گزارش چیلکات: تفاوت میان نسخه‌ها

دولت بریتانیا در سال ۲۰۱۲ از انتشار این تحقیقات که مشتمل بر جزئیات دیدارهای کابینه در روزهای نزدیک به [[اشغال عراق در سال ۲۰۰۳|حمله نظامی به عراق]] در سال ۲۰۰۳ بود جلوگیری کرد. [[وزارت خارجه بریتانیا]] نیز در همان زمان توانست در دادگاه استیناف به نفع خود حکم بگیرد و در نتیجه جلوی افشای مفاد گفتگو بین [[جرج دبلیو بوش|جرج بوش]]، رئیس جمهور وقت ایالات متحده و [[تونی بلر]]، نخست‌وزیر وقت بریتانیا که چند روز پیش از حمله انجام شده بود را بگیرد. دولت بریتانیا مدعی بود که افشای این اطلاعات «خطری قابل‌توجه» برای روابط بریتانیا-آمریکا در پی خواهد داشت.<ref name="dailymail.co.uk">John Kampfner, ''[[دیلی میل|Daily Mail]]'', 3 August 2012, [http://www.dailymail.co.uk/debate/article-2182924/Chilcot-inquiry-Hypocrisy-insidious-culture-secrecy.html Hypocrisy and this insidious culture of secrecy]</ref> طبق قرار قبلی قرار بود که گزارش چندمیلیون واژه‌ای چیلکات در سال ۲۰۱۴ منتشر گردد<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/10191047/Foreign-Office-braced-for-criticism-in-Chilcot-report-over-its-record-keeping-around-Iraq-War.html|title=Foreign Office braced for criticism in Chilcot report over its record-keeping around Iraq War|date=27 July 2013|work=[[دیلی تلگراف|The Daily Telegraph]]|publisher=en:Telegraph Media Group|accessdate=27 January 2013|location=London|first=Christopher|last=Hope}}</ref> اما مذاکرات پشت صحنه‌ای که بین دولت‌های بریتانیا و ایالات متحده در جریان بود مانع از این امر شد.<ref>James Cusick, ''[[ایندیپندنت|The Independent]]'', 13 November 2011, [http://www.independent.co.uk/news/uk/politics/exclusive-us-blocks-publication-of-chilcots-report-on-how-britain-went-to-war-with-iraq-8937772.html Exclusive: US blocks publication of Chilcot’s report on how Britain went to war with Iraq ]</ref> [[لرد والاس]] در آن زمان از طرف دولت اعلام کرد که انتشار این گزارش تنها چند ماه پیش از برگزاری [[انتخابات عمومی بریتانیا در سال ۲۰۱۵|انتخابات عمومی ۲۰۱۵]] «نامناسب» است.<ref name=BBCNov314>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-29884094|title=Iraq Inquiry set to cost taxpayers £10m|publisher=BBC News Online|date=3 November 2014|accessdate=14 November 2014}}</ref>

[[گوردون براون]] پیش از آغاز رسمی کار کمیسیون تحقیق اعلام کرد که این جلسات تحقیق به شکل غیرعلنی برگزار خواهند شد و مطبوعات از جزئیات آن باخبر نخواهند گردید. با این حال پس از اعتراضات مردم و اعضای [[مجلس عوام بریتانیا|مجلس عوام]] و پس از آنکه مسئولیت تصمیم‌گیری در این مورد به [[جان چیلکات|سر جان چیلکات]]، رئیس کمیسیون تحقیق واگذار شد، وی اعلام کرد که «لازم است تا روند تحقیقات تا جای ممکن در انظار عمومی صورت پذیرد.»<ref name="NS">{{cite news|url=http://www.newstatesman.com/2009/06/hold-public-inquiry-iraq|title=Chilcot calls for public Iraq inquiry|date=23 June 2009|work=New Statesman|accessdate=15 February 2010}}</ref><ref name="Tele 1">{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/5604841/Large-parts-of-Iraq-inquiry-to-be-heard-in-public.html|title=Large parts of Iraq inquiry to be heard in public|last=Whitehead|first=Tom|date=23 June 2009|work=[[دیلی تلگراف|Daily Telegraph]]|publisher=Telegraph Media Group|accessdate=15 February 2010|location=London}}</ref> هنگامی که تحقیقات به صورت رسمی در ژوئیه ۲۰۰۹ (آذر ۱۳۸۸) آغاز گردید همگان باخبر شدند که این کمیسیون مجاز است تمام اسناد مربوط به حکومت بریتانیا را ببیند و هر شهروند بریتانیایی را که صلاح دید فرا بخواند.<ref name="BBC 30/7">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/8176698.stm|title=Will Iraq probe worry ministers?|last=Chakrabarti |first=Reeta|date=30 July 2009|work=[[بی‌بی‌سی نیوز|BBC News]]|accessdate=15 February 2010}}</ref> تنها یک هفته پیش از آغاز روند استماع در کمیسیون، مجموعه اسنادی که مشتمل بر گزارش‌های نظامی بودند به مطبوعات درز پیدا کردند. این اسناد نشان می‌دادند که برنامه‌ریزی پیش از جنگ ضعیف بوده و پیش‌بینی‌های لازم برای آن صورت نگرفته بوده استبوده‌است.<ref name="Tele 2">{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/defence/6625415/Iraq-report-Secret-papers-reveal-blunders-and-concealment.html|title=Iraq report: Secret papers reveal blunders and concealment|last=Gilligan|first=Andrew |date=21 November 2009|work=[[دیلی تلگراف|The Daily Telegraph]]|publisher=[[Telegraph Media Group Limited]]|accessdate=15 February 2010 |location=London}}</ref>

گوردون براون مجبور شد ادعای خود دربارهٔ افزایش سالانهٔ هزینه‌های دفاعی را پس بگیرد زیرا مشخص شد که این مسئله درست نبوده استنبوده‌است.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/8573664.stm Brown misled Iraq inquiry over defence budget - Cameron] BBC News, 17 March 2010.</ref>

در گزارش آمده که پیش از آغاز جنگ گزینه‌های صلح‌آمیز دیپلماتیک برای احتراز از ناآرامی و جلوگیری از تکثیر [[جنگ‌افزارهای کشتار جمعی]] به اندازه کافی آزموده نشدند و در نتیجه جنگ «آخرین گزینه» نبوده استنبوده‌است.<ref name="GuardianReport" /><ref name="BBCReport" /> هر چند ممکن بود بعدها دخالت نظامی لازم شود اما [[صدام حسین]] در مارس ۲۰۰۳ (فروردین ۱۳۸۲) خطری جدی برای منافع بریتانیا به شماربه‌شمار نمی‌رفت و بیشینهٔ اعضای [[شورای امنیت سازمان ملل]] تداوم بازرسی‌ها و عمیات پایش توسط سازمان ملل را ترجیح می‌دادند.<ref name="BBCReport" />

این تحقیقات دربارهٔ قانونی بودن عملیات نظامی نبود و در این مورد هم حکمی صادر نکرد چون در جایگاه یک دادگاه مشخص بین‌المللی نیست. با این حال گزارش چیلکات فرایندی را که دولت به دنبال مبنای قانونی برای جنگ بوده را مورد مؤاخده قرار داده و آن را «ناراضی‌کننده» می‌داند.<ref name="BBCReport" /> لرد گلداسمیت دادستان کل باید گزارشی جامع و مکتوب به کابینه ارائه می‌داد اما از او خواسته شد تنها به صورت شفاهی و بدون پرسش و پاسخ گسترده مدارکی ارائه دهد. او توضیح نداده بود که مبنای او برای تخطی دولت عراق از [[قطعنامه ۱۴۴۱ شورای امنیت|قطعنامه ۱۴۴۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد]] چیست.<ref name="prosecuted">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2016/jul/06/iraq-war-inquiry-chilcot-tony-blair-prosecute|title=The Iraq war inquiry has left the door open for Tony Blair to be prosecuted|author=Joshua Rozenberg|date=6 July 2016|accessdate=6 July 2016|newspaper=The Guardian}}</ref> نظر مشاوره‌ای گلداسمیت از ژانویه ۲۰۰۳ که معتقد بود قطعنامهٔ دیگری لازم است، تا مارس ۲۰۰۳ که مدعی شد قطعنامهٔ ۱۴۴۱ کافی است تغییر یافت. گزارش حاکی از آن است که دفتر نخست‌وزیر بر گلداسمیت فشار آورده تا وی نظرش را عوض کند.<ref>{{cite news|url=http://www.ft.com/cms/s/0/b1d19340-439b-11e6-b22f-79eb4891c97d.html#axzz4Dil94DE7|title=Chilcot report: The government hid the legal case from view|author=David Allen Green|newspaper=Financial Times|date=6 July 2016|accessdate=7 July 2016}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.legalweek.com/sites/legalweek/2016/07/06/lord-goldsmith-qc-named-as-chilcot-report-finds-legal-basis-for-iraq-invasion-far-from-satisfactory/?slreturn=20160607072043|title=Lord Goldsmith QC named as Chilcot report finds legal basis for Iraq invasion 'far from satisfactory'|author=Francis Ivens|newspaper=Legal Week|date=6 July 2016|accessdate=7 July 2016}}</ref> بریتانیا با ورود به جنگ عراق بدون قطعنامهٔ شورای امنیت «اعتبار شورای امنیت را خدشه‌دار کرده استکرده‌است».<ref name="NYTimesReport" />

این گزارش وضع پیش‌آمده در [[بصره]] را که در آن نیروهای بریتانیایی مجبور شدند برای حفظ امنیت خود با شورشی‌ها معامله کنند «تحقیرآمیز» توصیف کرده استکرده‌است.<ref name="NYTimesReport" />

[[تونی بلر]] پس از انتشار گزارش چیلکات پذیرفت که نتایج تحقیق «نقدهای واقعی و اصولی نسبت به مراحل آماده‌سازی، برنامه‌ریزی، عملیات و ارتباط با ایالات متحده» وارد کرده استکرده‌است اما با اشاره به برخی بخش‌های گزارش گفت «اتهامات مبتنی بر سوءنیت، دروغگویی یا فریب (در این گزارش) باید ساقط شوند.» او بیان داشت: «فارغ از این که مردم با تصمیم من در مورد اقدام نظامی علیه صدام حسین موافق باشند یا مخالف؛ من این تصمیم را با حُسن نیت و با این باور که در راستای تأمین منافع کشور است گرفتم. … من مسئولیت کامل تمام اشتباهات را بدون استثناء یا بهانه به عهده می‌گیرم. با این وجود و در عین حال خواهم گفت که چرا باور دارم حذف صدام حسین (از قدرت) انتخاب بهتری بود و اینکه چرا فکر نمی‌کنم تروریسمی که امروز در خاورمیانه و دیگر نقاط جهان شاهد آن هستیم، ربطی (به تصمیم من) ندارد.»<ref>[http://www.independent.co.uk/news/uk/politics/chilcot-report-tony-blair-findings-lie-iraq-war-saddam-hussein-dodgy-dossier-inquiry-latest-a7122611.html Chilcot report: Tony Blair claims findings show he did not lie over Iraq War], ''The Independent'' (6 July 2016).</ref><ref>[http://www.tonyblairoffice.org/news/entry/statement-from-tony-blair-on-chilcot-report/ Statement from Tony Blair on Chilcot Report], Office of Tony Blair (6 July 2016).</ref>

مفسران سیاسی در این مورد که این گزارش تا چه اندازه نشان می‌دهد تونی بلر به پارلمان و افکار عمومی دروغ گفته یا آن‌ها را گمراه کرده استکرده‌است اختلاف دارند. [[ان‌بی‌سی نیوز]] گفت که گزارش چیلکات «نشان نمی‌دهد که بلر دروغ گفته استگفته‌است»،<ref name="NBCReport">{{cite news|url=http://www.nbcnews.com/news/world/chilcot-report-iraq-war-released-stops-short-saying-blair-lied-n604461|title=Chilcot Report on Iraq War Is Released, Stops Short of Saying Blair Lied|authors=Alexander Smith, Bill Neely|date=6 July 2016|accessdate=7 July 2016|publisher=NBC News}}</ref> فیلیپ استفنز مفسر ارشد سیاسی ''[[فایننشال تایمز]]'' گفت که «گناه بلر بیشتر قطعیت [وی درباره‌ی لزوم حمله به عراق] است تا فریب»<ref>{{cite news|url=http://www.ft.com/cms/s/0/8da14dcc-438b-11e6-9b66-0712b3873ae1.html#axzz4DiJF24oF|title=Chilcot report exposes Tony Blair's sin of certitude|author=Philip Stephens|date=7 July 2016|accessdate=7 July 2016|newspaper=Financial Times}}</ref> و الی لیک در مطلبی که برای ''[[بلومبرگ نیوز|بلومبرگ ویو]]'' نوشت گفت که گزارش نشان می‌دهد که بلر «برای رفتن به عراق دروغ نگفته استنگفته‌است».<ref>{{cite news|url=http://www.bloomberg.com/view/articles/2016-07-06/blair-didn-t-lie-his-way-into-iraq-neither-did-bush|title=Blair Didn't Lie His Way Into Iraq. Neither Did Bush.|date=6 July 2016|accessdate=7 July 2016|publisher=Bloomberg}}</ref> [[جرمی کوربین|کوربین]] در سخنرانی خود در پارلمان گفت نمایندگانی که به جنگ رای مثبت دادند «توسط شمار اندکی از سران شاخص در دولت فریب خوردند» کسانی که «وسواس زیادی، برای نوع توجیهاتی که برای جنگ آماده می‌کردند نداشتند».<ref name="Corbyn" /> [[کارولین لوکاس]]، نماینده از [[حزب سبز انگلستان و ولز|حزب سبز]] مدعی شد که تناقضات بین بیانیه‌های عمومی دولت و یادداشت‌های شخصی به بوش ثابت می‌کند که بلر دربارهٔ اینکه جنگ قابل اجتناب نبود «دروغ می‌گفت».<ref>{{cite news|url=http://www.businessinsider.de/caroline-lucas-on-the-chilcot-report-iraq-inquiry-tony-blair-david-cameron-2016-7?r=UK&IR=T|title=CAROLINE LUCAS: The Iraq War was illegal, Tony Blair was lying, and David Cameron should apologise too|author=Lara O'Reilly|publisher=Business Insider|date=7 July 2016|accessdate=7 July 2016}}</ref>