گلبدین حکمتیار: تفاوت میان نسخه‌ها

|name = قاتل مردم افغانستان گلبدین حکمتیار مشهور به راکتیار

|office = [[فهرست نخست‌وزیران افغانستان|نخست‌وزیرنخست وزیر افغانستان]]

|birth_place = [[ولسوالی امام‌صاحب]]، [[ولایت قندوزکندز]]، [[افغانستان]]

|nickname = قصاب كابل، راکتیارکابل<ref name="BDW" /><ref name="BNAU" />

|alma_mater = [[دانشگاه کابل]]{{small|(فارغ رشته انجنیریاخراج‌شده)}}

|religion = [[ اسلام]] [[سنی]]

|battles = [[جنگ شوروی در افغانستان]]{{سخ}}[[جنگ افغانستان (۱۹۷۸–تاکنون)]]{{سخ}}[[جنگ داخلی افغانستان (۱۹۹۲-۱۹۹۶)|جنگ داخلی افغانستان (۱۹۹۲–۹۶۱۹۹۲-۹۶)]]{{سخ}}[[جنگ افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)]]{{سخ}}[[جنگ افغانستان (۲۰۱۵-اکنونتاکنون)]]}}

در سال ۱۹۷۱ به [[جمعیت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[برهان‌الدین ربانی]] پیوست. یک سال بعد به جرم قتل [[سیدال سخندان]]، دانشجویی افغان در [[دانشگاه کابل]] که طرفدار [[مائوئیسم]] بود، دستگیر شد<ref>Killing the Cranes: A Reporter's Journey through Three Decades of War in Afghanistan</ref> اما بعداً در پی یک [[عفو عمومی]] آزاد گردید. پس از آزادی به [[سازمان جوانان مسلمان‎‎]] پیوست<ref name="Neamatollah Nojumi">{{cite book|last=Neamatollah Nojumi|title =The Rise of the Taliban in Afghanistan: Mass Mobilization, Civil War, and the Future of the Region|edition=2002 1st|pages=38–42|publisher=Palgrave, New York}}</ref> و بعدها پس از آن به [[پاکستان]] رفت. حزب اسلامی او در هنگام [[جنگ شوروی در افغانستان|اشغال افغانستان توسط شوروی]] برای مبارزه علیه دولت کمونیستی وقت افغانستان در سال ۱۹۷۹ توسط [[سیا]] و با هماهنگی [[سازمان اطلاعات نظامی پاکستان]] تأمین مالی می‌شد. پس از سقوط دولت [[محمد نجیب‌الله]] در سال ۱۹۹۲ [[دولت اسلامی افغانستان]] طبق [[پیمان پیشاور]] تأسیستاسیس گشت.<ref>{{cite web | author = Directorate of Intelligence | title = CIA -- The World Factbook -- Afghanistan| format= mirror |year= 2001 | url = http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact2001/geos/af.html#Govt | accessdate = 2012-06-06 | quote = note - the self-proclaimed Taliban government refers to the country as Islamic Emirate of Afghanistan}}</ref> تمام احزاب افغانستان در سال ۱۹۹۲ با آن توافق کردند و متحد شدند، به غیر از [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار]] که آن را نپذیرفت. در این زمان به حکمتیار پیشنهاد نخست‌وزیرینخست وزیری داده شد<ref name="Blood-Stained Hands">{{cite report |ref=harv |last=Sifton |first=John |title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan’s Legacy of Impunity |publisher=[[Human Rights Watch]] |date=6 July 2005 |url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity}}</ref> اما او درصدد حاکمیت کامل در افغانستان بود.{{sfnp|Saikal|2004|page=۲۱۵215}} وی سریعاًسریعا بمباران شهر کابل را آغاز نمود<ref name="BDW">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.dw.com/fa-af/عفو-بدون-عدالت-افغانستان-در-آستانه-برگشت-قصاب-کابل/a-37556295 |عنوان=عفو بدون عدالت؟ افغانستان در آستانه برگشت «قصاب کابل» | ناشر =دویچه وله دری |تاریخ = ۱۵ فوریه ۲۰۱۷ |تاریخ بازبینی= ۱ مه ۲۰۱۷}}</ref> که باعث شروع دورهٔ جدیدی از [[جنگ داخلی افغانستان (۱۹۹۲-۱۹۹۶)|جنگ داخلی در افغانستان در سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶]] شد.<ref name=":1">{{cite web|url=https://www.news.com.au/world/middle-east/afghanistan-government-signs-deal-with-the-butcher-of-kabul-in-landmark-deal-despite-war-crimes/news-story/b1f733a6b1e431a75b17c33ffe2f5182 |title=Archived copy |accessdate=2016-10-16 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161018000411/http://www.news.com.au/world/middle-east/afghanistan-government-signs-deal-with-the-butcher-of-kabul-in-landmark-deal-despite-war-crimes/news-story/b1f733a6b1e431a75b17c33ffe2f5182 |archivedate=2016-10-18 |df= }}</ref> در این جنگ‌ها تنها در شهر کابل بیش از ۵۰٬۰۰۰ غیرنظامی کشته‌شده و موج عظیمی از مهاجرت‌ها از افغانستان به‌خصوص از شهر کابل آغاز شد. در همین حال او به عنوان [[فهرست نخست‌وزیران افغانستان|نخست‌وزیر افغانستان]] در بین سال‌های ۱۹۹۳ و ۱۹۹۴ و همچنین در سال ۱۹۹۶ پیش از به‌روی کار آمدن طالبان نقش ایفا کرد. [[امارت اسلامی افغانستان|در زمان طالبان]] به [[تهران]] گریخته و در آنجا ساکن گردید و در سال ۲۰۰۲ [[ایران]] را به مقصد [[پاکستان]] ترک کرد. پس از آن در پاکستان فعالیت‌های نظامی خود را علیه دولت [[حامد کرزی]] و [[نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت]] پیش گرفت.

او تا سال ۲۰۱۶ با تمام حکومت‌هایی که در افغانستان به قدرت رسیده بودند از جمله [[جمهوری افغانستان]]، [[جمهوری دموکراتیک افغانستان]]، [[دولت اسلامی افغانستان]]، [[امارت اسلامی افغانستان]]، [[دولت انتقالی افغانستان]] و دولت [[حامد کرزی]] و پس از آن با دولت [[اشرف غنی]] جنگیده‌است جنگیده است. همچنین در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۳ افغانستان]] طرفداران خود را به شرکت در انتخابات دعوت کرد و به‌طوربه طور تلویحی از [[قطب‌الدین هلال]] (معاون سابق خود) حمایت کرد، اما هلال فقط ۲٫۷ درصد آراء را کسب کرد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2014/08/140816_k05_gobadin_hikmatyar_noew_gov.shtml حزب اسلامی با 'دولت جدید افغانستان مذاکره می‌کند'] بی‌بی‌سی فارسی، ۲۵ مرداد ۱۳۹۳</ref> حکمتیار بیش از ۱۵ سال به صورت مخفی زندگی کرد و نامش در فهرست تحریم‌های سازمان ملل متحد قرار داشت.<ref name="BBC1May">{{یادکرد وب |نویسنده =ایوب آروین |نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39768751 |عنوان= رفع تحریم‌های بین‌المللی از حکمتیار؛ 'فهرست سیاه' چیست؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۱ مه ۲۰۱۷ |تاریخ بازبینی= ۱ مه ۲۰۱۷}}</ref> در سال ۲۰۱۶ توافقنامه صلحی میان دولت افغانستان به رهبری [[محمداشرف غنی]] و [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] امضا شد<ref name="BBC22sep">{{یادکرد وب |نویسنده =ایوب آروین |نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2016/09/160922_k04_hekmatyar_agreement_signed |عنوان=توافقنامه صلح میان دولت افغانستان و حزب اسلامی امضا شد | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۶ |تاریخ بازبینی= ۱ مه ۲۰۱۷}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.cbc.ca/news/world/afghanistan-pact-gulbuddin-hekmatyar-1.3773626 |title=Archived copy |accessdate=2016-10-16 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161019225432/http://www.cbc.ca/news/world/afghanistan-pact-gulbuddin-hekmatyar-1.3773626 |archivedate=2016-10-19 |df=}}</ref> که براساس آن دولت ضمانت کرد که در بدل برقراری آتش‌بس، به گلبدین حکمتیار و دیگر رهبران شورشی حزب اسلامی او مصونیت قضایی اعطا کرده و نام او را از فهرست تحریم‌های سازمان ملل حذف می‌کند.

گلبدین حکمتیار در ۵ سرطان (تیر) سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷ میلادی) در [[ولسوالی امام صاحب]] از ولایت [[ولایت قندوزکندوز|قندوزکندوز]] به دنیا آمد. او فارغبرای دورهٔ کوتاهی رشته انجنیر ([[مهندسی]]) را در [[پوهنتوندانشگاه کابل]]است وتعقیب همچناننمود حافظولی قرآنقبل کریماز وتکمیل نویسندهتحصیل وبه شاعراثر زبانفعالیتهای سیاسی از پشتوآنجا ودریاخراج می‌باشدگردید.<ref name=":0" /> با این وجود هواداران وی به او «انجنیر گلبدینمهندس حکمتیار» گفتهمی‌گویند.<ref وname="nqzl4">{{یادکرد وب | عنوان=Gulbuddin Hekmatyar: From Holy Warrior to Wanted Terrorist | وب‌گاه=Jamestown | تاریخ=2006-09-21 | سال=2006 | پیوند=https://jamestown.org/program/gulbuddin-hekmatyar-from-holy-warrior-to-wanted-terrorist/ | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2017-05-05}}‏</ref> در اینسال اواخر۱۹۷۱ به امیر[[جمعیت مجاهدیناسلامی شهرتافغانستان]] یافته‌است»به ورهبری [[برهان‌الدین ربانی]] پیوست اما در سال۱۹۷۵۱۹۷۵ از آن جدا شده و [[حزب اسلامی افغانستان]] را پایه گذاشت.<ref name=":0" /> پس از [[انقلاب ثور|کودتای ثور]] با کمک‌های مالی [[سیا]] و [[سازمان اطلاعات نظامی پاکستان]] به یکی از اصلی‌ترین نیروهای ضدشوروی تبدیل شد. وی در کشتار و ترور روس‌ها،چپی‌ها، کمونست‌های ضد مذهبیناسیونالیست‌ها و مخالفینش در [[پاکستان]]، [[افغانستان]] و سایر کشورهای جهان قددست علم نمودداشت. اینحکمتیار فراگیرگروهش بیشرا از[[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] نامید، این حزب ۷۰٪ کمک‌هایکمک جهانی که بخاطر ''جهاد'' علیه [[ارتش سرخ]] در[[افغانستان]] جمع می‌شد را جذب می‌کرد وکه بهاکثرش سایررا مجاهدیندر تقسیمجنگهای می‌کردداخلی گلبدینبا حکمتیاررقیبانش رهبربه حزبمصرف اسلامرسانید.<ref افغانستانname="ReferenceA">شاه همچنینقاسمی، بهالف. صورت(1394). مستقیمسفر یاقندهار، غیرمستقیمجامعه چندینو توسطرسانه مخالفینشدر موردافغانستان. سویپاریس: قصدنشر قراریوتوپیا</ref> گرفتحکمتیار ولیهمچنین پیروزبه بدرصورت آمدمستقیم مخالفینیا سیاسیغیرمستقیم ویعامل به چهره‌های گوناگون بنام‌هایترور [[خبرنگار|خبرنگاران]]ان و [[روشنفکران]] و [[کارشناسان]]کسانی هست که از طریقاو رسانه‌هاانتقاد بهمی‌کردند.{{مدرک}} در حزب وی توهیناعراب می‌کردندکه ولیبعداً بادر شبکه [[القاعده]] جا گرفتند نیز صبوریشامل می‌گذشتبودند.

در بهار سال ۱۹۸۹ هیچ نشانه‌ای از سقوط [[جمهوری دموکراتیک افغانستان]] وجود نداشت. از این‌رو حامیان آمریکایی و پاکستانی گروه‌هایگرو‌ه‌های مجاهدین نقشه‌ای را ضد دولت طرح کردند که توسط سفیر ایالات متحده در پاکستان و نخست‌وزیرنخست وزیر وقت پاکستان [[بی‌نظیر بوتو]] برای تصرف [[جلال‌آباد]] برنامه‌ریزی شد. طرف‌های آمریکایی و پاکستانی هر دو یک پیروزی معمولی را آرزومند بودند. آمریکایی‌ها می‌خواستند که [[مارکسیست|مارکسیست‌ها]]‌ها را تحقیر کنند و آن‌ها را از افغانستان خارج کنند و در نتیجه انتقام [[سقوط سایگون|سقوط ویتنام جنوبی]] را بگیرند. پاکستان از آن‌سو خواهان گرفتن انتقام از اتحاد جماهیر شوروی به‌دلیل حمایت از رقیب منطقه‌ای سابقش [[هند]] بود.<ref>Kaplan, p.178</ref> در پی این جنگ‌ها که به [[جنگ افغانستان (۱۳۶۷-۱۳۷۱)|جنگ جلال‌آباد]] مشهور است [[حزب اسلامی]] حکمتیار و [[تنظیم دعوت اسلامی افغانستان|تنظیم دعوت اسلامی]] [[عبدالرسول سیاف|سیاف]] همراه با حدود ۱۰ هزار عرب به شهر جلال‌آباد حمله و فرودگاه آن را تسخیر کردند. نیروهای دولت مرکزی با حمله به جلال‌آبادجلال آباد شکست سختی به آن‌هاآن ها دادند و نیروهای ائتلاف حکمتیار بعد از دادن ده هزار کشته به کوه‌هاکوه ها متواری شدند. این بزرگ‌ترینبزرگ ترین شکستی بوده که در یک جنگ درافغانستان رخ داده‌استداده است.<ref>شاه قاسمی،name="ReferenceA" الف. (2015). سفر قندهار: جامعه و رسانه در افغانستان. پاریس، یوتوپیا.</ref> در طول این جنگ‌ها حدود ۳هزار نفر از افراد مجاهدین کشته شدند.<ref name="Marshall, p.7">Marshall, p.7</ref> همچنین بین ۱۲ تا ۱۵ هزار غیرنظامی کشته شده و بیش از ۱۰هزار نفر افغانستان را در این زمان ترک کردند.<ref name="Gutman_Book">{{cite book|title=How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban and the Hijacking of Afghanistan|last=Roy Gutman|authorlink=Roy Gutman|publisher=United States Institute of Peace Press|isbn=1-60127-024-0|edition=January 15, 2008|pages=304}}</ref> در سال ۱۹۹۱ در کودتایی در همکاری با گروه خلقی‌ها تحت رهبری [[تنی]] وزیر دفاع وقت و [[گلابزوی]] علیه حکومت [[دکتر نجیب الله|دکتر نجیب]] دست داشت ولی ناکام گردید.<ref name=":0" /> در مدت جنگ‌های داخلی وی از طرف [[عربستان سعودی]]، [[پاکستان]] و [[ایالات متحده]] کمک می‌شد. بعد از خروج [[ارتش سرخ]] از افغانستان کمک‌های خارجی قطع شد.

== نقش در جنگ‌های داخلی افغانستان ==

حکمتیار دلیل مخالفتش با حکومت مجاهدین را موجودیت بعضینیروهای حلقه‌هایکمونیستی فاسد[[عبدالرشید چپاولگر که اجازه نمی‌دادند که انتخابات را برگذار کنند و می‌هراسیدند که گلبدیندوستم]] حکمتیاربیان برندهمی‌نمود انتخاباتاما شودبعدا با [[عبدالرشید دوستم|دوستم]] و [[حزب وحدت اسلامی افغانستان|حزب وحدت]] ''شورای هماهنگی'' را به وجود آورد و دست به کودتایی علیه حکومت وقت زد. این کودتا به شکست انجامید و غیرنظامیان زیادی در آن کشته شدند. در پی آن قسمت‌های زیادی از شهر کابل ویران شد. او یکی از مهمترین افراد در شروع و دوام [[جنگهای داخلی افغانستان|جنگهای داخلی]] به‌شماربه شمار می‌آید. وی شهر کابل را مستقیماًمستقیما و به‌صورت علنی مورد بمباران قرار داد<ref name="BDW" /> که باعث شروع دورهٔ جدیدی از [[جنگ داخلی افغانستان (۱۹۹۲-۱۹۹۶)|جنگ داخلی در افغانستان در سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶]] شد.<ref name=":1" /> در طول این جنگ شهرهای [[کابل]]، [[هرات]]، [[مزار شریف]] و [[قندهار]] بیشترین میزان خشونت و تلفات را نسبت به شهرهای دیگر دادند و تنها در شهر کابل بیش از ۵۰٬۰۰۰ غیرنظامی کشته‌شده و موج عظیمی از مهاجرت‌ها از افغانستان به‌خصوص از شهر کابل آغاز شد.

[[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار]] از سوی نهادهای حقوق بشری و فعالان مدنی متهم به دست داشتن در کشتار غیرنظامیان در این جنگجنگ‌ شده‌استشده است. به گزارش این گروه‌ها حکمتیار مسئول برخی از فجایع جنگ از جمله موشک‌پرانی ماه اوت سال ۱۹۹۲ است. همچنین براساس گزارش [[کمیته بین‌المللی صلیب سرخ]]، حکمتیار به صورت مستقیم مسئول کشتار حداقل۱۸۰۰ تن و زخمی کردن بیش از ۸۰۰۰ غیرنظامی است. نهاد بین‌المللی دیده‌بان حقوق بشر نیز او را به نقض حقوق بشر از جمله ناپدید شدن اجباری مخالفان سیاسی، داشتن یک زندان زیرزمینی در [[پاکستان]] و شکنجه در آن، و حملات خشونت‌آمیزخشونت آمیز به سازمان‌های غیردولتی فعال در زمینه برنامه‌های آموزش و بهداشت برای زنان افغان در اردوگاه‌های پناهندگان در پاکستان، متهم می‌کند.<ref name="UNGH" />

حکمتیار پس از اشغال [[کابل]] توسط [[طالبان]] با [[برهان الدین ربانی]] به سمت شمال رفت و از آنجا راهی [[ایران]] شد و در [[تهران]] ساکن شد. اگرچه پس از سقوط طالبان و خروج از ایران علیه این کشور موضع گرفت. نمونه‌ای از موضع گیری‌های او علیه ایران، بیانیه‌ای است که در سایت آژانس اسلامی افغانستان در تیرماه ۱۳۹۴ منتشر شده و در آن ایران را به «دمیدن در آتش جنگ‌های فرقه‌ای و درگیری‌ها» متهم کرده‌استکرده است.<ref>[http://www.baharnews.ir/vdcgq797.ak9x74prra.html]</ref> ایران رسماًرسما اعلام کرده بود که ''حکمتیار را بنابه درخواست افغانستان و چند کشور غربی'' پذیرفته‌استپذیرفته است.<ref>{{cite web|url=http://www.tehrantimes.com/news/75773/Hekmatyar-Leaves-Iran|title=Archived copy|accessdate=2016-10-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161018202936/http://www.tehrantimes.com/news/75773/Hekmatyar-Leaves-Iran|archivedate=2016-10-18|deadurl=no|df=}}</ref> وی پس از [[طالبان#.D8.B4.DA.A9.D8.B3.D8.AA .D8.B7.D8.A7.D9.84.D8.A8.D8.A7.D9.86|سقوط طالبان]] و تشکیل [[دولت انتقالی افغانستان]] با حمایت آمریکا و کشورهای غربی از این حکومت و [[عملیات آزادی بلندمدت|عملیات نظامی آمریکا]] انتقاد می‌نمود و جزو یکی از نیروهای مخالف بود.

او پس از سال‌ها زندگی در خفا در یک نشست عمومی در ولایت لغمان حاضر شد و برای ترویج صلح در افغانستان سخنرانی کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۹ ثور ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39754878|عنوان=نخستین سخنرانی حکمتیار در انظار عمومی پس از امضای توافقنامه صلح}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=رحمت قاسم بیگلو|کد زبان=|تاریخ=۹ ثور ۱۳۹۶|وب‌گاه=RFI.FR|نشانی=http://fa.rfi.fr/اولین-کنفرانس-مطبوعاتی-گلبدین-حکمتیار-نخست-وزیرسابق-افعانستان-پس-سال-زندگی-مخفی-20170429/افغانستان|عنوان=اولین کنفرانس مطبوعاتی گلبدین حکمتیار نخست‌وزیرنخست وزیر سابق افغانستان پس از بیست سال زندگی مخفی}}</ref> وی در این سخنرانی رسانه‌ها را ''لعین'' خطاب کرد و در سخنرانی دومش برخی از رسانه‌ها را ''شریر'' دانسته و تأکید ورزید که باید جلو این رسانه‌ها گرفته شود.<ref>[http://www.tolonews.com/fa/afghanistan/دومین-حملۀ-حکمتیار-به-رسانه‌ها-پس-از-ظاهر-شدن-در-انظار-عمومی]</ref>

معاون اول و دوم رئیس‌جمهوریرئیس جمهوری افغانستان به استقبال او به شهر [[جلال‌آباد]] در شرق کشور رفتند. [[سرور دانش]] با شماری از مقام‌های ارشد دولتی از جمله [[حنیف اتمر]]، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوریرئیس جمهوری در مراسم استقبال از [[حکمتیار]] حضور یافت و سخنرانی کرد. او بلندپایه‌ترین مقام دولتی است که پس از حضور علنی حکمتیار در میان مردم، با او دیدار می‌کند و رسماً به او خوش‌آمد می‌گوید. دانش در سخنرانی خود احترام به آراء مردم، تنوع قومی جامعه و مشارکت اقوام در ساختارهای دولتی و آزادی بیان را به عنوان اصول اساسی نظام سیاسی کشور یادآوری کرد. پذیرش قانون اساسی و ارزشهای مندرج در آن از شرایط بنیادی مذاکره با حزب اسلامی بوده‌استبوده است و آنها در توافقنامه آشتی با دولت رسماً آن را پذیرفته‌اند. حکمتیار در سخنرانی خود تأکید کرد که «تسلیم» نشده، بلکه «برای نجات مردم با دولت آشتی» کرده‌استکرده است. او همچنین گفت که او از خارج «وارد کشور» نشده، بلکه «از کوه‌ها به شهر» آمده‌استآمده است. او افزود که برای وارد شدن به دولت تصمیمی نگرفته‌استنگرفته است.<ref>[http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39762840]</ref>