قبض و بسط تئوریک شریعت: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان = قبض و بسط تئوریک شریعت

| عنوان اصلی =

| برگرداننده =

| زیرنویس تصویر =

| نویسنده = [[عبدالکریم سروش]]

| تصویرگر =

| طراح جلد =

| مجموعه =

| سبک =

| ناشر = [[موسسهمؤسسه فرهنگی صراط]]

| ناشر فارسی =

| تاریخ_نشر =

| تاریخ نشر فارسی =

| نوع رسانه =

| پس از =

| پیش از =

'''قبض و بسط تئوریک شریعت''' نظریهٔ مطرح شده توسط [[عبدالکریم سروش]]، فیلسوف و [[اسلام شناساسلام‌شناس]] ایرانی ست که تحت همین نام با مجموعه‌ای از مقالات ذیل همین موضوع و با عنوان فرعی ''تکامل معرفت دینی'' توسط [[موسسهمؤسسه فرهنگی صراط]] به طبع رسید. این کتاب مجموعه مقالاتی است که سابقاً در مجله [[کیهان فرهنگی]] به چاپ رسیده بود. این کتاب تاکنون بارها تجدید چاپ شده‌است. گفتنی است که [[تحول و ثبات فهم]] مبحثی پردامنه در [[معرفت شناسیمعرفت‌شناسی]] است که از ثبات و تحول مفاهیم علمی در ذهن فردی و جمعی بشر بحث می کندمی‌کند و ذهن بسیاری از فلاسفه علم را به خود مشغول نموده است.<ref>http://www.ensani.ir/storage/Files/20101012112600-محک%D9%85%D8%AD%DA%A920تجربه%20%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%20%282%29(2).pdf</ref> <ref>http://www.ensani.ir/fa/content/92408/default.aspx</ref>

::پاره‌های مختلف معرفت بشری در داد و ستد مستمرند و ربطی وثیق با یکدیگر دارند. اگر در علم نکته بدیعی روی نماید معرفت شناسیمعرفت‌شناسی و یا فلسفه را متاثرمتأثر می‌کند. تحول فهم فلسفی فهم آدمی دربارهدربارهٔ انسان و جهان را عوض می‌کند. انسان جهان که چهره دیگری یافت معرفت دینی هم معنای تازه به خود می‌گیرد...می‌گیرد…

مدعای قبض و بسط را در سه اصل می توانمی‌توان بیان کرد:

* فهم (صحیح یا سقیم) شریعت، سراپا مستفید و مستمد از معارف بشری و متلائم با آن است.است؛ و میان معرفت دینی و معارف غیر دینی داد و ستد و دیالوگ مستمر بر قرار است. ('''اصل تغذیه و تلائم''')

* معارف بشری (فهم بشر را از طبیعت و هستی: علم و فلسفه) دچار تحول و قبض و بسط می‌شوند ('''اصل تحول''') <ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ketabname.com/main2/identity/?serial=1480&chlang=fa&| عنوان = قبض و بسط تئوریک شریعت | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = وبگاه کتابنامه | زبان = فارسی}}</ref>

به‌طور خلاصه سروش معتقد است که معرفت دینی (یعنی فهم جمعی ما از متون دینی) مستقل و مستغنی از معارف بشری نیست. (بلکه هم خود بخشی از معارف بشری است) بنابراین حتی استخراج «مبانی [[علوم انسانی]] از [[قرآن]]»، فقط با مدد علوم انسانی میسر است و این دور منطقی را تنها با قبول تقدم علوم انسانی بر علوم دینی می توانمی‌توان از میان برداشت. فی المثل تحقیق در تاریخ اعراب و زبان و فرهنگشان (که شرط درک درست آموزه هایآموزه‌های دینی است) جز از طریق [[آنتروپولوژی]] و [[جامعه شناسیجامعه‌شناسی تاریخی]] که مستقل از دین است، ممکن نخواهد شد و توجه به این دقیقه، نشان می دهدمی‌دهد که دستاوردهای علوم انسانی سکولار به هیچ روی بیهوده و ناکارآمد نیست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://www.drsoroush.com/Persian/By_DrSoroush/P-NWS-13890712-RazVaNazOloomEnsani.html| عنوان = راز و ناز علوم انسانی | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = وبگاه دکتر سروش | زبان = فارسی}}</ref>

[[حمید وحید دستجردی]]، فیلسوف ایرانی مقاله‌ای با عنوان «بازآموزی پارادوکس تایید،تأیید، فکر دینی و جدال با مدعی» به انتهای کتاب افزوده است.

این تئوری در زمان خود با انتقادهای زیادی از طرف [[جامعه مدرسین قم]] مواجه شد. از جمله [[آیت الله جوادی آملی]] با انتشار کتابی با عنوان ''شریعت در آینه معرفت'' و [[صادق لاریجانی]] با نوشتن کتابی به نام ''معرفت دینی (نقدی بر نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت)'' به نقد عقاید سروش پرداختند.<ref>Ashk Dahlén, Islamic Law, Epistemology and Modernity: Legal Philosophy in Contemporary Iran, New York: Routledge, 2003.</ref> البته بخش دیگری از انتقادها چنان بر این نظریه هجوم آوردند که گویا این دیدگاه و گوینده را با هم از جا کندند.

امروزه برخی از دین شناسان از جمله [http://l1l.ir/nyv حمید رجایی]،رجایی، ضمن انتقاد جدی به این نظریه، قبض و بسط و تحول پذیری معرفت دینی (و نه خود دین و نه شرایع عبادی و منصوص) را در حد گستردهگسترده‌ای ای پذیرفته اندپذیرفته‌اند اما نه بنا به تقریر نظریه قبض و بسط، بلکه با تاکیدتأکید بر تحولات طولی و عمق یابنده و البته مربوط به حوزه هایحوزه‌های جهان شناختی دینی (مبتنی بر اصل تلاءم): «[[فلسفه علم]]، برای ما توضیح می‌دهد که [[ریاضیات]] و [[فیزیک]] و [[مکانیک]] و [[شیمی]] و [[فیزیک ذرات]] و نیز [[زیست‌شناسی ملکولی]] با هم چه داد و ستدی دارند و چقدر همه بر سر یک خوان نشسته‌اند و برای ما می‌گوید که این علوم یک جهان را با روش‌ها و زاویه دید‌هادیدها و ابزارهای گوناگون روایت و تبیین می‌کنند. <ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=آفرینندگی، تفکر جانبی و باور دینی|نویسنده=حمید رجایی|ترجمه=|ناشر=انتشارات شهر من|چاپ=اول م |شهر=اصفهان|کوشش=|ویرایش=|صفحه144=|سال=۱۳95|شابک=978-600-96045-8-6}}</ref> <ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950419001386 مقاله استاد حمید رجایی، فلسفه علم و تولید علم]</ref>

{{پانویس|۲}}