زبان تاتی قفقاز: تفاوت میان نسخه‌ها

|سخن‌گویان= ؟

'''زبان تاتی قفقاز''' گویشی از زبان‌های جنوب غربی ایرانی و [[زبان‌های فارسی‌تبار|فارسی‌تبار]] است. آن را گاه به عنوان گویشی از [[فارسی]] نیز به شمار آورده‌اند. [[تات‌های قفقاز]] در شمال شرقی [[جمهوری آذربایجان]] و روسیه (به ویژه [[داغستان]]) به این زبان سخن می‌گویند. لهجه تاتی یهودی نیز از شاخه‌های گویش تاتی است و جوهوری نامیده میشودمی‌شود. بیشتر سخنوران این لهجه از تاتی از جمهوری آذربایجان به اسراییل مهاجرت کرده‌اند.

زبان تاتی که زبان تاتهای قفقاز می باشدمی‌باشد را زبان بازماندگان [[ارتش ساسانیان|سپاهیان ساسانی]] دوران [[انوشیروان]] دانسته‌اند.<ref>دکتر یحیی ذکا [http://azarpadegan.com/?content=DetailsArticle&id=129 آرانيآرانی خواهر زبان آذريآذری] پایگاه آدرپادگان</ref>. این زبان که از شاخه جنوب غربی و نزدیک به [[فارسی]] دانسته شده در احسن التقاسیم مقدسی نام آن بعنوان آرانی یادش ده و مقدسی خاطرنشان ساخته که زبانشان با دری خراسانیان یکی است و فقط در برخی حروف با یکدیگر اختلاف دارند.<ref>[http://hamzabani.com/reviews/articles/7988-1389-09-22-10-37-38.html تاریخچه زبان فارسی در آذربایجان]</ref>. بنظر می سد در گذشته محدوده زبان تاتی در منطقه [[قفقاز]] بسیار بزرگتر بوده باشد و باتوجه به حکومت طولانی مدت [[شروانشاهان]] که حامی زبان فارسی در قفقاز بودند و تا زمان [[صفویان]] بر منطقه استیلا داشتند احتمالاً این زبان رشد و گشترش بیشتری داشته است. این زبان در سال ۱۹۰۱ بیش از ۱۳۵٫۰۰۰ نفر گویشور داشته است.<ref>V. Minorsky, "Tat" in M. Th. Houtsma et al. , eds. , The Encyclopædia of Islam: A Dictionary of the Geography, Ethnography and Biography of the Muhammadan Peoples, 4 vols. and Suppl. , Leiden: Late E.J. Brill and London: Luzac, 1913–38. Excerpt: Like most Persian dialects, Tati is not very regular in its characteristic features"</ref>. امروزه با وجود چندین برابر شدن جمعیت منطقه قفقاز زبان تاتی قفقازی تنها ۲۳٫۰۰۰ گویشور دارد.<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ttt Tat, Muslim] گزارش سایت اتنولوگ</ref>. این زبان که در آذربایجان به نفع [[ترکی آذربایجانی]] بشدت درحال عقب نشینیعقب‌نشینی است از سوی [[یونسکو]] در فهرست زبانهای در خطر جای گرفت.<ref>[http://www.und.edu/dept/linguistics/wp/2009Clifton.pdf Do the Talysh and Tat Languages Have a Future in Azerbaijan?]</ref>.

گویشوران زبان تاتی به سه دسته تقسیم می شوندمی‌شوند که سه لهجه مجزا نیز برای خود داند:

:* تات هایتات‌های مسلمان که در [[آبشوران]]، خیزین، دوه‌چی و برخی نواحی مجاور آن زندگی می کنندمی‌کنند و مسلمان می باشندمی‌باشند.

:* [[یهودیان قفقاز|تات هایتات‌های یهودی]] که که بیشتر آنان به [[اسرائیل]] مهاجرت نموده‌اند و به زبان تاتی سخن می گویندمی‌گویند. این افراد خود را "«داغ جودی"» یا "«یهودی کوهستان" می» نامندمی‌نامند و سرزمین اصلی شان داغستان روسیه است.

:* تات هایتات‌های مسیحی: یا تات هایتات‌های ارمنی که در روستاهای ماتراسه و بخش اسماعیل‌لی و روستای کیلوز و بخش دوه‌چی و ارتاشِن و قوبا و برخی نواحی دیگر بسر می برندمی‌برند. این دسته از تات هاتات‌ها [[مسیحی]] مذهب هستند و گاهی آنان را تات هایتات‌های [[ارمنی]] نیز می نامندمی‌نامند.