یارانه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: دکترجمشید⟸دکتر جمشید، دیگردولت⟸دیگر دولت، رکودآن⟸رکود آن، نمایداطلاق⟸نماید اطلاق
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: واندازه⟸و اندازه، وخصوصی⟸و خصوصی، ورکود⟸و رکود، وسهمیه⟸و سهمیه، وگندم⟸و گندم
خط ۱۸:
 
== تاریخچه یارانه در جهان ==
تا قبل از جنگ‌ها ی جهانی چیزی به نام یارانه در مفهوم کنونی ان وجود نداشت، در واقع [[آدام اسمیت]] بنیان‌گذار مکتب کلاسیک‌ها که از مخالفان جدی دخالت دولت در فعالیت‌های اقتصادی بود. تا پیش از جنگ‌های جهانی دیدگاه او بر اقتصاد غرب حاکم بود تا اینکه بعد از[[جنگ جهانی دوم]] و ایجاد تورم ورکودو رکود شدید اقتصادی در کشورهای غربی مکتب‌های جدیدی نیز در عرصهٔ اقتصاد ظهور پیدا کردند که از جمله اندیشه‌های اقتصادی [[کینز]] بود، به اعتقاد این مکتب دخالت دولت در تنظیم و تعادل بخشیدن به اقتصاد یکی از وظایف مهم دولت در رشد اقتصادی است.<ref name="banki" />
 
در حقیقت سر آغاز یارانه به مفهوم کنونی آن شروع جنگ جهانی دوم می‌باشد که در آن محدودیت شدید منابع، با توجه دولت به بخش‌های خاص موجب شد تا دولت به صورت عملی وارد بازار شود، و کالاهایی را به قیمت بالاتر از قیمت بازار از تولیدکننده خریداری کند.
خط ۳۳:
 
== [[جنگ جهانی اول]]: اولین نظام سهمیه‌بندی یارانه در ایران ==
نان مهمترین کالای دوران [[جنگ جهانی اول]] بود که در نظام سهمیه بندی قرار گرفت. گوشت وگندمو گندم یارانه اندکی رابه دلیل رشد اقتصادی متعادل به خود اختصاص دادند.
 
میزان سوبسید تا سال ۱۳۱۵ بسیار پایین بود به طوری که کل یارانهٔ پرداختی دولت تا سال ۱۳۵۱ (پایان برنامهٔ پنجم)، ۱۶۶۸ میلیون ریال بود که این میزان تنها نزدیک به ۴٫۱ درصد یارانه در سال ۱۳۵۴ بود.
خط ۴۰:
در سال ۵۳ با افزایش صد درصدی واردات کالاها ی مورد نیاز ونیز محدودیت تأسیسات بندری و در نتیجه تأخیر در تحویل کالاهای مورد تقاضا تورم داخلی در کشور را به دنبال داشت؛ و به دنبال افزایش قیمت‌ها صندوق حمایت از مصرف‌کننده تأسیس شد. یکی از اهداف این صندوق تمرکز درامور مربوط به پرداخت سوبسید بود و در ۱۴ مرداد سال ۵۶ وظایف قانونی صندوق حمایت از مصرف‌کنندگان به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان تولیدکنندگان واگذار شد. در سالهای ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ حجم فعالیت این سازمان بسیار محدود بود و قیمت گذاری توسط ستاد بسیج اقتصادی دادگاه‌های نظام صنفی و کمیته امور صنفی صورت می‌گرفت؛ و در این سال‌ها بهای کالا و خدمات مصرفی ۴/۱۱ و ۵/۲۳ درصد افزایش یافت. در ۱۳۶۰ به علت محدودیت‌های اقتصادی که از پیامدهای جنگ تحمیلی و تحریم اقتصادی بود عرضهٔ کالاها و خدمات دچار نوسانات زیادی شد به همین دلیل از این سال قیمت گذاری کالاها وارداتی و نیز تولیدات داخلی ضروری توسط سازمان حمایت از از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان به مرحله اجرا در آمد.
 
با وجود مشکلات بسیار طی سال‌های ۱۳۶۰–۱۳۶۴ به علت واردات وسیع کالاها وسهمیهو سهمیه بندی کالاهای اساسی به وسیله طرح کوپن و نیز پرداخت سوبسید؛ از شتاب تورم کاسته شد و روند صعودی قیمت‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا کرد. طی سال‌های ۱۳۶۵–۱۳۶۷و درنتیجه لزوم استفاده از ارز صادراتی و آزاد، قیمت بسیاری از اقلام تولیدات داخلی حدود ۲ تا ۳ برابر افزایش پیدا کرد.
 
در سال ۱۳۶۸ دولت برای حمایت از قشرها آسیب‌پذیر پرداخت یارانه را در دستور کار قرار داد. بین سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲میزان پرداخت یارانه دولت بر حسب قیمت اسمی به طور متوسط ۷/۸۶درصد رشد داشت.
خط ۷۸:
۳)یارانهٔ هدفمند (مثل یارانه به شکل بن‌ها و کالا برگی‌هایی که به گروه‌های مشخصی از افراد جامعه مانند کارگران، کارمندان، از کار افتادگان و مستمری بگیران پرداخت می‌شود)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://vcmdrp.tums.ac.ir/files/financial/yaraneh.pdf |عنوان= آشنایی مقدماتی با طرح هدفمندی یارانه ها| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>
 
یکی از عمده‌ترین موارد یارانه باز یا یارانه بر بازار را دولت از طریق تعیین قیمت کمتر از قیمت واقعی انجام می‌دهد. از آنجا که خود دولت عرضه‌کننده چنین کالاها و خدمات عمومی وخصوصیو خصوصی است، وکنترل عرضه در دست دولت است، تعادل در بازار مربوطه به وجود آمده و منجر به ایجاد بازار غیررسمی نخواهد شد. به عبارات دیگر دولت در حد تقاضای موجود در قیمت‌های تعیین شده مبادرت به عرضهٔ کالا یا خدمت مورد نظر می‌نماید.
بدیهی است که در چنین بازاری مقدار مصرف و تولید بیشتر از حد واندازهٔو اندازهٔ بهینه در بازار صورت گرفته و اولین تأثیر آن مشابه یارانه بر واحد و یا قیمت در بازار کالاهای خصوصی عدم کارایی در تخصیص منابع است، ولی یارانه از خزانه پرداخت نمی‌شود، بلکه درآمد دولت که باید به خزانه واریز شود به مقدار یارانه پنهان کاهش می‌یابد.
 
== اهداف یارانه ==