منائیان: تفاوت میان نسخه‌ها

مدارک زیادی دربارهٔ سازمان اجتماعی و دولتی ماننا وجود ندارد. ساکنان ماننا مانند دیگر نواحی، بیشتر به دامداری اشتغال می‌ورزیدند<ref>به پرورش گوسفند و دام‌های بزرگ شاخ‌دار و اسب و خر و تا حدی [[شتران دو کوهان]] می‌پرداختند. خراجی که پادشاهان آشور از ماننا می‌گرفتند بدین قرار بود.</ref> مع‌هذا در هیچ‌یک از بخش‌های سرزمین ماد آینده زراعت، در ردیف دامداری، چنان اهمیتی را که در ماننا واجد بوده، نداشته استنداشته‌است. مثلاً در هنگام لشکرکشی [[سارگون دوم]] به [[اورارتو]] در سال - ۷۱۴ پ.م. - اهالی ماننا آرد و شراب عساکر [[آشور]] را تأمین کردند.

مرکز دولت مزبور در جلگهٔ [[دریاچه اورمیه]] در آذربایجان کنونی ایران بوده استبوده‌است. دولت ماننا از قرن هشتم - ۷۹۹ - پیش از میلاد بارها با آشور و [[اورارتو]] به مبارزه برخاست و در واقع مغلوب هیچک از دو دولت مزبور نگشت. مع‌هذا دولت ماننا به مراتب کمتر از دیگر دول بزرگ آن زمان یعنی [[اورارتو]]، [[عیلام]] و [[فریجیه]] شهرت داشت. این گمنامی بیشتر بدان سبب است که هنوز کتیبه‌ها یا سنگ نبشته‌هایی از شاهان ماننا مکشوف نگشته و در دست نیست و در هیچ‌یک از شهرهای ماننا حفریاتی به عمل نیامده است؛ و ناگزیر تمام اطلاعات مربوط به این دولت را از سال‌نامه‌های آشوری و اورارتویی کسب می‌شود و منابع مزبور اوضاع دولت ماننا را در دوران فتوحات آشور یا اورارتو<ref>که غالباً سخت اغراق‌آمیز است</ref> یعنی عصر ناکامی‌ها و شکست‌های ماننا شرح می‌دهند.<ref>مثلاً اگر پادشاهان اورارتو کتیبه‌هایی در شرح پیروزی‌ها و ساختمان‌های خویش بر صخره‌ها نقر نمی‌کردند و باقی نمی‌گذاشتند دربارهٔ اورارتو و نیرو و اهمیت طول مرزهای آن به تقریب هیچ اطلاعی در دست نبود. یک مثل دیگر پادشاهی [[هیتیان]] است در [[آسیای صغیر]] که یکی از بزرگترین دولت‌های معظم شرق بوده. قبل از کشف بایگانی دولتی آن پادشاهی این عقیده - بر اساس اطلاعات موجود در منابع مصری - شایع بود که پادشاهی هیتیان کشور کوچکی بود در سوریه.</ref>

در مرز میان [[آشور]] و ماننا پادشاهی‌های [[آلابریا]] و [[کارالا]] در قسمت بالای [[زاب]] کوچک و شاخه‌های علیای آن قرار داشتند که تا حدّی تابع آشور بودند. در نقاط جنوبی‌تر و شرقی‌تر ماننا کماکان ولایات بسیار کوچک و مستقل وجود داشتند که با ماننا یا آشور مربوط بوده یا بالکل مستقل بودند و بیشتر آنها مشمول مفهوم سرزمین [[مادای]] یعنی اتحادیه قبایل ماد می‌شدند ولی اتحادیهٔ مزبور در آن زمان به هیچ گونه اظهار وجود نمی‌کرد. از میان آنها فقط پادشاهی [[الی پی]] نزدیک کرمانشاه کنونی به سبب مجاورت با مرزهای دولت بزرگی چون [[شوش (شهر باستانی)|شوش]] تا اندازه‌ای ممکن بود خود را از تعرّض آشور مصون بداند و به این علّت نسبتاً قوی و مهم به شماربه‌شمار آید.

فقدان فشار بر آزاد مردان نیز در خصوصیت سازمان دولتی ماننا مؤثر بود. ظاهراً پادشاه ماننا امور ملک و دولت را با [[استبداد]] رأی اداره نمی‌کرد و فعال مایشاء نبود بلکه قدرت شورای شیوخ محدودش می‌نمود. طبق متن نبشتهٔ [[سارگون دوم]]: {{نقل قول بزرگ}} [[ایرانزو|شاه ماننا]] شخصاً به اتفاق بزرگان و شیوخ و مشاوران و خویشاوندان و حکّام و سرانی که کشور وی را اداره می‌کردند در مرز به پیشواز او آمد. آنگاه [[ایرانزو|شاه ماننا]] پیش از آنکه سارگون دوم عملیات جنگی را آغاز و حرکت کند تقاضا کرد که بخاطر توهین‌هایی که به وی شده انتقام گرفته شود و در این مورد هم تقاضای خویش را «به اتفاق مشاوران بزرگ کشور خود» به عمل آورد.{{پایان نقل قول بزرگ}} منظور از سازمان دولتی ماننا همان سازمانی است که در آغاز تاریخ جامعهٔ طبقاتی وجود داشته و «شورای شیوخ» نامیده می‌شده و از بقایای [[سازمان جماعت بدوی]] بوده، ولی واقعاً چون سلاحی برای اعمال فشار و تجاوز طبقه‌ای بر طبقهٔ دیگر از آن استفاده می‌شده و سلف [[یونان باستان|بوله یونانیان]] و [[امپراتوری روم|سنای رومیان]] شمرده می‌شده. متن سارگون دوم دربارهٔ ترکیب سازمان مزبور نیز توضیح وافی می‌دهد، زیرا که «مشاوران کشور او» که در مورد ثانی مذکور است مسلماً همان «شیوخ و مشاوران و خویشان و حکّام و سرکردگان» هستند که در مورد اول ذکر شده استشده‌است. «بزرگان» یعنی اعیان کشور ماننا که در شورای شیوخ عضویت داشتند عبارت بودند از متشخّصان اصیل و پیشوایان و سران محلّی و کسان و خویشاوندان شاه و حکّام، که البته از میان اعیان اصیل محلّی و کسان شاه انتخاب می‌شدند.

در گزارش‌های جنگی سارگون دوم بارها در مورد نواحی متنازع‌فیه میان اورارتو و ماننا از تولیدات کشاورزی نواحی مزبور سخن رفته استرفته‌است. در [[تورات]] از نوعی گندم یاد شده استشده‌است بنام «می‌نیت» که می‌توان ماننایی تعبیر کرد. گرچه ممکن است این کلمه از نام جماعت «می‌نیت» در ماوراء [[اردن]] مشتق باشد<ref>minnit مؤنث minni- ماننی، مینی.</ref> در شهر [[صور]] که از بلاد [[فنیقی]] بوده این نوع گندم داد و ستد می‌شده و آن را در سرزمین [[یهود]] و اسرائیل می‌خریدند.