ایران پیش از تاریخ: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: ابتدادردامنه⟸ابتدا در دامنه، اروپاهستند⟸اروپا هستند، ازدیدگاه⟸از دیدگاه
خط ۷۰:
 
== ورود آریائیان ==
واژه آریا که معنای آزاده، شریف و بزرگوار می‌دهد به قومی از نژاد [[هندواروپایی]] گفته می‌شدکه نیاکان مردمان سرزمینهای [[ایران]]، بخشی از [[آسیای میانه]] و [[هندوستان]] و بخش‌هایی از اروپاهستنداروپا هستند. (البته گسترهٔ تاریخی این دو سرزمین که در برگیرندهٔ بخش‌هایی از شبه قارهٔ هند، آسیای میانه، خاور میانه و آسیای کوچک امروزین است). دربارهٔ خاستگاه آریائیان که در نوشته‌های کهن [[اوستا]] از آن به نام [[ایرانویج]] نام برده شده‌است چند دیدگاه طرح شده‌است.
 
آریائیان حدود دوهزاروپانصدسال پ.م. به شکل قبیله‌های کوچک در دورترین نقطه شرقی فلات ایران و در مغرب فلات پامیر و برخی معتقدند آنها در شمال کوه‌های هندو کش و یا در روسیه اطراف [[دریاچه آرال]] می‌زیستند.<ref>دکتر جهانشاه درخشانی در کتاب «آریاییان، مردم کاشی و دیگر ایرانیان» این نظریه را باطل دانسته و معتقد است خاستگاه آریاییان فلات ایران بوده‌است و آن‌ها از جای دیگری به ایران مهاجرت نکرده‌اند. سه رود دجله، فرات و کارون که در بستر خلیج فارس به هم می‌پیوستند (هنوز آثارش در کف خلیج فارس باقیست)، رود پرآبی را تشکیل می‌دادند که برپایهٔ دانش دیرینه‌شناسی، در آخرین دورهٔ یخبندان از نظر شرایط زیستی مناسب‌ترین مکان برای زندگی این قوم بوده‌است.</ref>
خط ۷۹:
نخستین [[آریا (قوم)|آریایی‌هایی]] که قبل از مادها به ایران آمدند شامل [[کاسی]]ها (کانتوها - کاشی‌ها)، لولوبیان و گوتیان بودند. کاسی‌ها تمدنی را پایه‌گذاری کردند که امروزه ما آن را بنام [[تمدن تپه سیلک]] می‌شناسیم. [[لولوبیان]] و [[گوتیان]] نیز در زاگرس مرکزی اقامت گزیدند که بعدها با آمدن [[مادها]] به اجبار به تبعیت ازآنها درآمدند و بخشی از آنها شدند. سه گروه بزرگ آریایی به ایران آمدند و هر یک در قسمتی از ایران سکنی گزیدند: [[مادها]] در شمال غربی ایران، [[پارس]]ها در قسمت جنوبی و [[پارت]]‌ها در حدود خراسان امروزی. نخستین دسته از آریاییان که در نواحی غرب ایران موفق به تشکیل حکومت شد، قوم [[ماد]] بود. [[پارس]]ها، قوم دیگر آریایی، ابتدا در نواحی شمال و غرب ایران ساکن شدند و سپس به تدریج به سوی جنوب کوچ کردند. پارس‌ها شاهنشاهی [[هخامنشیان]] را بر پا کردند. [[پارت]]‌ها، دیگر قوم آریایی، ابتدا در نواحی شرقی حدود ماورالنهر می‌زیستند. آنان موفق به تشکیل شاهنشاهی [[اشکانی]] شدند.
 
[[تورانی]]ها و [[سکاها]] نیز از اقوام آریایی بودند که از سوی شمال به سرزمین ایران وارد شدند. این اقوام تمدنی پایین‌تر از دیگر اقوام آریایی داشتند. دسته‌ای از [[سکاها]] که از راه قفقاز به داخل ایران راه یافتند، ابتدادردامنهابتدا در دامنه کوه‌های زاگرس جای گرفتند. اما بعدها به سکستان رفتند و آن سرزمین را به کانون تمدنی بزرگ، ([[شهر سوخته]] زابل) بدل ساختند. بیشتر افسانه‌های شاهنامه، درمیان قوم سکا و سرزمین ایشان که سکستان و بعدها سیستان خوانده شد اتفاق افتاده‌است.
 
یکی از دیدگاه‌ها می‌گوید که آریائیان در حدود هشت‌هزار سال پیش در جنوب [[سیبری]] و در اطراف [[دریاچه آرال]] می‌زیستند که با مهاجرتی که به طرف جنوب داشتند بخشی به [[هند]] و [[افغانستان]] و بخشی نیز به طرف کوه‌های قفقاز حرکت کرده‌اند که قوم‌های [[ماد]] و [[پارس]] از کوه‌ها گذشتند و در اطراف [[دریاچه ارومیه]] سکنی گزیداند و بخش دیگری به سمت [[اروپا]] حرکت کردند. دیدگاه دیگر [[آناتولی]]؛ [[آذربایجان|آذرآبادگان]]؛ [[قفقاز]] و… را خاستگاه نخست این قوم می‌داند.{{سخ}}تازه‌ترین دیدگاه در این باره را [[جهانشاه درخشانی]] طرح کرده‌است. درخشانی خاستگاه این قوم را بستر کنونی [[خلیج فارس]] می‌داند که در دوران یخبندان بی آب بوده و پس از بالا آمدن آبهای دریای آزاد آریاییان به تدریج به فلات ایران و پهنه‌های میان‌رودان تا فلسطین کوچ کرده‌اند و تمدن‌های آغازین آن دیارها را بنیاد گذارده‌اند. بر پایه همین دیدگاه پهنه‌های شمالی نمی‌توانسته‌اند خاستگاه آریائیان بوده باشند زیرا هوای سرد دوران یخبندان امکان زیست در آن مناطق را نمی‌داده‌است.
خط ۱۰۴:
* [http://www.cappuccinomag.com/iranology/001140.shtml ایران قبل از آریاها]
* [http://www.cappuccinomag.com/iranology/001163.shtml تمدنهای قبل از آریایی ایران]
* [http://www.rugart.org/doc/doc.asp?id=124 ایران ازدیدگاهاز دیدگاه باستانشناسی]
* [http://www.iptra.ir/vdcc2bsxqqs.html ایران پیش از تاریخ]