ترک‌های کرمان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Kerman Seljuks.svg|بندانگشتی|قلمرو [[سلجوقیان کرمان]]]]

ترکان برای اولین بار در زمان [[امپراتوری سلجوقی|امپراطوری سلجوقیان]](۱۰۰۰سال پیش) به کرمان وارد شدند. با گسترش فتوحات سلجوقیان، ملک قاورد سلجوقی در سال ۴۴۰ هجری ولایت کرمان را از دست [[آل بویه]] خارج کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ کرمان|پیوند=https://fa.m.wikipedia.org/wiki/تاریخ_کرمان_وزیری|نام=احمد علی خان|نام خانوادگی=وزیری کرمانی|ناشر=انتشارات ابن سینا|صفحه=344|کوشش=ابراهیم باستانی پاریزی}}</ref> سلجوقیان ۱۴۴ سال بر کرمان حکومت کردند، در دوران سلجوقیان کرمان شکوفا شد و امنیت و تجارت بهبود پیدا کرد و فعالیت‌های علمی جان گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سلجوقیان و غز در کرمان|نام=افضل الدین ابو حامد|نام خانوادگی=کرمانی|ناشر=کوروش، مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان|صفحه=12|کوشش=ابراهیم باستانی پاریزی}}</ref>

[[پرونده:Mezquita de Malek, Kerman, Irán, 2016-09-22, DD 18.jpg|بندانگشتی|[[مسجد ملک|مسجد جامع ملک]]،ملک، قدیمی‌ترین مسجد کرمان با قدمت ۱۰۰۰ ساله که توسط ترکان سلجوقی در کرمان ساخته شد|315x315پیکسل|وسط]]

در جنوب استان کرمان و در شهرستانهای [[شهرستان رابر|رابر]]، [[بافت (کرمان)|بافت]]، [[ارزوئیه]] و [[جیرفت]] ایل قتلو حضور دارند و نسب خود را به [[سلجوقیان کرمان]] می‌رسانند، فامیلهای سلاجقه بازماندگان این ایل هستند.<ref name=":3">{{یادکرد کتاب|عنوان=سیری در تاریخ، فرهنگ و زبان ترکان کرمان|سال=1400|پیوند=https://ketab.ir/book/f87dbe0b-1a5c-4096-be33-73bae93f8fb0|نام=اصغر|نام خانوادگی=پورمراد|ناشر=مرکز کرمان‌شناسی}}</ref> در تذکره صفویه از ایل قتلو به همراه [[بچاقچی|ایل بچاقچی]] در کرمان نام برده شده است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تذکره صفویه کرمان|نام=میر محمد سعید|نام خانوادگی=مشیزی|ناشر=نشر علم|صفحه=227|کوشش=ابراهیم باستانی پاریزی}}</ref> احمدخان وزیری در دوره [[ناصرالدین‌شاه|ناصرالدین شاه]] ایل قتلو را ترک‌زبان و ساکن اقطاع (بافت و رابر) و صوغان دانسته است<ref name=":4">{{یادکرد کتاب|عنوان=جغرافیای کرمان|نام=احمد علی خان|نام خانوادگی=وزیری کرمانی|ناشر=نشرانجمن آثار و مفاخر فرهنگی|کوشش=ابراهیم باستانی پاریزی}}</ref>

ایل قتلو شامل چهار طایفه سلاجقه، قتلویی، اسکندری، ملک لوملک‌لو و تیره‌های گداعلی بیگی، تلیم خانی،تلیم‌خانی، محمد تقی سلطانی، برکنانی، اسکندری و ملک لوملک‌لو هستند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ بافت|نام=هوشمند|نام خانوادگی=اسفندیار پور|ناشر=مرکز کرمان‌شناسی|صفحه=170}}</ref> ییلاق قدیمی ایل قتلو داش بولاغ در نزدیکی لاله[[لاله‌زار زار(بردسیر)|لاله‌زار]] بوده است، ایل قتلو تا اواسط [[ایران قاجاری|قاجاریه]] به ترکی صحبت می‌کردندمی‌کردند، در حال حاضر فقط چند طایفه این ایل به خاطر زندگی کردن در کنار افشارهای کرمان، به زبان [[گویش افشاری|ترکی افشاری]] تکلم می‌کنند، در شمال استان کرمان نیز طوایفی از ایل قتلو حضور دارند.<ref name=":3"/>

ایل افشار کرمان شاخه‌ای از [[ایل افشار]] است که جمعیت قابل توجهی در [[استان کرمان]] دارد.<ref name=":1">{{یادکرد وب|کد زبان=en|وبگاه=Encyclopædia Iranica|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/afsar|عنوان=afsar}}</ref>

== تاریخ ایل افشارافشارهای کرمان ==

[[ایل افشار]] یکی از ایلات ترک است که در گذشته از آسیای مرکزی به ایران مهاجرت کرده است و در زمان [[دودمان صفوی|صفویه]] یکی از ۷ ایل اصلی تشکیل دهنده [[قزلباش|قزلباشان]] بوده است. حکومت [[ایران افشاری|افشاریه]] نیز به دست افراد ایل افشار تشکیل شد. تاریخ دقیق مهاجرت طایفه‌های افشار به کرمان و مبدأ مهاجرت آنها به‌طور کامل روشن نیست،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=کاربران ویکی بین|کد زبان=fa|وبگاه=ویکی بین|نشانی=https://wikibin.ir/aEkCaBk|عنوان=افشار}}</ref> با این حال با توجه به منابع موجود، افشارها در دوره حکومت‌های صفویه، افشاریه و قاجاریه از آناتولی، آذربایجان، خراسان و فارس به کرمان مهاجرت کرده‌اند. قدیمی‌ترین اشاره به مهاجرت افشارها به کرمان، در زمان سلطنت شاه اسمائیل اول است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=علی بلوکباشی|کد زبان=fa|تاریخ=۱۶ خرداد ۱۳۹۹|وبگاه=مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی)|نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/article/230991/افشار|عنوان=افشار}}</ref> گسترده‌ترین مهاجرت، در دوره قاجاریه و از فارس بوده است. [[شهرستان بافت]] به دلیل آب و هوای خوب و کوهستانی بودن برای دام‌ها و اسب افشارها و سپاهیانشان بسیار عالی بوده است و به همین دلیل از اصلی‌ترین مقصدهای مهاجرت افشارها بوده است و هم‌اکنون نیز بیش‌ترین افشارهای استان کرمان در این منطقه سردسیر هستند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=افشاریان کرمان در زمان صفویان|سال=۱۳۹۱|پیوند=https://elmnet.ir/doc/10537861-24234|نام=غلامرضا|نام خانوادگی=صفی پور|ناشر=دانشگاه شیراز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی|صفحه=۸۸}}</ref> زبان افشارهای استان کرمان، [[ترکی افشاری]] است.

[[پرونده:باغ بیرم آباد.jpg|بندانگشتی|[[باغ بیرم‌آباد|باغ بیرم آباد]] واقع در کرمان که توسط بیرام بیگ افشار ساخته شده است|242x242پیکسل|وسط]]

ورود افشارها به کرمان در چند مرحله اتفاق افتاده است و اولین افشارها در زمان [[شاه اسماعیل یکم|شاه اسماعیل اول]]، در حدود ۵۰۰ سال پیش از آذربایجان به کرمان مهاجرت کردند. [[مجدالاسلام|مجدالاسلام کرمانی]] که خود نیز از ایل افشار کرمان بوده ورود افشارها به کرمان را در زمان شاه اسماعیل به سرکردگی بیرام بیگبیرام‌بیگ که از دستیاران [[محمد خانمحمدخان استاجلو]] بود دانسته است.<ref name=":2">{{یادکرد کتاب|عنوان=صحیفه الارشاد (تاریخ افشار کرمان- پایان صفویه)|نام=ملا محمد|نام خانوادگی=مومن کرمانی|کوشش=ابراهیم باستانی پاریزی}}</ref> طایفه قره اُغلانلو از اولین افشارهایی هستند که به کرمان وارد شدند.<ref name=":3"/> در زمان صفویه کرمان توسط افشارها اداره می‌شد.

[[شاه قلی سلطان یکان استاجلو|شاه قلی سلطان افشار]] در عصر [[شاه تهماسب یکم|شاه طهماسب]] حاکم کرمان شد و برای سرکوب [[ازبک‌ها|ازبکان]] راهی خراسان شد و در ادامه در [[جنگ چالدران]] سرکرده سپاه کرمان بود<ref name=":2"/> یکی دیگر از حاکمان افشار کرمان در دوره صفوی، یعقوب بیگیعقوب‌بیگ افشار بود که قسمتهاییقسمت‌هایی از جنوب ایران را فتح کرد.

بعد از مرگ شاه طهماسب حکومت کرمان به دست ولی خانولی‌خان افشار افتاد، او پسرش بیگتاش خانبیگتاش‌خان را به همراه ۱۰۰۰ خانوار افشار به کرمان فرستاد و در قسمت‌های مختلف استان کرمان ساکن شدند<ref name=":2"/> مدتی بعد طایفه بچاقچی و ارشلو نیز وارد شهرستان [[بافت (کرمان)|بافت]] و [[سیرجان]] شدند<ref name=":3"/>

با نابود شدن سلسله صفویهصفویه، [[افغان (نام قومی)|افغان‌ها]] به کرمان حمله کردند و اسماعیل خاناسماعیل‌خان افشار از شهر در مقابل آنها دفاع کرد. از دیگر بزرگان افشار کرمان می‌توان به درگاه قلی بیگدرگاه‌قلی‌بیگ ایلخانی افشار و خاندانقلی بیگخاندانقلی‌بیگ افشار کلانتر کرمان و رئیس ایل افشار اشاره کرد<ref name=":3"/> بر خلاف انتظار، [[نادرشاه|نادر شاهنادرشاه افشار]] برخورد خوبی با سرکردگان ایل افشار نداشت و به محض آمدن به کرمان اسماعیل خاناسماعیل‌خان افشار را تنبیه کرد. بعد از قلع و قمع بزرگان افشار کرمان به دست نادرشاه افشار، حکومت کرمان به مؤمن خانمؤمن‌خان یزدی رسید. بعد از قتل نادرشاه، حکومت کرمان به شاهرخ خانشاهرخ‌خان افشار رسید، او درگیری‌هایی با نصیرخان لاری که شهرهای کرمان را غارت می‌کرد داشت، قلعه شاهرخ خانشاهرخ‌خان افشار واقع در [[دهستان یزدان‌آباد|یزدان آباد زرند]] توسط وی ساخته شده است. بعد از شاهرخ خانشاهرخ‌خان افشار حکومت کرمان به مرتضی قلی خانمرتضی‌قلی‌خان افشار رسید که با سپاهیان افغان جنگ کرد.<ref name=":3"/>

[[پرونده:تخت درگاه قلی‌بیگ 5.jpg|بندانگشتی|225x225پیکسل|[[تخت درگاهدرگاه‌قلی‌بیگ قلی‌بیگ|تخت درگاه‌قلی بیگ افشار]]،افشار، ایلخانی ایل افشار کرمان واقع در شهر کرمان|وسط]]

به‌طور کلی افشارهای شمال، بزگانبزرگان و سرکردگان ایل افشار کرمان و افشارهای جنوبجنوب، عشایر و نیروی نظامی بوده‌اند، در حال حاضر افشارهای شمالی زبانشان را فراموش کرده‌اند ولی افشارهای جنوب به علت زندگی ایلیاتی هنوز به [[گویش افشاری|زبان ترکی افشاری]] صحبت می‌کنند.

افشارهای جنوب کرمان به موازات افشارهای شمال و در تعداد بسیار بیشتر در دوره صفویصفویه از آذربایجان به کرمان مهاجرت کردند و در شهرستان‌های: بافت، ارزوئیه، سیرجان، حاجی‌آباد، جیرفت، بردسیر و رابر به زندگی عشایری پرداختند، امروزه اکثر افراد ایل افشار زندگی عشایری را رها کرده‌اند، اکثریت شهرستانهای بافت و ارزوئیه و قسمت قابل توجهی از جمعیت شهرستان‌های سیرجان، بردسیر، حاجی‌آباد از ایل افشار هستند و به زبان ترکی افشاری تکلم می‌کنند.

=== برخورد نادر شاهنادرشاه و [[آقامحمدخان قاجار|آقا محمد خانمحمدخان قاجار]] با افشارهای کرمان ===

در قسمت قبل تنبیه و برکناری بزرگان افشار کرمان به دست نادر شاه توضیح داده شد. وقتی آقا محمدخان قاجار به قصد تصرف به کرمان لشکر کشید افشارهای شمالی از او حمایت کردند ولی افشارهای جنوب از رقیب او [[لطفعلی‌خان زند|لطفعلی خانلطفعلی‌خان]] حمایت کردند و به خاطر همین به غضب آقا محمد خانمحمدخان گرقتار شدند و او تعداد زیادی از افشارهای جنوب کرمان را به [[ده خیر (اقلید)|ده خیر فارس]] و [[میاندوآب]] آذربایجان غربی تبعید کرد، تبعیدشدگان به فارس در زمان فتحعلی شاهفتحعلی‌شاه قاجار به علت درگیری در فارس، به کرمان برگشتند.<ref name=":3"/>

=== ورود [[فتحعلی‌خان قاجار|فتحعلی خان قاجار]] به بافت و رابر ===

از اواخر حکومت فتحعلی شاه،فتحعلی‌شاه، افشارهای شمالی فقط عنوان خانیت داشتند و فاقد قدرت سیاسی بودند، در این زمان افشارهای جنوب در حال قدرت‌گیری بودند. از بزرگان افشارهای جنوبی در این دوره می‌توان به محمدعلیمحمد خانعلی‌خان ایل بیگی افشار و گرگعلی خانگرگعلی‌خان قاسملو اشاره کرد. میرزا محمود خانمحمودخان سرتیپ از بزرگان ایل افشار کرمان در دوره [[مظفرالدین‌شاه|مظفرالدین شاه]] بود، او مدتی حاکم اقطاع و افشار بود، در زمان او اسفندیارخان بچاقچی سیرجان را تصرف کرده بود و میرزا محمود خانمحمودخان مأمور دستگیری اسفندیارخان بچاقچی بود که هنگام تعقیب تفنگچیان بچاقچی کشته شد.

در گذشته به شهرستان بافت اقطاع افشار می‌گفتند، اقطاعی‌ها فارس و افشارها ترک هستند، در گذشته اقطاعی‌ها ۲۴۰ سرباز به دولت می‌داده‌اند و افشارها به دلیل جنگاوری و مهارت در سوارکاری ۱۰۰۰ سوارکار به دولت می‌داده‌اند.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=سفرنامه سرپرسی سایکس|نام=سرپرسی|نام خانوادگی=سایکس|ناشر=انتشارات لوحه|زبان=فارسی}}</ref> وزیری کرمانی مورخ قاجار در شرح ایل افشار کرمان آورده: در آن زمان در ایل افشار ۳۰۰ سوار و ۷۰۰ تفنگچی خوب و پر دل بودند که در جنگ با چماق و شش پر شرکت می‌کردند و بیش از تفنگچیان ایلات دیگر مهارت نشان می‌دادند.<ref name=":4"/>

=== افشارهای کرمان در [[انقلاب مشروطه]] ===

[[پرونده:احمد مجدالاسلام کرمانی.jpg|بندانگشتی|[[مجدالاسلام|احمد مجدالاسلام کرمانی]] مشروطه خواه از افشارهای کرمان]]

از مشهورترین مشروطه خواهان افشار کرمان، [[مجدالاسلام|مجدالاسلام کرمانی]] است که نقش پررنگی در بیداری مردم داشت. برادر او، امین الاسلامامین‌الاسلام نیز تلاش‌هایی در راه انقلاب مشروطه کرد.

=== [[قلعهغنجعلی‌خان غنجعلیخان افشار|غنجعلی خان افشار]]،افشار، آخرین [[ایلخان (عنوان)|ایلخان]] قدرتمند افشار کرمان در بافت ===

[[پرونده:قلعه قنجعلی خان.jpg|بندانگشتی|332x332px|[[قلعه غنجعلیخانغنجعلی‌خان افشار|قلعه غنجعلی خان افشار]] ایلخان افشارهای اقطاع (بافت، رابر و ارزوئیه) در روستای هشون بافت]]

غنجعلی خانغنجعلی‌خان از ایلخانان ایل افشار بود که در قلعه هشون که هم‌اکنون به نام خودش است ساکن بود، در همین قلعه با [[خسروخان سردار ظفر|سردار ظفر بختیاری]] درگیر شد، او بعد از انقلاب مشروطه به سرکردگی ایل افشار به همراه حسین خانحسین‌خان بچاقچی و تفنگچیان افشار و ایلات دیگر با هدف تصرف به کرمان حرکت کردند و در حوالی شهر با حکومت وقت کرمان جنگیدند، ولی در ادامه بین ایلات تفرقه افتاد و شکست خوردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=افشارها در تاریخ و سیاست کرمان|پیوند=http://mahmoudafshar.ir/wp-content/uploads/2018/01/افشارها.pdf|نام=ابراهیم|نام خانوادگی=باستانی پاریزی|ناشر=نامواره دکتر محمود افشار|صفحه=162}}</ref>

=== [[یک‌جانشینی|تخته قاپو]] افشارهای کرمان ===

با روی کار آمدن [[رضا شاه|رضاشاه]]، حکومت پهلوی اول تلاش گسترده‌ای برای تضعیف قدرت عشایر و ایلات ایران انجام داد، خلع سلاح و یکجانشین کردن ایلات و عشایر با زور اسلحه انجام شد، به افشارها اجازه کوچ داده نشد و افشارها مجبور شدند در مناطقی که حضور داشتند ساکن شوند، به خاطر همین موضوع، اکثر [[ییلاق]] و [[قشلاق]]<nowiki/>های ایل افشار تبدیل به روستاهایی برای کشاورزی و دامپروری شد و تعدادی از عشایر نیز به شهرها مهاجرت کردند و زندگی عشایری را رها کردند. در دوره پهلوی دوم، سیاست‌های اسکان عشایر ادامه داشت، البته نه به حدت و شدت دوره رضا خان،رضاخان، در این دوره، [[اصلاحات ارضی در ایران|اصلاحات ارضی]] باعث ترغیب عشایر افشار به کشاورزی و یکجانشینی شد، در نتیجه، در این دوره هم تعداد زیادی از ایل افشار، زندگی عشایری را رها کردند. مرحله سوم سیاست یکجانشینی در دوره [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] انجام گرفت، در این دوره، با دادن موتور پمپ‌های کشاورزی در [[شهرستان ارزوئیه]]، قسمت بزرگی از عشایر افشار در ارزوئیه ساکن شدند. از دوره رضاخان تا هم‌اکنون محدودیت کوچ برای عشایر افشار کرمان وجود دارد. در حال حاضر تعداد عشایر افشار در استان کرمان بسیار کم شده است، عشایر افشار در شهرستان‌های [[شهرستان بافت|بافت]]، [[شهرستان ارزوئیه|ارزوئیه]] و [[شهرستان سیرجان|سیرجان]] زندگی می‌کنند. اکثریت ایل افشار در روستاها و شهرهای شهرستان‌های بافت، ارزوئیه، سیرجان، [[شهرستان بردسیر|بردسیر]]، [[شهرستان حاجی‌آباد|حاجی‌آباد]]، [[شهرستان رابر|رابر]] و [[شهرستان جیرفت|جیرفت]] ساکن شده‌اند و جمعیت بزرگی از سه شهرستان بافت، ارزوئیه و سیرجان، فرزندان ایل افشار هستند.<ref name=":3" />

== طوایف ایل افشار کرمان<ref name=":3" /> ==

کامل‌ترین و بیش‌ترین مجموعه طوایف ایل افشار، در استان کرمان قرار دارند،<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=ویکی‌پدیا|نشانی=https://fa.m.wikipedia.org/wiki/ایل_افشار|عنوان=ایل افشار}}</ref> تعداد این طوایف به حدود ۳۰ طایفه و صدها تیره می‌رسد، در گذشته معمولاً طوایف جدا از هم و در مناطق مختلف زندگی می‌کردند و مسیر ییلاق و قشلاق هر طایفه نیز متفاوت بود. در بین افشارهای کرمان، تفاوت اندکی نیز بین لهجه‌های هر طایفه وجود دارد، بعضی از طوایف ترکی را خالص‌تر و غلیظ‌تر از بقیه طوایف صحبت می‌کنند.

|+جدول طوایف ایل افشار کرمان<ref name=":3"/>

!| گودال، قلایی، [[گوین (بافت)|گوبین]]، گلابدان، [[گنبدان (بافت)|گنبدان]]، [[مارنوئیه]]، [[بیدخان]]، [[دودانگه (کرمان)|دودانگه]]، سوهاندر، [[دهستان دهسرد|دهسرد]]، [[قلعه‌نو (ارزوئیه)|قلعه نو]]، [[خبر (بافت)|خبر]]، [[کهت]]، [[رچان|روچون]]، پشت کوه، چاه زیبا، چاه نار، چاه مغ، [[بافت (کرمان)|بافت]]، [[سیرجان]]، [[ارزوئیه]]

!| گیل، مددی، عظیمیخان

!| عظیمی زاده، احمدی پور، مددی زاده، مددی، فتحی زاده، بختیاری، سالاری، گیلانی، پسندی، شاه حیدری، آقاجانلو

!| [[گوین (بافت)|گوبین]]، [[ده شیخ (ارزوئیه)|ده شیخ]]، توکل آباد، دق، حسین‌آباد، [[بافت (کرمان)|بافت]]، [[ارزوئیه]]، [[سیرجان]]

!| عباسقلی اولادی، حسین قلی اولادی

!| عزیزی، امیرطاهری، آزم، شیرگیر

!| [[بیدکردوییه|بیدکردوئیه]]، کهک، [[زردشت (بافت)|زردشت]]، [[قلعه عسکر (بردسیر)|قلعه عسکر]]، [[ده نوروز (بردسیر)|ده نوروز]]، گودال، [[بیدخان]]، [[مادون]]، [[بافت (کرمان)|بافت]]، [[ارزوئیه]]، [[سیرجان]]

!| محمد قلی اولادی، کلبعلی اولادی، علیداد اولادی، تقی اولادی، علی خان اولادی

!| صفی جهانشاهی، صفی‌نژاد، صفی پور، صفی‌زاده، صفی نتاج، حسینی

!| گزنجان، [[بافت (کرمان)|بافت]]، [[ارزوئیه]]، [[سیرجان]]، [[حاجی‌آباد (هرمزگان)|حاجی‌آباد]]، [[کرمان]]، [[بردسیر]]، [[خبر (بافت)|خبر]]، حسین‌آباد، [[دهستان چهارگنبد|چهار گنبد]]، [[باغات (حاجی‌آباد)|باغات]]، هشون

!| خرم، گرگینی، امین اولادی، پسندی پور، بیدشکی، جهانشاهی، آقامیرلو

!| جهانشاهی، افشار جهانشاهی، تدین، ایلخانی پور، تاج پور

!| هارموئیه، چنالی، سرقوچان، قوچان، چاه زاغ، قره تپه، خبر، قلاتوئیه، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| بیاتی، عبدالله اولادی، حسن اولادی

!| بیاتی، بیاتی نژاد، جهانشاهی، عبدالله پور، هاشمی

!| گوغر، جفریز، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| حاج محمدی، بیاتی حاجیلو

!| مهرصالح، سرنیز، عباس‌آباد، اندردری، ریگ آباد، ابلغ آباد، وکیل آباد، خبر، قره یال، بنه آباد، مهرصالح، عباس‌آباد، کهک اسفیچ، دامنه، کتروئیه، ریال قنات، مور گوسی، دق پده، چاه شور، جوکار، دهماران، پشت کوه، گهوئیه، سفید ابراهیمی، چاه نار، موردران، بافت، ارزوئیه، سیرجان، بهکن، ملک‌آباد، گلستان، فتح‌آباد، حاج قلندر، گریجوئیه

!| قره خان اوشاغی، قاسملو، پشت کوهی، قاسم خان اولادی، گهویی، خلیفه لو، قره قاسملو، شاه خانم اولادی، عرب اولادی، علی گولی، ملک اولادی، قره خان اوشاغی، هاشم اولادی، سکینه اولادی، نازنین اولادی، عباس اولادی، عیوض اولادی، رضوانی، تکلو

!| فرهادی، خلیفه‌ای، خلیفه نژآد، ملکپور، ملکزاده، حیدری افشار، هاشمی جوکار، هاشمی افشار، ولی پور عرب، فرهادی، رضوانی، پورمراد، محمد زمانی افشار، طهماسب پور، قاسمی افشار، سلطانی قاسملو، اباذر نژاد، ناصری تکلو، صادقی تکلو، شهسواری، صادقی پور گوغری، سلطانی، سلطانی قاسملو، کرمی تکلو، محسنی

!| هارموئیه، بیدو کردوئیه، فتح‌آباد، هرموئیه، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| فضل علی اولادی، پنجعلی اولادی، آتا اوشاغی، محمود اولادی، جعفر آقایی

!| محمود آقایی، جعفر آقایی

!| گزم، خبر، کیسکان، خوشکار، قلعه عسکر، بردسیر، سنگ لکی، محمدآباد، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| عمو ساربان، کهتی، عمو بیگلو، لنگلو

!| عمویی، سلجوقیف شکوه سلجوقی، شکوه زاده، بهادری، پژمان، علیپور، پور رودخانه، پور عمویی

!| قالان، مغوئیه، بنگان، گنوئیه، کیسکان، دشتاب، بریدوئیه، حسین‌آباد، بافت، ارزوئیه، سیرجان، جیرفت، منوجان، فاریاب، سنگ لکی، حاجی‌آباد، گلناباد، رحمت آباد، قادر آباد، گودال

!| باران اولادی، اعظم اولادی، اخلاص اولادی، شوربازی

!| پیر مرادی، بهرام نژاد، بهرامی، اخلاص پور، اعظم پور، رضایی

!| ده گلو بند، باغ حسن، جهانجان، سنگ کل، بیدشک، بن گود، کیسکان، حسین‌آباد، محمودآباد، پشت بری، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| حمزه‌ای، زینلی، حمزه، پشت بری، بیگ زاده

!| پلنگ آباد، صالح آباد، سنگ پهن، تیتوئیه، فتح‌آباد، سنگ لکی، دشتاب، مزار، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| حسینقلی اولادی، نیرل اولادی، پیرل اولادی، هاشم اولادی

!| حمزه نژاد، حمزه پور، حمزه لو

!| گیچوئیه، فتح‌آباد، گلوئیه، جنت آباد، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| اشرف زاده، اشرف پور

!| دشتاب، وکیل آباد، باغات، حاجی‌آباد، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| محمدی، محمدنژاد

!| سرگز، چیل آباد، گرگوئیه، گود سرخ، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| مراد اولادی، آقال اولادی، محمد علی اولادی

!| مرادی

!| فتح‌آباد، گوغر، رحمت آباد، قنات سفید، باغوئیه، شاه آباد، بیدمهر، بافت، ارزوئیه، سیرجان، جیرفت، فاریاب

!| شاهسون پور، شیخ پور، حیدری، حیدری پور افشار، حبیبی، حبیبی فتح‌آبادی،

!| هنزاف، بنه آباد، وکیل آباد، سنگ لکی، نصرت آباد، جمال آباد، خبر، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| جلالو، شیخ اوشاغی، شاه کرم خانی، سیاه دو، جان قلی اوشاغی، قوجه بیگلو، قره قوینلو، چوب بر، خدری

!| شیخ اوشاغی، خوارزمی، پورمهراب

!| بیدکردوئیه، فتح‌آباد، گوغر، رستاق، اسفندران، پاریز، حاجی‌آباد، شمیل، جائین، امیرآباد، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| تیلکو، قره اوغلانلو

!| طغرلی، ابراهیمی

!| ده شول، باغ خشک، جنت آباد، باغ کنار، دهسرد، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| غنچه پور، غجه، غجه‌ای، قجه پور، مرادی، ولی زاده، ولی پور

!| حسن‌آباد، کریفان، نگار، بردسیر، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| شرفی

!| ده ساجر، چهار کشت، هارموئیه، بره کلنگ، آبزلوئیه، چاه کنار، باغات، حاجی‌آباد، بافت، ارزوئیه، سیرجان، سرخان، صوغان

!| علی اولادی، بیگلری، ابوالحسن اولادی، حسین اولادی، عین نژاد، تقی اولادی، اسد اولادی، عبدالله اولادی

!| علیرضایی، رفیعی، رفیع زاده افشار

!| کهوئیه علیا، کهوئیه سفلا، رستاق، حفریز،جفریز، بزنگ، چهار طاق، بندر، گوغر، بافت، ارزوئیه، سیرجان، جیرفت، گنبدان، هنکایی، حاجی‌آباد

!| صادقی

!| امیرآباد، دارستان، گلستان، بافت، سیرجان، بلورد، گوغر، فتح‌آباد، حاجی‌آباد، دهنو

!| بندل اولادی، الله فلی اولادی، مرتضی قلی اولادی، محمد صادق اولادی

!| شول، تقی‌زاده

!| مور گوسی، سغینگ، گوغر، چاه کنار، سرنیز، دق دزدان، حاجی‌آباد، فتح‌آباد، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| حیدری جامه بزرگی

!| گوغر، ساردوئیه، جیرفت، جبال بارز، اسفندقه، منوئیه، زنگوئیه، گلوروباد، سنجدوئیه، آبزلوئیه، تذرج، معدنوئیه، رشگیر، سرنیز، عباس‌آباد، حاجی‌آباد، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| روح الامینی، راهداری

!| جیرفت، ساردوئیه، اسفندقه، رودبار، صوغان، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| مقبلی، بحر آسمانی، ابوسعیدی، برخوری، ماریکی، جلالی، دلفاردی، علی مسلمی

!| مقبلی، بحر آسمانی، ابوسعیدی، برخوری، ماریکی، جلالی، دلفاردی، علی مسلمی

!| جفریز، گنبذ مو، هنکایی، گوغر، قره تپه، چاه کنار، چاه زیبا، خبر، بندر گوغر

!| سبزعلی پور

!| پشته، چهارکشت، تله زرد، تله سرخ، بافت، ارزوئیه، سیرجان

!| برآوردی، شهسواری، آرمند، غضنفری

!| صوغان، بافت، ارزوئیه، سیرجان، سرخان، دشتاب

!| اسکندر زاده، اسکندری

!| دهبکری، بم، جیرفت، ساردوئیه، عنبر آباد

!| افشار، کریمی افشار، افشاری پور، افشار زاده، افشار منش

ترکانترک‌های کرمان به زبان [[گویش افشاری|ترکی افشاری]] تکلم می‌کنند،<ref name=":5">{{یادکرد وب|کد زبان=fa|نشانی=http://www.irancarto.cnrs.fr/image.php?q=data/atlas_iran/catalog/img/view/AI-020902.png&h=1171&w=1200&l=fa|عنوان=اطلس ایران 1377 - فرهنگ قومی - تنوع قومی، مرکز آمار ایران سرشماری 1365|سال=1986|نشریه=Gip Reclus Documentation Française|نویسندگان=هورکارد، مازورک، پاپلی یزدی، طالقانی|وبگاه=ایران‌کارتو}}</ref> البته زبان ترکان بچاقچی تفاوت‌هایی با ترکی افشاری دارد. ترکی افشاری جزو شاخه اوغوز جنوبی است<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=En|وبگاه=Encyclopædia Iranica|نشانی=https://iranicaonline.org/articles/turkic-languages-overview|عنوان=TURKIC LANGUAGES OF PERSIA: AN OVERVIEW}}</ref> و نزدیک‌ترین لهجه ترکی به ترکی افشاری، [[زبان قشقایی|ترکی قشقایی]] است. کلمات فارسی در ترکی افشاری استان کرمان در مقایسه با ترکی آذربایجانی زیاد است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=en|وبگاه=wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Afshar_dialect|عنوان=Afshar dialect}}</ref> ترکی افشاری معمولاً در استان‌های مرکزی ایران و [[افغانستان|کشور افغانستان]] استفاده می‌شود<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=Fa|وبگاه=دانشنامه بزرگ اسلامی (مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی)|نشانی=http://lib.eshia.ir/23022/15/5896|عنوان=ترکی، زبانها}}</ref> و تعداد متکلمین این لهجه ترکی، ۶۰۰ هزار نفر برآورد شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ترکان در گذر تاریخ|نام=بهنام|نام خانوادگی=محمد پناه|ناشر=انتشارات سبزان|صفحه=109}}</ref>

== صنایعجمعیت دستی ترک‌هایافشارهای کرمان ==