ولایت بامیان: تفاوت میان نسخه‌ها

| image_map = {{Infobox mapframe |shape-fill-opacity=.5|wikidata=yes |zoom=4|frame-height=230 | stroke-width=1 |coord={{WikidataCoord|display=i}}|point = none|shape-fill=#ff0000|geomask=Q889|frame-lat=34.2|frame-long=۶۷67}}

ولایت بامیان در مرکز افغانستان بین ۳۴ درجه و ۷۵ دقیقه عرض شمالی و ۶۷ درجه و ۲۵ دقیقه عرض شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است.<ref>نرم‌افزار GIS.</ref> طول متوسط این ولایت به خط مستقیم در جهت شمال به جنوب ۱۷۰ کیلومتر و عرض متوسط آن در جهت شرق-غرب حدود ۱۳۰ کیلومتر است. ولایت بامیان از سمت شمال با ولایات [[ولایت سرپل|سرپل]] و [[ولایت سمنگان|سمنگان]]، از جنوب با [[ولایت دایکندی]]، از شرق با ولایات [[ولایت بغلان|بغلان]] و [[ولایت پروان|پروان]]، از جنوب شرقی به [[ولایت میدان وردک]] و از غرب به [[ولایت غور]] محدود است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شناسنامه افغانستان|نام خانوادگی=دولت‌آبادی|نام=بصیر احمد|ناشر=شناسنامه افغانستان|سال=۱۳۸۷|شابک=|مکان=|صفحات=صفحه ۱۷–۲۱}}</ref> شهر بامیان مرکز ولایت بامیان است و از کابل ۱۳۵ کیلومتر فاصله دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۲٬۵۰۰ و پهناوری آن ۱۷٬۵۵۵ کیلومتر مربع است که تقریباً یک سی و هفتم یا ۲٫۶۹٪ پهناوری کل افغانستان را شامل می‌شود. شهرستانولسوالی یکاولنگ بزرگ‌ترین و شهرستانولسوالی شیبر کوچک‌ترین شهرستان هایولسوالی‌های بامیان هستند.

بامیان در جنوب کوه‌های [[هندوکش]] و در شمال کوه‌های بابا واقع شده است. بلندی‌های [[کوه بابا]] باعث به‌وجود آمدن سه حوزهٔ آبریز متفاوت در این ولایت شده است و شهرستان هایولسوالی‌های آن را از همدیگر جدا می‌کند. این ولایت دارای آب و هوایی کوهستانی، پاک و شفاف، شب‌هایی پرستاره و زمستان‌هایی سرد و برف‌گیر دارد.

در جنوب ولایت بامیان [[کوه بابا]] قرار دارد که مرتفع‌ترین قله آن [[شاه فولادی|شاه‌فولادی]] می‌باشد و ۵٬۱۴۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. [[پارک ملی بند امیر|دریاچه‌های بند امیر]] در [[ولسوالی یکاولنگ]] از جاذبه‌های معروف گردشگری افغانستان می‌باشد که به‌عنوان منطقه حفاظت شده در سال ۲۰۰۹ پارک ملی اعلان گردید. بند پیتاب بند دریاچه طبیعی دیگری در شهرستان [[ولسوالی کهمرد|کهمرد]] است که در [[پناهگاه حیات وحش دره آجر|پارک ملی دره آجر]] واقع شده است. دریای بامیان از دامنه‌های شمالی کوه بابا غربی سرچشمه گرفته از شهر بامیان می‌گذرد. این دریا در ابتدا به‌نام دریای آهنگران یاد می‌شود که در [[ولایت سمنگان]] به‌نام [[رود سرخاب|دریای سرخاب]]، و در [[ولایت کندز]] به‌نام [[رود قندوز|دریای کندز]] یاد شده به [[آمودریا]] می‌ریزد. دریای دیگر [[دریای بلخاب]] است که از دریاچه ذولفقار بند امیر سرچشمه گرفته پس از عبور از ولایت سمنگان در دشت خانقاه [[ولایت بلخ]]، یک دلتا تشکیل داده کشتزارهای وسیع اطراف [[مزار شریف]] را سیراب می‌سازد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جغرافیای ولایات افغانستان|نام خانوادگی=جیلانی|نام=غلام عارض|ناشر=اداره کتابخانه‌های اریک|سال=۱۳۷۹|شابک=|مکان=پشاور|صفحات=صفحه ۱۱۸}}</ref>

در مرکز ولایت [[تندیس‌های بودا در بامیان|مجسمه‌های معروف بودا]] قرار داشت که توسط [[طالبان]] منفجر و از بین برده شدند. این مجسمه‌ها از شهرت جهانی برخوردار بودند و یکی از جاذبه‌های گردشگریتوریستی به‌شمار می‌آمدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نام۱=گیجس|نام خانوادگی۱=والراون|نام۲=|نام خانوادگی۲=|دوره=۳۸۸|شماره=۱۰۰۵۱|صفحات=۱۲۷۶–۱۲۷۷|تاریخ بازبینی=۲ فوریه ۲۰۲۴|عنوان=۲۳ جولای ۲۰۱۶، بامیان، افغانستان|تاریخ=۲۰۱۶|ژورنال=The Lancet|doi=|پیوند=https://hollis.harvard.edu/primo-explore/fulldisplay?docid=TN_cdi_unpaywall_primary_10_1016_s0140_6736_16_31640_3&context=PC&vid=HVD2&lang=en_US&tab=everything&query=any,contains,Bamyan}}</ref>

اکثریتگروه‌های باشندگاناجتماعی به اساس قومیت در ولایت بامیان راعبارتند از [[هزاره‌ها]] تشکیل می‌دهند که در تمام شهرستان های آن از جملهولسوالی‌های [[ولسوالی ورس|ورس]]، [[ولسوالی پنجاب|پنجاب]]، [[ولسوالی سیغان|سیغان]]، [[ولسوالی شیبر|شیبر]]، [[ولسوالی یکاولنگ|یکاولنگ]]،،و مرکز بامیان سکونت دارند تاجیک‌ها در ولسوالی‌ های [[ولسوالی کهمرد|کهمرد]]، و[[ولسوالی مرکزشیبر|شیبر]]، [[ولسوالی بامیانسیغان|بامیانسیغان]] و مرکز بامیان سکونت دارند. این دو قوم، از جمله اقوام عمده ساکن در این ولایت میباشند سایر اقوام نیز در این ولایت عبارتند از [[تاجیک‌هاپشتون‌ها]]، [[پشتون‌هاسادات افغانستان|سادات]] و [[قزلباش‌های افغانستان|قزلباش‌ها]] هستند که تاجیک‌هابه درترتیب شهرستانپشتون‌ها هایدر کهمرد،ولسوالی‌های شیبر، سیغانکهمرد و مرکز بامیان، پشتون‌هاسادات در شهرستانولسوالی‌های های کهمردششگانه و مرکز بامیان بطور پراکنده سکونت دارند و [[قزلباش‌های افغانستان|قزلباش‌ها تنها]] در مرکز بامیان زندگی می‌کنندمی کنند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=پروفایل ولایت بامیان(pdf) |نشانی=https://moec.gov.af/sites/default/files/2019-10/Bamyan%20Province%20Book%20Cover.pdf |بازبینی=۱۴۰۲-۱۱-۲۷ |اثر=وزارت اقتصاد افغانستان |تاریخ=۲۰۰۹-۰۷-۰۳ |ناشر=وبسایت وزارت اقتصاد افغاستان |کد زبان=fa}}</ref><ref>[http://www.nps.edu/Programs/CCS/Bamyan.html Cultural and conflict Studies, Bamyan Province]</ref>

در سال ۲۰۱۹ میلادی اداره ملی احصاییه و معلومات جمهوری اسلامی افغانستان، جمعیت ولایت بامیان را ۵۲۲٬۲۰۵ نفر برآورد نمود. از این میان ۵۰٬۶ درصدفیصد آن مرد است که ۲۶۴٬۶۶۶ نفر می‌باشد و ۴۹٬۴ درصدفیصد آن زن است که ۲۵۷٬۲۳۹ نفر می‌باشد. بیشترین جمعیت این ولایت (۲۳٫۵ درصدفیصد آن) در شهر بامیان زندگی می‌کنند. شهرستان هایولسوالی‌های پرجمعیت آن به ترتیب ورس با ۲۰٬۷ درصدفیصد جمعیت، یکاولنگ با ۲۰٬۹ درصدفیصد جمعیت، پنجاب با ۱۲٫۲ درصدفیصد جمعیت، کهمرد با ۹ درصدفیصد جمعیت، شیبر با ۶٫۹ درصدفیصد جمعیت و سیمان با ۶٫۷ درصدفیصد جمعیت است.<ref>[https://nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/03/SDES-Bamiyan-Report.pdf| برآورد جمعیت کشور، بامیان]</ref>

|[[ولسوالی کهمرد|شهرستان کهمرد]]

|[[ولسوالی پنجاب|شهرستان پنجاب]]

|[[ولسوالی سیغان|شهرستان سیغان]]

|[[ولسوالی شیبر|شهرستان شیبر]]

|[[ولسوالی ورس|شهرستان ورس]]

|[[ولسوالی یکاولنگ|شهرستان یکاولنگ]]

|[[ولسوالی یکاولنگ|شهرستانولسوالی یکاولنگ نمبر ۲]]{{سخ}}(موقت)

[[پارک ملی بند امیر|بند امیر]] واقع در [[ولسوالی‌های افغانستان|شهرستانولسوالی]] یکاولنگ از دیگر جاذبه‌های توریستی این ولایت به حساب می‌آید که اخیراً از سوی دولت افغانستان به عنوان آثار ملی ثبت شده است.

|+ style="text-align: center;" | فواصل شهر بامیان تا شهرستان هایشولسوالی‌هایش

! style="width: 7em;" |شهرستانولسوالی

! style="width: 7em;" |شهرستانولسوالی