آماردیان: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
برداشتن برچسب خرد |
|||
خط ۱:
{{تاریخ طبرستان}}
'''آمارد'''، '''اَمارد'''، یا '''مارد''' (به [[زبان سکایی]]: آمارد، Āmārd؛ به [[زبان پهلوی]]: آمویی، Āmui)، نام یک [[قومیت|تبار]] باستانی [[آریایی]] است که در شمال ایران، بهویژه از [[رودبار]] تا [[آمل]] و در کرانهٔ [[سفیدرود]]، زندگی میکردهاند. آماردها، مردمی جنگجو و خودپا بودهاند
آماردها، به گفتهٔ [[ریچارد فرای]]،<ref name="RF">{{cite book |author=Richard N. Frye |chapter=Ancient Central Asian History Notes |title=Proceedings of the Second European Congress of Iranian Studies |publisher=ISMEO |location=Rome |page=188 |quote=town of Amul on the Amu Darya and the Amul in Mazanderan, Iran, both of which may be traced back to the migration of an Iranian tribe called Amardi or Mardi}}</ref> [[آملی کورت]]<ref>{{یادکرد کتاب |کتاب=The Persian Empire: A Corpus of Sources from the Achaemenid Period |ناشر=روتلج |مکان=لندن |سال=۲۰۰۷ |صفحه=۹۸ |نویسنده=آملی کورت |شابک=0-415-43628-1}}</ref> و [[کریستوفر برونر]]،<ref>{{یادکرد دانشنامه |دانشنامه=دانشنامه ایرانیکا |عنوان=IRAN v. PEOPLES OF IRAN (2) Pre-Islamic |نویسنده=کریستوفر برونر}}</ref> [[آریایی]] بودهاند، و به مردمان [[سکاها|سکا]] و [[داهان|داهه]] پیوند داده شدهاند.<ref>{{یادکرد کتاب |کتاب=Memoir on the Scythic Version of the Behistun Inscription |لینک=https://books.google.com/books?id=8GI-AAAAcAAJ |ناشر=Harrison and Sons |سال=۱۸۵۳ |نویسنده=ادوین نوریس}}</ref> نام شهر امروزی [[آمل]] برمیگردد به زندگی آنان در آن گستره. همچنین آن که دو آمل، یکی در [[استان مازندران|مازندران]] و دیگری در گسترهٔ [[آمودریا]]، جای داشتهاند.<ref name="RF" />
نامهای «آمل» و «[[آمودریا]]»، از آماردها گرفته شدهاند. نام گذشتهٔ سفیدرود در گیلان نیز، «آمرد» بودهاست. زمانی آماردها با [[اسکندر|اسکندر ماکدونی]] جنگیدند، و زمانی بهدست [[فرهاد یکم]]، کوچانده شدند به سوی [[قفقاز]]. از بازماندههای برجستهٔ تاریخی ایران که پیوند دارند با مردم آمارد، تپهٔ [[مارلیک]]<ref>{{یادکرد کتاب |کتاب=Marlik: The Complete Excavation Report |لینک=https://books.google.com/books?id=_m3ZzQ0ePIkC |ناشر=موزهٔ باستانشناسی و انسانشناسی پنسیلوانیا |زبان=انگلیسی |سال=۱۹۹۴ |جلد=۱ |صفحه=۳۲۱ |نویسنده=عزتالله نگهبان}}</ref> و تختهسنگهای [[رودخانه هراز|هرازرود]] هستند. هنر پیشرفتهٔ سفالگری و زرگری آماردها را در آنجا میتوان دید.
== پیشینه و سرگذشت ==
[[هرودوت]]، در کتاب «[[تاریخ هرودوت|هیستوریای]]»، در زمینهٔ پرداختهای [[ساتراپ]]های [[شاهنشاهی هخامنشی|امپراتوری هخامنشی]] به [[داریوش یکم|داریوش]]، نام بردهاست از مردمان تیبارین، ماکروین، موزیکان، و مارد (آمارد).
سطر ۱۳ ⟵ ۱۲:
{{گفتاورد|اما «آماردان» یا «ماردان»، در زمان لشکرکشی [[اسکندر|اسکندر ماکدونی]] به ایران، این تیره در مازندران نشیمن میداشتند، و آن هنگام هنوز «تپوران» به آنجا نیامده بودند؛ ولی سپس، چنانکه از گفتههای استرابو پیداست، در آذربایجان و ارمنستان و پارس و دیگر جاها پراکنده شدهاند.}}
[[ایگور دیاکونوف]]، نام مردم آمارد را «آمِرد» یا «آماردوس» میآورد، و میگوید گسترهای کوهستانی در جنوب شرقی [[ارس]] و بخشهای نزدیک [[سفیدرود]]، که بهدست [[کادوسیان]] و [[کاسپیها|کاسپیان]] بودهاست، فرمانبردار [[ماد]] نشده و بخشی از سرزمین آنان نبودهاند.<ref name="KG" />
[[ابراهیم پورداوود]] نوشتهاست:
سطر ۲۵ ⟵ ۲۴:
در [[نبرد گوگمل]]، در گرداگرد [[داریوش سوم]] و همهٔ خانواده و بزرگزادگان هخامنشی او، جنگاوران هندی، کاری، آناپاست (Anapast) و آماردی بودند. نیروی جنگندگی آماردها همچنین دیده میشود در [[نبرد ترموپیل]] و دیگر نبردها با [[سارد]]ها یا نیروهای [[بابل (دولتشهر)|بابل]].
به
[[جورج راولینسون|ژرژ راولینسون]] نیز میپردازد به یورش فرهاد یکم به گسترهٔ آماردها در مازندران امروزی و بخشهای شرقی البرز، و همچنین به برونکرد و کوچ ناگزیر آماردها بهدست او.<ref>{{یادکرد |کتاب=The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World |chapter=IV |لینک=sevengreatmonarc03rawl |ناشر=انجمن ناتینگهام |سال=۱۸۷۵ |جلد=۳ |نویسنده=ژرژ راولینسون}}</ref>
سطر ۵۸ ⟵ ۵۷:
{{مردمان ایرانیتبار}}
{{پیش از پادشاهی ماد}}
[[رده:آسیای عصر آهن]]
|