محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۲:
| راسته= [[سبزقباسانان]]
| خانواده= '''هدهدیان'''
| سرده= '''''Upupa'''''
| گونه= '''''U. epops'''''
| نام دوجمله‌ای= ''Upupa epops''
خط ۲۱:
|پهنای نقشه گستره پراکندگی =250px
}}
''' هُدهُد '''، '''شانه‌بسَر'''، '''پوپک''' و '''مرغ سلیمان''' {{علمی|Upupa epops}} از اسامی این پرنده هستند. این جانور زیبا پرنده‌ای از راستهٔ [[سبزقباسانان]] است. این [[گونه (زیست‌شناسی)|گونه]] تنها بازمانده از [[خانواده (زیست‌شناسی)|خانوادهٔ زیستی]] خود '''هدهدیان''' ''(Upupidae)'' است. [[هدهد غول‌پیکر]] گونهٔ بومی جزیرهٔ [[سنت هلن]] منقرض شده‌است. برخی نیز [[هدهد ماداگاسکار]] زیرگونهٔ بومی [[ماداگاسکار]] هدهد را گونه‌ای مستقل می‌دانند.
 
== نام ==
خط ۲۷:
 
== زیستگاه ==
 
زیستگاه این پرنده در [[آسیا]]، [[اروپا]]، [[شمال آفریقا]]، [[آفریقای جنوب صحرا]] و [[ماداگاسکار]] است. بیشتر هدهدهای شمال آسیا و اروپا در زمستان به نواحی گرمسیری مهاجرت می‌کنند، اما هدهدهای آفریقایی تمام طول سال را در یک جا می‌مانند. این پرنده به‌طور سرگردان در بسیاری از نواحی دیگر دنیا از جمله در [[آلاسکا]] هم مشاهده شده‌است.
 
زیستگاه هدهد بایستی دو ویژگی اصلی را داشته باشد؛ وجود زمین‌های بایر یا با پوشش گیاهی اندک که بتواند در آن‌ها به دنبال [[حشرات]]، غذای اصلیش، بگردد و و وجود اجسام عمودی دارای شکاف (مثل درخت‌ها، صخره‌ها و حتی دیوار) که بتواند در آن لانه‌سازی کند. این دو ویژگی در بسیاری از [[زیست‌بوم|زیست‌بوم‌ها]]‌ها دیده می‌شود، در نتیجه هدهدها در زیستگاه‌های مختلف و متفاوتی مانند مناطق گرمسیری، [[استپ|استپ‌های]]‌های جنگلی، [[ساوانا]]، [[علفزار]] و فضاهای خالی درون [[جنگل|جنگل‌ها]]‌ها زندگی می‌کنند و در زمین‌های تغییریافته توسط انسان‌ها همچون مراتع، زمین‌های کشاورزی، باغ‌ها و حتی نواحی شهری هم دیده می‌شوند. اما در زمین‌های شدیدأ زراعتی کمتر دیده می‌شوند در جنوب اروپا و آسیا هم شکار عامل دیگر کاهش جمعیت آن‌ها در نواحی نزدیک به سکونت انسان‌هاست.
 
== مشخصات ==
[[پرونده:Common Hoopoe (Upapa epops) at Puri Im IMG 9204.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|هدهدی در هند]]
اندازه هدهد ۲۵ تا ۲۹ سانتی‌متر است، طول بالهایش به ۴۴ تا ۴۸ سانتی‌متر می‌رسد. این پرنده سیاه و سفید و صورتی در واقع یکی از بی اشتباه‌ترین پرنده‌ها است مخصوصامخصوصاً پرواز نا منظم این پرنده بی نظیر است. می‌توان به آن عنوان یک پروانه غول‌پیکر را اعطا کرد.
کاکل شانه‌مانند این پرنده بیشتر اوقات بسته است و گاهی در مواقع بروز خطر آن را باز می کندمی‌کند.
 
این پرنده سر و بدن قهوه‌ای مایل به صورتی کم رنگ، دم و بالها با راه راه عرضی پهن سیاه و سفید، کاکل بلند با پرهای بلند نوک سیاه و منقار دراز و خمیده دارد که از آن برای بیرون آوردن کرمها و حشرات از سوراخ هاسوراخ‌ها و زمین استفاده می کتد.
 
هدهد ماده در هنگام لانه سازی و پرورش جوجه‌ها از انتهای بدنش ترشحات بد بوییبدبویی خارج می‌شود و موجب می‌شود تا بوی بسیار بدی از لانه بیاید. این بو شکارچیان این جانور و [[انگل|انگل‌ها]]‌ها را فراری می‌دهد و خصوصیات ضدمیکروبی نیز دارد. این ترشحات با خروج جوجه‌ها از لانه متوقف می‌شود. این درحالی‌ست که اکثر مردم بر این تصورند که بوی بد به علت مدفوع این حیوان است.
 
هدهد پرنده‌ای است که بیشتر روی زمین و در فضای باز تغذیه می‌کند، پروازش کند و موجی‌ست، توامتوأم با باز و بسته کردن آهسته بالهاست.
 
تشخیص این [[پرنده]] خیلی آسان است، نر و ماده همشکل هستند، نشانه‌های تشخیص آن عبارت است از سر وبدن حنایی کمرنگ دم وبالها را راهراه عرضی پهن سیاه وسفید. کاکُل بلند (تاجی قشنگ) بر سر دارد. باپرهای بلند نوک سیاه، ومنقار دراز خمیده، بیشتر روی زمین ودر فضای باز تغذیه می‌کند. پروازی کند وموجی وهمراه با باز و بسته کردن آهسته بالهاست. در زمین‌های باز و پردرخت دیده می‌شود.
 
== هدهد در ادبیات و باور مردم ==
<!-- توضیح شد زیرا تصویر حذف شده‌است.: [[پرونده:هدهد.jpg|چپ|300px]] -->
* داستان هدهد قاصد پیغمبر سلیمان در قرآن مشهور است. هدهد نامه سلیمان پیغمبر را به " [[ملکه بلقیس]] " در مملکت [[سبا]] رسانید. ملکه بلقیس به اعیان دربار خود گفت یک نامه گرامی به پیش من انداخته شده است واین نامه از طرف سلیمان است. بلقیس خط را خوانده مشاورین واهل دربار خودرا جمع کرده گفت که "این خط بیک طریق عجیب وغریب از طرف یک پادشاه بسیار ارجمند (سلیمان) به من رسیده است. این نامه بنام "خدای بخشنده مهربان" آغاز شده است. گمان نمی‌رود که چنین نامه مختصر وجامع وباعظمت را در دنیا کسی نوشته باشد مطلب این بود که در مقابل من نبردآزمائی سودی ندارد، خیر شما در این است که یکتاپرستی را قبول کنید. این داستان مشهور است در قرآن کریم.
* در افسانه‌های یونان ترِاوس (پسر آرس همسر پرونس ) ترِاوس به خواهر همسر خود فیلوملا علاقه‌مند می‌شود، و پس از اینکه با او رابطه برقرار نمود زبان او را قطع می‌کند تا حرفی نزند، و به همسرش پرونس می‌گوید که خواهرش مرده است، فیلوملا مخفیانه بر روی پرده‌ای به خواهر خود نامه می‌نویسد و گناه و جرم ترِاوس را فاش می‌کند، در مقابل پرونس ایتیس فرزندی که از ترِاوس داشته را می‌کشد و گوشتش را به عنوان غذا به همسر خود ترِاوس می‌دهد و وقتی ترِاوس متوجه می‌شود سعی می‌کند هر دو خواهر را بکشد اما هر سه توسط خدای خدایان به پرنده تبدیل می‌شوند ترِاوس هدهد می‌شود، پرونس بلبل (مرغ هزار دستان) می‌شود که هر روز صبح برای غم از دست دادن پسرش آواز می خواندمی‌خواند فیلوملا پرستو می‌شود و از آنجایی که زبان نداشته است نمی‌توانسته آواز بخواند و صدای لرزان پرستو به خاطر این می‌باشد.
 
== هدهد درشعر ==
سطر ۵۶ ⟵ ۵۵:
* در کتاب "پرنده سیاه کوچک" بیل اُدیه به شوخی گفته شده که هدهدها فقط در چمنزارهای حاکمان دیده می‌شود.
* در [[منطق الطیر]]، نوشته [[عطار نیشابوری]]، هدهد به عنوان مرغی خردمند، راهبر دیگر مرغان به سوی [[سیمرغ]] می‌شود.
* در مثنوی [[مولوی]] نیز از هدهد به عنوان یک پرنده خوشحال یاد شده است :
 
{{شعر}}
سطر ۷۵ ⟵ ۷۴:
== منابع ==
{{پانویس}}
* [[:s:fa:%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8_%28%D8%BA%D8%B2%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%29/%D9%85%DA%98%D8%AF%D9%87_%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%84_%DA%A9%D9%87_%D8%AF%DA%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%AF_%D8%B5%D8%A8%D8%A7_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A2%D9%85%D8%AF|ویکی نبشتهویکی‌نبشته (شعر حافظ)]]
* [http://www.iranbirds.com/ پرندگان ایران]
* [http://www.mohit-zist.com/ انجمنهای تخصصی محیط زیست]
* الفاضل، عبدالله، فاضل. ''(طیور فی الکویت) ''. دارالکویت للطباعة والنشر، الفروانیة، کویت، چاپ اول، سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی به (عربی).
* Wikipedia contributors, "Hoopoe," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hoopoe&oldid=353458415 (accessed April 9, 2010).
* [http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/142032/0/full Upupa epops] IUCN Red List