تی-۵۴/۵۵: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش به وسیلهٔ ابزار خودکار ابرابزار |
|||
خط ۳۵:
|خدمه= ۴ نفر
|سرنشینان=
<!-- خصوصیلت جنگ‌افزار موشکی -->
|فشنگ=
|وزن فشنگ=
خط ۵۴:
|زاویه آتش افقی=
|نشانه‌روی=
<!-- خصوصیات جنگ‌افزار چاقودار -->
|نوع تیغه=
|نوع قبضه=
خط ۶۰:
|نوع سر=
|نوع دسته=
<!-- خصوصیات مواد منفجره -->
|خرج=
|وزن خرج=
خط ۹۶:
تی-۵۴ بیش از هر تانک دیگری در طول تاریخ تولید شده و برآورد می‌شود که در حدود ۸۶ تا ۱۰۰ هزار دستگاه از مدل‌های مختلف آن در کشورهای مختلف تولید شده باشد. این تانک از زمان آغاز تولید خود تاکنون شاهد بهینه‌سازی‌ها و اصلاحات متعددی بوده‌است. تی-۵۵ مهمترین بهینه‌سازی تی-۵۴ به شمار می‌رود که در سال ۱۹۵۸ وارد ارتش شوروی شد؛ برخورداری از سیستم محافظتی در برابر حملات اتمی-میکروبی-شیمیایی، حذف [[تیربار]] قسمت راننده، نصب موتور قوی‌تر (۵۲۰ به ۵۸۰ اسب بخار) و افزایش ظرفیت مهمات توپ اصلی تانک (از ۳۴ گلوله به ۴۳ گلوله) مهمترین تفاوت‌های آن بودند. این تانک علاوه بر شوروی در لهستان، چکسلواکی، چین (با عنوان [[تایپ ۵۹]]) هم تولید می‌شد.
تی-۵۴ به عنوان جایگزینی برای [[تانک تی-۳۴]] طراحی شد که در [[جنگ جهانی دوم]] تانک اصلی ارتش سرخ بود. طراحی این تانک بر اساس تانک متوسط [[تی-۴۴]] صورت گرفت که خود بر اساس تی-۳۴ طراحی شده بود. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد تانک‌های خانواده تی-۵۴/۵۵ فاصلهٔ بین چرخ اول و دوم تانک است. این تانک اولین تانک روس‌ها بود که می‌توانست به راحتی در زیر آب حرکت کند و از رودخانه‌هایی به عمق بیش از ۵ متر بگذرد.<ref>[http://science.howstuffworks.com/t-54-t-55-main-battle-tank.htm T-54/T-55 Main Battle Tank] How Staf Work</ref> در دهه ۱۹۸۰ تانک‌های پیشرفته‌تر [[تی-۶۲]]، [[تی-۶۴]]، [[تی-۷۲]] و [[تی-۸۰]] جای آن را در خط مقدم و واحدهای موتوری ارتش سرخ گرفتند اما هنوز هم بسیاری از ارتش‌ها انواع بهینه‌سازی شده این تانک را در زرادخانه‌های خود به عنوان نیروی ذخیره نگاه داشته‌اند و برخی از کشورها حتی از آن‌ها به عنوان تانک اصلی در نیروهای فعال خود استفاده می‌کنند.
در مجموع بیش از ۵۰ کشور از این تانک در [[نیروهای مسلح]] خود بهره برده‌اند و در بسیاری از نبردهای پس از [[جنگ جهانی دوم]] از آن استفاده شده‌است. از یورش ارتش سرخ و کشورهای عضو پیمان ورشو در سال ۱۹۵۶ به مجارستان گرفته تا [[جنگ‌های اعراب و اسرائیل|منازعات چندین‌باره اعراب و اسرائیل]] که تی-۵۴ در اغلب آن‌ها مهمترین تانک ارتش‌های عربی بود. و از جنگ‌های فرسایشی چون [[جنگ ویتنام]] و [[جنگ ایران و عراق]] تا نبردهای داخلی خفیف‌تر چون [[جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)|جنگ داخلی ۲۰۱۱ لیبی]] این تانک چهره آشنایی در تصاویر درگیری‌های نظامی بوده‌است.
== تاریخچه ==
خط ۱۰۴:
تی-۵۴ در اصل به عنوان جایگزینی برای [[تانک تی-۳۴]] طراحی شد که در [[جنگ جهانی دوم]] تانک اصلی ارتش سرخ بود. طراحی این تانک بر اساس تانک متوسط [[تی-۴۴]] صورت گرفت که خود بر اساس تی-۳۴ طراحی شده بود. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد تانک‌های خانواده تی-۵۴/۵۵ فاصلهٔ بین چرخ اول و دوم تانک است. این تانک اولین تانک روس‌ها بود که می‌توانست به راحتی در زیر آب حرکت کند و از رودخانه‌هایی به عمق بیش از ۵ متر بگذرد.<ref>[http://science.howstuffworks.com/t-54-t-55-main-battle-tank.htm T-54/T-55 Main Battle Tank] How Staf Work</ref>
مدل‌های اولیه تی-۵۵ برخلاف تانک‌های امروزین به [[تیربار سنگین]] روی [[برجک]] که وظیفه اصلی آن [[دفاع ضدهوایی]] است، مجهز نبودند. در سال ۱۹۷۰ با ورود [[بالگرد جنگنده|هلیکوپترهای هجومی]] به میدان جنگ تیربارهای
در مجموع بیش از ۵۰ کشور از این تانک در نیروهای مسلح خود بهره برده‌اند و در بسیاری از [[جنگ|جنگ‌های]] پس از [[جنگ جهانی دوم]] از آن استفاده شده‌است. ارتش سرخ و کشورهای عضو پیمان ورشو از آن در [[حمله سال ۱۹۵۶ به مجارستان]] و [[حمله پیمان ورشو به چکسلواکی]] بهره جستند. در جنگ‌های [[جنگ شش‌روزه|۱۹۶۷]] و [[جنگ یوم کیپور|۱۹۷۳]] اعراب و اسرائیل تی-۵۴ مهمترین تانک ارتش‌های عربی بود. در جنگ‌های ویتنام، کامبوج، اوگاندا، [[جنگ ایران و عراق]]، [[حمله عراق به کویت]]، [[جنگ خلیج فارس]]، [[جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)|جنگ داخلی ۲۰۱۱ لیبی]] و بسیاری از درگیری‌های نظامی دیگر نیز از این تانک استفاده شده‌است. در دهه ۱۹۸۰ تانک‌های پیشرفته‌تر [[تی-۶۲]]، [[تی-۶۴]]، [[تی-۷۲]] و [[تی-۸۰]] جای آن را در خط مقدم و واحدهای موتوری ارتش سرخ گرفتند اما هنوز هم بسیاری از ارتش‌ها انواع بهینه‌سازی شده این تانک را در زرادخانه‌های خود به عنوان نیروی ذخیره نگاه داشته‌اند و برخی از کشورها حتی از آن‌ها به عنوان تانک اصلی در نیروهای فعال خود استفاده می‌کنند.
=== بهینه‌سازی‌ها ===
خط ۱۲۵:
سرعت مناسب، چابکی بسیار، سادگی، استحکام و ارزانی از مهمترین مزایای این تانک است. کار با این تانک در مقایسه با تانک‌های غربی بسیار ساده‌تر است و به آموزش و تمرین بسیار کمتری نیاز دارد. اندازهٔ نسبتاً کوچک تانک باعث می‌شود تا هدف کوچکی برای دشمن باشد. موتور آن در هوای سرد به خوبی روشن می‌شود. وزن نسبتاً کم آن هم که در مدل اصلی ۳۶ تن است و در تی-۵۵ تا ۳۸ تن افزایش یافته باعث شده تا قدرت تحرک خوبی پیدا کند، حمل‌ونقل آن با قطار و تریلی‌های بزرگ ساده‌تر شود و گذشتن از پل‌ها برای آن راحت‌تر باشد. شنی‌های عریض آن نیز باعث می‌شود که فشار کمتری بر زمین وارد کرده و در خاک‌های نرم و شنی راحت‌تر حرکت کند. هزینه تولید آن نیز در مقایسه با تانک‌های مدرن غربی بسیار کمتر است و حتی در مقایسه با تانک‌های دیگر شرقی، که عموماً از همتایان غربی خود ارزان‌ترند، نیز ارزان‌قیمت محسوب می‌شود. برای مثال قیمت [[تی-۶۲]] در زمان آغاز تولید خود بیش از دو برابر تانک تی-۵۴ بود و بیشتر ارتش‌های [[اروپای شرقی]] که معتقد بودند تفاوت ارزش جنگی این دو تانک چنین اختلاف قیمتی را توجیه نمی‌کند، از خرید آن خودداری کردند. همین قیمت پایین باعث شده است که تعداد تی-۵۴های تولید شده بسیار بیشتر از تانک‌های دیگر باشد و تولید آن حتی پس از توقف تولید تی-۶۲ در سال ۱۹۷۵ نیز ادامه پیدا کند (تا ۱۹۸۱ در شوروی و تا ۱۹۸۳ در چکسلواکی).
در نقطه مقابل این تانک معایب فراوانی نیز دارد. اندازهٔ کوچک آن که باعث شده هدف‌گیری آن برای دشمن سخت‌تر شده و وزن آن کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا کند به قیمت کوچک شدن فضای داخلی و [[قربانی کردن]] آسایش و کیفیت کار سرنشینان به دست آمده‌است. فضای محدود و بسته داخل تانک تحرک سرنشینان تانک را بسیار دشوار کرده و باعث کند شدن فعالیت آن‌ها و افزایش فشار جسمی و روانی بر آن‌ها می‌شود. البته این مشکل از مشکلات تمامی تانک‌های ساخت شوروی است که در ارتش سرخ با قرار دادن سقف قد برای استخدام خدمه تانک حل شده‌است و تنها افراد کوتاه قد به عنوان خدمه تانک برگزیده می‌شوند.
برجک کوتاه تانک نیز که آن هم برای سخت‌تر کردن هدف‌گیری دشمن طراحی شده باعث می‌شود تا حرکت سلاح اصلی تانک به پائین محدوده شده و بیش از ۵ درجه نباشد، در حالی که در تانک‌های غربی سلاح اصلی تانک به طور میانگین ۱۰ درجه به پائین حرکت می‌کند، این وضعیت قدرت آتش تانک در زمان حرکت در سرازیری را کاهش می‌دهد که به خضوض در وضعیت‌های دفاعی اهمیت دارد. دقت و [[قدرت شلیک]] تانک نیز در مقایسه با تانک‌های مدرن بسیار پائین است. شلیک دقیق در هنگام حرکت ممکن نیست هرچند در برخی از مدل‌های بهینه‌سازی شده این مشکل تا حدی حل شده‌است. همچنین توپ ۱۰۰ میلی‌متری که سلاح اصلی تانک است در مقایسه با تانک‌های مدرن‌تر که از توپ‌های پرقدرت‌تر ۱۰۵، ۱۲۰ و ۱۲۵ م‌م استفاده می‌کنند، ضعیف است و به همین جهت برای شکست تانک‌های دارای زره مناسب بایستی از مهمات خاص استفاده کرده و یا به قسمت‌های ضعیف‌تر آن‌ها مثل پشت تانک شلیک کند.
زره تانک نیز هرچند در زمان آغاز تولید آن بسیار نیرومند بود و می‌توانست ضربات اکثر تانک‌های دوران خود و سلاح‌های ضدتانک مرسوم آن دوران مثل [[بازوکا]] و [[آرپی‌جی-۲]] را دفع کند اما ضعف‌های آن پس از گذشت ۲۰ سال از آغاز تولید مشخص شد. تی-۵۴ بر اساس مختصات جنگ‌های سنتی طراحی شده و به همین جهت زره قسمت‌های کناری و پشتی آن دو تا سه برابر از قسمت جلو ضعیف‌تر بود. در جریان [[جنگ ویتنام]] مشخص شده که زره قسمت کناری تی-۵۴ در مقابل راکت‌های [[ام۷۲ لا]]، [[موشک تاو]] و توپ ۷۶ م‌م [[تانک سبک]] [[ام۴۱ واکر بولداگ]] کاملاً آسیب‌پذیر است. همچنین جعبه مهمات داخل تانک نیز مثل اکثر تانک‌های آن دوران بدون سپر محافظ طراحی شده و به همین جهت در صورت شلیک دشمن به این قسمت از تانک امکان انفجار کامل تانک وجود دارد. البته این تانک قابلیت زیادی برای بهینه‌سازی داشته ولی برخی از معایب این تانک با بهینه‌سازی نیز برطرف نمی‌شود شکست یک‌طرفه و بهت‌آور تانک‌های کاملاً بهینه‌شده تی-۵۵ عراقی در مقابل تانک‌های غربی در جنگ سال ۱۹۹۱ مشخص کرد که طرح کلی آن از رده خارج محسوب می‌شود.
خط ۱۴۸:
== منابع ==
{{پانویس}}
* Wikipedia contributors, "T-54/55," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=T-54/55&oldid=478483456 (accessed March 6, 2012).
{{ویکی‌انبار|T-54/T-55}}
| |||