[۱۲]

داوودنژاد گفت: بهرام بیضایی مدام نگران بود که مبادا سرمایه این جوان (محمود شجاعی) بازنگردد و دائم هم پدرم (علیرضا داوودنژاد) به ایشان می‌گفت چون نیت ات خیر است مطمئناً اتفاق بدی نمی‌افتد. خوشبختانه بعد از اکران در جشنواره فجر، فیلم توانست در نوروز ۸۸ روی پرده برود و اکرانی منطقی داشته باشد. در خردادماه ۸۸ هم نسخه خانگی فیلم عرضه شد که اقبال به آن مثبت بود و در نهایت نه تنها سرمایه محمود شجاعی بازگشت بلکه همه چکها هم پاس شد و مقداری سود هم برای سرمایه‌گذار باقی ماند.[۱۲]

  • تولید و برنامه‌ریزی: تینا پاکروان
  • دستیار برنامه‌ریز: سامان خادم
  • دستیاران کارگردان: محسن قرایی، سامان خادم، رضا سخایی

موسیقی

ویرایش
وقتی همه خوابیم
آلبوم موسیقی متن از
 
محمّدرضا درویشی در نشست خبری وقتی همه خوابیم در جشنوارهٔ فیلمِ فجرِ ۱۳۸۷

فهرست قطعه‌ها

ویرایش
شمارهناممدت
۱.«وقتی همه خوابیم ۱»۱:۱۲
۲.«وقتی همه خوابیم ۲»۲:۰۰
۳.«وقتی همه خوابیم ۳»۰:۴۵
۴.«وقتی همه خوابیم ۴»۰:۴۲
۵.«وقتی همه خوابیم ۵»۱:۱۸
۶.«وقتی همه خوابیم ۶»۰:۴۳
۷.«وقتی همه خوابیم ۷»۰:۴۲
۸.«وقتی همه خوابیم ۸»۰:۵۲
۹.«وقتی همه خوابیم ۹»۳:۱۲
۱۰.«وقتی همه خوابیم ۱۰»۰:۵۷
۱۱.«وقتی همه خوابیم ۱۱»۷:۲۱
۱۲.«وقتی همه خوابیم ۱۲»۳:۲۴
مجموع مدت:۲۳:۰۸

نمایش

ویرایش

فیلم نخستین بار در جشنوارهٔ فیلمِ فجرِ ۱۳۸۷ به نمایش درآمد و جایزه‌هایی نیز در تدوین و چهره‌پردازی و طرّاحیِ صحنه و لباس گرفت.

جایزه‌ها

ویرایش
جشنواره تاریخ مراسم جایزه نامزد نتیجه
جشنوارهٔ فیلمِ فجر بهمنِ ۱۳۸۷ بهترین فیلم بهرام بیضایی نامزدشده
بهترین کارگردانی بهرام بیضایی نامزدشده
بهترین موسیقی محمّدرضا درویشی نامزدشده
بهترین طرّاحیِ صحنه و لباس ایرج رامین‌فر و آتوسا قلمفرسایی برنده
بهترین چهره‌پردازی سعید ملکان برنده
بهترین تدوین بهرام بیضایی و سپیده عبدالوهاب برنده

در نظرِ دیگران

ویرایش
در نشستِ خبریِ فیلم در جشنوارهٔ فیلمِ فجرِ ۱۳۸۷ امیر پوریا فیلم را سخت نکوهید و بیضایی پاسخ داد.

. . . داستان چکامه نیز می‌تواند تبدیل به اسطورهٔ جدیدی در زمانهٔ ما شود: اسطورهٔ انتحار دانایی برای رسوا کردن نادانی. . . .

جهانبخش نورایی، ۱۳۸۸[۱۰]

امیر پوریا و امیر قادری از ناقدانی بودند که این فیلم را نپسندیدند. قادری این فیلم را دارای ویژگی‌های مشترکی با آثارِ چارلی چاپلین دانسته و نوشت:[۱۳] «اعتراض و مبارزه و افشاگری وقتی همه خوابیم، روشنفکری از این نوع، بعید می‌دانم که بتواند چیزی (بجز مجسمهٔ بی‌خدشهٔ خود استاد) را بسازد.» نوشته‌های قادری واکنش‌های فراوانی برانگیخت، از جمله مقالهٔ مفصّلی از حمید امجد به نامِ «این «نقد» کجا ایستاده است؟».[۱۴]

دیگرانی هم بودند که فیلم را پسندیدند؛ مثلاً جهانبخش نورایی «کیفیت» آن را همچون «نمایش ذبح و مثله کردن خلاقیت . . . به عنوان جلوه‌ای از موقعیت دردبار بشری در پای‌بندی به حقیقت و خلوص در برابر دروغ و ناخالصی» ماندگار و «از زمان و مکان و روزگار ما فراتر» می‌دانسته‌[۱۰] و منیژه حکمت آن را «مانیفست سینمای ایران» شمرد.[۱۵]

جستارهای وابسته

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. «وقتی همه خوابیم». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۹.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ «این فیلم به لایه‌های پنهان سینما و اهالی آن پرداخته». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۹.
  3. ایسنا. «بهرام بيضايي در دانشگاه تهران: «وقتي همه‌ خوابيم» در نقد سينما نيست اگر اجازه‌ي ساخت «ديباچه‌ نوين شاهنامه» را گرفتيد، حتما آن را مي‌سازم».
  4. ایسنا. «ویدئو / موسیقی فیلم؛ «وقتی همه خوابیم»».
  5. دنیای اقتصاد. ««وقتی همه خوابیم» در فجر ۲۷».
  6. مهر. «"وقتی همه خوابیم" ادامه دغدغه‌های همیشگی بیضایی است».
  7. عصر ایران. ««وقتی همه خوابیم» در بُن‌بَست».
  8. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۶.
  9. «دربارهٔ فیلم وقتی همه خوابیم بهرام بیضایی».
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ نورایی، «تازیانه بر خویشتن»، ۵۸.
  11. «بیضایی: وقتی همه خوابیم در نقد سینما نیست». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۹.
  12. ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «شفاف‌سازی دربارهٔ تأمین سرمایه "وقتی همه خوابیم"». سینماروزان. دی ۱۳۹۵.
  13. قادری، «این‌جا چه‌قدر ساکت است»، ۱۷۱.
  14. اعتماد ملّی (۱۳۸۸)
  15. «‭BBC ‮فارسی‬ - ‮ایران‬ - ‮گفت و گو با منیژه حکمت؛ آرزوهایی برای ایران‬». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۱.

منابع

ویرایش

پیوند به بیرون

ویرایش
ویدئوهای بیرونی
  پرسش و پاسخ با بهرام بیضایی دربارهٔ فیلم، ۲۰ اسفندِ ۱۳۸۷، دانشگاهِ تهران در یوتیوب
  پرسش و پاسخ با بهرام بیضایی و مژده شمسایی دربارهٔ فیلم، ۲۳ اوت ۲۰۱۵، بنیاد پریا، تورنتو در یوتیوب