ایلخانان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ImanFakhri (بحث | مشارکت‌ها) |
Massol1360 (بحث | مشارکت‌ها) برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر |
||
خط ۵:
|native_name = سلسلهٔ ایلخانی (ایلخانان)
|conventional_long_name =
|continent = آسیا
|region = خاورمیانه
|country = [[ایران]]
|era =
|status = [[
|status_text =
|empire =
خط ۶۶:
| = Ilkhanate in 1256–1353.PNG
|image_map_alt =
|image_map_caption = قلمرو
|image_map2 =
|image_map2_alt =
خط ۷۶:
|national_anthem =
|common_languages = [[فارسی]]
|religion = [[بودیسم|
|currency =
|leader1 = هولاکوخان
خط ۹۴:
|year_leader7 = [[۷۱۶ (قمری)|۷۱۶]]-[[۷۰۳ (قمری)|۷۰۳]]
|year_leader8 = [[۷۳۶ (قمری)|۷۳۶]]-[[۷۱۷ (قمری)|۷۱۷]]
|title_leader =
|representative1 =
|representative2 =
خط ۱۳۴:
|stat_pop5 =
|footnotes =}}
'''ایلخانان''' یا '''ایلخانیان''' نام سلسله‌ای [[مغول]] است که از سال ۶۵۴ تا ۷۵۰ ه.
[[پرونده:Mongol Empire map.gif|بندانگشتی|چپ|300px|مرزهای امپراتوری مغول در عصر [[چنگیزخان]]]]
خط ۱۶۴:
{{تاریخ ایران}}
{{اصلی|الگو:شجره‌نامه شاهان ایلخانی ایران}}
# [[هولاکوخان]] پسر تولوی پور چنگیز از ۶۵۱ تا ۶۶۳ ه.
# [[اباقاخان]] پسر هولاکو از ۶۶۳ تا ۶۸۰ ه.
# [[تگودار]] (سلطان احمد) پسر هولاکو از ۶۸۰ تا ۶۸۳ ه.
# [[ارغون‌خان]] پسر اباقا از ۶۸۳ تا ۶۹۰ ه.
# [[گیخاتوخان]] پسر اباقا از ۶۹۰ تا ۶۹۴ ه.
# [[بایدوخان]] پسر طرغان پسر هولاکو از جمادی‌الاولی ۶۹۴ تا ذیقعدهٔ۶۹۴ ه.
# [[غازان پسر ارغون]] از ۶۹۴ تا ۷۰۳ ه.
# [[الجایتو]] (خدابنده) پسر ارغون از ۷۰۳ تا ۷۱۶ ه.
# [[ابوسعید بهادرخان]] پسر الجایتو از ۷۱۶ تا ۷۳۶ ه.
با مرگ ابوسعید در واقع دودمان هلاگو منقرض گشت، در ادامه شاهزادگان دیگر دودمان‌های مغول به مقام ایلخانی رسیدند یا ادعای این مقام را داشتند. حتی گاهی شاهزادگانی با نسب‌های ساختگی ادعای تاج و تخت نمودند. افراد زیر را می‌توان از مدعیان مطرح ایلخانی در این دوران دانست؛
# [[ارپاوگان]] از ۷۳۶ تا ۷۳۶ ه.
# موسی‌خان پسر علی پسر پایدو از شوال تا ۱۴ ذیحجهٔ۷۳۶ ه.
# محمدخان پسر منگو تیمور پسر
# [[ساتی‌بیگ]] دختر الجایتو ذیحجهٔ۷۳۹ تا ۷۴۱ ه. ق
# شاه‌جهان [[تیمور پسر آلافرنگ]] پسر گیخاتو ذیحجهٔ۷۳۹ تا ۷۴۰ ه. ق
# [[سلیمان‌خان پسر یشموت]] پسر هولاکو ذیحجهٔ۷۴۱ تا ۷۴۵ ه. ق
# [[طغاتیمور|طغاتیمورخان]] از ۷۳۶ تا ۷۵۳ ه. ق
# انوشیروان از ۷۴۴ تا ۷۵۶ ه.
# غازان خان دوم
== فهرست اسامی وزیران و صاحبان دیوان در دوره ایلخانان ==
''اُلُغ‌بیتِکچی''
* [[امیر سیف‌الدین خوارزمی|سیف‌الدین بهادر بن عبدالله خوارزمی]] (سیف‌الدین احمد بیتکچی) (۶۵۴–۶۶۱ ه. ق
''صاحب دیوان''
* [[شمس‌الدین محمد جوینی]] (۶۶۱–دوشنبه ۴ شعبان ۶۸۳ ه. ق
* {{پم|بوقا|Buqa}}<ref group="پانویس">[[مخلص‌الملک جلال‌الدین سمنانی]] (ملک جلال‌الدین بیابانکی سمنانی) زیردست بوقا در امر صاحب‌دیوانی بود.</ref> (۶۸۳–اواخر ذیحجهٔ ۶۸۷ ه. ق
* {{پم|سعدالدوله ابهری|Sa'ad al-Dawla}} (<!--ابر-->؟–صفر ۶۹۰ ه.ق.<!--/ابر-->) ← [[ارغون خان]]
* [[صدرالدین زنجانی|صدرالدین احمد خالدی زنجانی]] (چاویان) (۶ ذیحجهٔ ۶۹۱–پنجشنبه ۶ جمادی‌الاول ۶۹۴ ه. ق
* [[جمال‌الدین ابوالحسن علی بن محمد دستجردانی]] (جمادی‌الاول ۶۹۴–ذیقعدهٔ ۶۹۴ ه. ق
* [[صدرالدین زنجانی|صدرالدین احمد خالدی زنجانی]] (چاویان) (بار دوم) (۶۹۵ ه. ق
* [[ملک شرف‌الدین محمد بیابانکی سمنانی]]<ref group="پانویس">مطابق نوشتهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا در درآیند «احمد خالدی زنجانی» پس از نخستین برکناری جمال‌الدین دستجردانی، صدرالدین احمد خالدی زنجانی برای بار دوم به وزارت می‌رسد. همچنین مطابق نوشتهٔ دانشنامهٔ ایرانیکا در درآیند «جمال‌الدین دستجردانی» پس از برکناری [مَلِک] شرف‌الدین [محمد] [بیابانکی] سمنانی، برای بار دوم جمال‌الدین دستجردانی به وزارت می‌رسد. شایان ذکر است ملک شرف‌الدین محمد بیابانکی سمنانی برادر مخلص‌الملک جلال‌الدین سمنانی (زیردست بوقا در امر صاحب‌دیوانی) و پدر [[علاءالدوله سمنانی|شیخ ابوالمکارم رکن‌الدین علاءالدوله احمد بن محمد بن احمد بیابانکی سمنانی]] عارف ایرانی می‌باشد.</ref> ← [[غازان خان|غازان خان یکم]]
''وزیر''
* [[جمال‌الدین ابوالحسن علی بن محمد دستجردانی]] (بار دوم) (۶۹۵–۶ ذیحجهٔ ۶۹۵ ه. ق
* [[صدرالدین زنجانی|صدرالدین احمد خالدی زنجانی]] (چاویان) (بار سوم) (۱ محرم ۶۹۶–چهارشنبه ۱۷ رجب ۶۹۷ ه. ق
* [[رشیدالدین فضل‌الله همدانی]] (۶۹۷–۷۱۷ ه. ق
* [[رشیدالدین فضل‌الله همدانی]] (۶۹۷–۷۱۷ ه. ق
* [[غیاث‌الدین محمد علیشاهی]]<ref group="پانویس">در لغت‌نامهٔ دهخدا درآیند «صائن وزیر» از او به عنوان پسر تاج‌الدین علیشاه یاد شده‌است.</ref> ← [[ابوسعید بهادرخان|ابوسعید بهادر خان]]
* [[رکن‌الدین صائن وزیر|رکن‌الدین صائن فَسَوی]] (نصرةالدین عادل فَسَوی)<ref group="پانویس">فارسنامهٔ ناصری (جلد ۲، صفحهٔ ۱۳۹۲) از نیای او یعنی «خواجه ضیاءالملک فسوی» به عنوان وزیر جلال‌الدین منکبرنی خوارزمشاه یاد کرده‌است؛ ولی مطابق «سرگذشت خوارزمشاهیان به روایت سیرت جلال‌الدین منکبرتی»، «ضیاءالملک علاءالدین محمد بن مودود نسوی (<!--ابر-->؟فسوی<!--/ابر-->)» عارض لشکر جلال‌الدین منکبرنی بوده‌است. عارض لشکر منصبی معادل رئیس دارایی ارتش می‌باشد.</ref> (۷۲۵–؟ ه. ق
* {{پم|دمشق‌خواجه|Demasq Kaja}} (<!--ابر-->؟–۵ شوال ۷۲۷ ه.ق.<!--/ابر-->) ← [[ابوسعید بهادرخان|ابوسعید بهادر خان]]
* {{پم|غیاث‌الدین محمد رشیدی|Ghiyas al-Din ibn Rashid al-Din}} (صاحب سعید) و [[خواجه علاءالدین محمد هندوی فریومدی]] (۸ ماه) ← [[ابوسعید بهادرخان|ابوسعید بهادر خان]]
خط ۲۱۱:
=== ایلخانان مورد حمایت جلایریان ===
* [[خواجه شمس‌الدین زکریا]] (یا خواجه شمس‌الدین محمدِ زکریا) ← {{پم|محمد خان (ایلخان)|Muhammad Khan (Ilkhan)}}،<ref group="پانویس">پشتیبان او [[شیخ حسن بزرگ|امیر شیخ حسن بزرگ]] (جلایر) بود.</ref>
* خواجه نجیب‌الدین (برادر شمس‌الدین زکریا) ← [[سلطان اویس جلایر]]
* خواجه علاءالدین ← [[سلطان اویس جلایر]]
خط ۲۱۹:
* [[جمال‌الدین یلغز]] ← {{پم|سلطان حسین یکم جلایر|Shaikh Hussain Jalayir}}
* [[تاج‌الدین بن حدید]] ← [[سلطان محمد جلایر]]
* [[عبدالکریم بن نجم‌الدین]] ← [[سلطان حسین دوم جلایر]]</ref>
{{چندستون-شکست}}
سطر ۲۲۸ ⟵ ۲۲۷:
* [[خواجه عبدالحی حمامی تبریزی]] (<!--ابر-->؟–۷۵۰ ه.ق.<!--/ابر-->) ← {{پم|انوشیروان خان|Anushirwan}}<ref group="پانویس">پشتیبان او [[ملک اشرف چوپانی]] بود.</ref>
* [[خواجه مسعود دامغانی]] ← {{پم|انوشیروان خان|Anushirwan}}<ref group="پانویس">پشتیبان او [[ملک اشرف چوپانی]] بود.</ref>
* [[شمس‌الدین محمد اژدری]]<ref>{{پک | جعفری‌مذهب | 1390 | ک=واپسین ایلخان | زبان=fa | ص=25–34}}</ref> (<!--ابر-->؟–؟اوایل محرم ۷۵۹ ه.ق.<!--/ابر-->) ← [[غازان خان دوم]]<ref group="پانویس">پشتیبان او [[ملک اشرف چوپانی]] بود. در بیشتر منابع از غازان دوم به عنوان ایلخانی یاد می‌شود که در منابع نوشتاری یادی از او
* [[عمادالدین محمود کرمانی]] و [[امیر ابوبکر بن خواجه علیشاه]] (۷۵۹ ه. ق
{{چندستون-شکست}}
سطر ۲۸۲ ⟵ ۲۸۱:
{{پانویس|۲}}
{{انبار-رده}}
== منابع ==
* [http://www.radiofarda.com/content/f3_bookreview_mongolempire/2147397.html ایران در عهد ایلخانان مغول، رنسانس ایرانی، نوشته جورج لین]
| |||