فرهنگستان زبان ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جایگزینی الگوی دیگر کاربردها با اشتباه نشود
خط ۱:
{{ویکی‌سازی}}
{{اشتباه نشود|فرهنگستان زبان و ادب فارسی}}
'''فرهنگستان زبان ایران''' که به '''فرهنگستان دوم''' مشهور است، در سال ۱۳۴۷ تأسیس شد. این [[فرهنگستان]] تا سال ۱۳۵۷ دایر بود.
 
[[محمد مقدم|محمّد مقدّم]]، پایه‌گذار گروه‌های آموزشی [[زبان‌شناسی]] [[دانشگاه تهران]]، در سال ۱۳۴۲، نُه سال پس‌پس از تعطیل شدن [[فرهنگستان ایران]] (فرهنگستان اول)، دربارهٔ خطر حضور و هجوم واژه‌های بیگانه به [[زبان فارسی]] هشدار داد. در [[رسانه‌رسانه]]ها نیز بحث‌هایی دربارهٔ لزوم حراست از زبان فارسی و پروراندن آن برای جواب‌گویی، به‌مقتضای پیشرفت‌های علمی و فنّی جدید، درگرفت‌درگرفت. با این مقدّمات، زمینهٔ بازگشایی فرهنگستان فراهم شد و در پنجم مرداد سال ۱۳۴۷ فرهنگستان زبان ایران (فرهنگستان دوم‌دوم) تأسیس شد. در این دوره، فرهنگستان درپی تشکیل جلسه‌های شورای خود در سال ۱۳۴۹، چهار پژوهشکدهٔ واژه‌گزینی، گردآوری واژه‌های فارسی، [[زبان‌های باستانی]] و [[فارسی میانه]] و [[دستور زبان|دستور]] را، به‌همّت [[وزارت فرهنگ و هنر]] و ده نفر از اعضای پیوسته ایجاد کرد.
 
[[محمد مقدم|محمّد مقدّم]]، پایه‌گذار گروه‌های آموزشی [[زبان‌شناسی]] [[دانشگاه تهران]]، در سال ۱۳۴۲، نُه سال پس‌ از تعطیل شدن [[فرهنگستان ایران]] (فرهنگستان اول)، دربارهٔ خطر حضور و هجوم واژه‌های بیگانه به [[زبان فارسی]] هشدار داد. در [[رسانه‌]]ها نیز بحث‌هایی دربارهٔ لزوم حراست از زبان فارسی و پروراندن آن برای جواب‌گویی، به‌مقتضای پیشرفت‌های علمی و فنّی جدید، درگرفت‌. با این مقدّمات، زمینهٔ بازگشایی فرهنگستان فراهم شد و در پنجم مرداد سال ۱۳۴۷ فرهنگستان زبان ایران (فرهنگستان دوم‌) تأسیس شد. در این دوره، فرهنگستان درپی تشکیل جلسه‌های شورای خود در سال ۱۳۴۹، چهار پژوهشکدهٔ واژه‌گزینی، گردآوری واژه‌های فارسی، [[زبان‌های باستانی]] و [[فارسی میانه]] و [[دستور زبان|دستور]] را، به‌همّت [[وزارت فرهنگ و هنر]] و ده نفر از اعضای پیوسته ایجاد کرد.
برخی از اعضای پیوستهٔ فرهنگستان زبان ایران عبارت بودند از: [[صادق کیا]]، [[محمد مقدم|محمّد مقدّم]]، [[ذبیح بهروز]]، [[صادق رضازاده شفق]]، [[محمود حسابی]]، [[حسین گل‌گلاب]]، [[یحیی ماهیار نوابی]]، [[جمال رضایی]]، [[سپهبد]] [[علی کریملو]]، و [[مصطفی مقربی]].
 
این فرهنگستان، پس‌پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]]، مدتی فعّال بود؛ سپس در سال ۱۳۶۰، با ادغام یازده مرکز و [[سازمان]] [[تحقيقاتتحقیقات|تحقیقاتی]]، که فرهنگستان دوم نیز جزو آن‌ها بود، [[موسسهمؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی|مؤسّسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی]] ([[پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]]) پدید آمد.
 
در فرهنگستان دوم دو برنامهٔ عمده در نظر بود:
* برنامهٔ [[واژه‌گزینی]]، که به گزینش معادل‌های فارسی برای واژگان و اصطلاحات بیگانه، اعم از اروپايیاروپایی و [[عربی]]، اختصاص داشت‌؛داشت؛
* بررسی و مطالعه دربارهٔ زبان‌ها و [[گویش‌گویش]]های ایرانی‌ایرانی.
 
طرح‌های تحقیقاتی فرهنگستان زبان ایران در نُه پژوهشگاه سازمان یافت‌یافت. وسیع‌ترین فعّالیت این فرهنگستان درزمینهٔ واژه‌گزینی بود و تا سال ۱۳۵۱، گروه‌های تخصّصیِ واژه‌گزینی، مجموعاً ۶۶۵۰ واژهٔ فارسی دربرابر واژه‌های بیگانه پیشنهاد کردند. گروه واژه‌گزینی از نُه [[کمیسیون]] علمی و فنّی، [[پزشکی]] و [[کشاورزی]] و طبیعی، زبان و ادب، [[تاریخ]]، [[فلسفه]] و [[علوم اجتماعی]] و [[علوم تربیتی|تربیتی]] و [[روان‌شناسی]]، [[هنرهای زیبا]]، [[ارتش]]، [[اقتصاد]] و [[بازرگانی]]، [[حقوق]] و علوم اداری و سیاسی و [[جغرافیا]] تشکیل می‌شد.
 
بسیاری از واژه‌های ساخته‌شده به‌وسیلهٔ این فرهنگستان به زبان روزمرهٔ فارسی وارد شده و در غنای زبان فارسی نقش سودمند داشته‌اند. حتی [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] (فرهنگستان سوم)، که پس از انقلاب تشکیل شد، بسیاری از این واژه‌ها را رسمیت داد و آنها را پذیرفت. این فرهنگستان درزمینهٔ پژوهش‌های زبانی و چاپ آثار نیز موفقیت‌های چشمگیری داشت.
 
مجموعهٔ [[فرهنگ بسامدی|فرهنگ‌های بسامدیِ]] فرهنگستان زبان ایران نیز از كارهایکارهای درخشان ايناین فرهنگستان به‌شمار می‌روند.
 
== منابع ==
{{زبان فارسی-خرد}}
* ''فرهنگستان اول و دشواریهای وضع و ترویج واژه‌های نو''، مجلّهٔ "«نشر دانش"»، سال دوازدهم، شمارهٔ ۱، آذر و دی ۱۳۷۰
{{فرهنگستان‌های ایران}}
[[رده:زبان فارسی]]