|
|لقب=امین الاسلام
|زادروز=[[۴۶۸ (قمری)]]
|شهر تولد= [[تفرش|طبرسطبرستان]]
|کشور تولد= ایران
|تاریخ درگذشت=[[۵۴۸ (قمری)]]
|شهر درگذشت=[[قائم شهر]]{{سخ}}[[سبزوار]]
|کشور درگذشت=ایران
|آرامگاه=[[قائم‌شهر]]{{سخ}}[[مشهد]]
|نام همسر=
|فرزندان=
}}
[[File:Grave of Shaykh Ṭabarsí.jpg|thumb|قبر شیخ طبرسی در [[حرم امام رضا]]، [[مشهد]]]]
'''امین الاسلام ابوعلی فضل بن حسن طَبرِِسی''' یا '''شیخ طبرسی''' ([[۵۳۲ (خورشیدی)|۵۳۲]]-[[۴۵۴]] [[هجری خورشیدی|خورشیدی]]/۵۴۸-۴۶۸ [[هجری قمری|قمری]]) با لقب «امین الاسلام» [[دانشمند]] و [[فقیه]] [[شیعه]] [[ایران|ایرانی]] است که کتابهایی دربارهٔ علوم دینی عصر خود تألیف کرده‌است. فضل بن حسن طبرسی از خاندانی روحانی و علم‌دوست که از [[طبرستان]] بوده‌اند،در شهر [[تفرش|طبرسساری]] زاده شده‌است و طبرسی در حقیقت همان تفرش[[طبرستان|طبرستانی]] است.<ref>{{یادکرد کهکتاب|عنوان=عالمی،حّر،امل قبلالامل،ج از۲ اسلام،نجف گبرشاشرف،مطبع میالادب،۱۳۸۵ خوانندق و،ص در۱۷|نام عربی به طبرس تلفظ گردیده است.<ref>[http://www.olelamr.com/fa/index.php?optionخانوادگی=com_content&view|نام=article&id|ناشر=264:ali-tabarsi&catid|سال=44:shia&Itemid|شابک=1|مکان=|صفحات=}}</ref><ref>{{یادکرد سایتکتاب|عنوان=جرفادقانی،م،علمای اولیبزرگ الامرشیعه -از علماکلینی وتا اندیشمندانخمینی،قمريالمعارف اسلامیاسلامی،۱۳۶۴،ص -۳۴|نام تشیعخانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref><ref>{{یادکرد -کتاب|عنوان=علامه احمدتنکابنی،محمد بن علیسلیمان،قصص طبرسی]العلما،علمیه اسلامیه،۱۳۶۴ق،ص ۴۲۶|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref><ref>فرهنگ{{یادکرد معین،کتاب|عنوان=نواب جلدحسین،کاوشی ۵در (اعلام)،زندگانی صفحهٔعلامه ۱۰۷۹.طبرسی، ۱۳۸۱،ص ۵۴|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> وی به [[خراسان]] هجرت کرد و در [[مشهد]] ساکن شد و در اواخر عمرش راهی [[سبزوار]] شد و در همانجا درگذشت. پیکر او را در مشهد در نزدیکی [[حرم امام رضا]] دفن کردند و خیابان آنجا به نام او، طبرسی نامگذاری شده‌است.
وی به [[خراسان]] هجرت کرد و در [[مشهد]] ساکن شد و در اواخر عمرش راهی [[سبزوار]] شد و در همانجا درگذشت. پیکر او را در مشهد در نزدیکی [[حرم امام رضا]] دفن کردند و خیابان آنجا به نام او، طبرسی نامگذاری شده‌است.
شیخ طبرسی در [[علوم دینی]] زمان خود، مانند [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، [[فقه]]، [[کلام]]، [[سیره نبوی|سیره]] و [[تاریخ ائمه]] مشهور بوده‌است و در همهٔ این موضوعات کتابهایی نوشته است. به گفته هم عصر او، بیهقی (در کتاب [[تاریخ بیهق]])؛ کار عمدهٔ طبرسی تلخیص و تحریر کتابهای دیگران بوده‌است. کتاب [[مجمع البیان]] اثر طبرسی - بنا به تصریح خود او در مقدمهٔ کتاب - تحریری نو از [[تفسیر تبیان]] شیخ توسی (۴۴۷-۳۷۴ خ./۴۶۰-۳۸۵ ق.) است یا کتاب دیگر او، [[المؤتلف من المختلف بین ائمة السلف]] که دربارهٔ [[فقه تطبیقی]] یا "الانصاف فی مسائل الخلاف" <ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = |نام = | پیوند نویسنده = | عنوان =الانصاف فی مسائل الخلاف | ترجمه = | جلد = | سال = | ناشر = |مکان = | شابک = | صفحه = | پیوند =http://www.arabicstudiesacademy.com/Public/app_upload/news/images/AlInsaffeemsaelAlKhlaflabnAlAnbaree.pdf | بازیابی = ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۸}}</ref> ابن انباری است که تحریری از کتاب مسائل الخلاف شیخ طوسی است.
== زادگاه ==
گروهی از شرح حال‌نویسان طبرسی را اهل [[طبرستان]] ([[مازندران]] امروز) دانسته‌اند.<ref>[تاریخ بیهقی، تعلیقات آقای [[احمد بهمنیار]]، ص ۳۵۳؛ طبرسی و مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۱۷۲.]</ref><ref>[http://www.hawzah.net/Per/H/do.asp?a=HG92.HTM حوزه علمیه> علما و بزرگان]</ref>
شرح حال‌نویسان طبرسی را اهل [[تفرش|طبرس]] ([[تفرش]] امروز) دانسته‌اند. مستند آن جمله ای است که ابوالحسن علی ابن زید بیهقی معرف به ابن فندق (د 565 ق) در شرح حال ابوعلی فضل بن حسن طبرسی (د548ق) صاحب [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن]] این گونه آورده است: [[تفرش|طبرس]] منزلی است میان قاشان و [[اصفهان]] و اصل ایشان از آن بقعت بوده است <ref>ابن فندق 241</ref>. در تایید سخن ابن فندق نیز گفته شده است که در عصر صفوی هم عده ای از علما بر این باور بوده اند که طبرسی منسوب به تفرش است . <ref>افندی 50/1 و4/357</ref>. <ref>ابن فندق، ابوالحسن علی بن زید، لبلا الانساب و الالقاب و الاعقاب، تحقیق مهدی رجایی، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، 1410ق.</ref>
بعضی نیز معتقدند طبرسی عربی‌شدهٔ واژهٔ [[تفرش|تفرشی]] است. [[بیهقی]] در [[تاریخ بیهق]] وقتی سخن از امین الاسلام طبرسی به میان می‌آورد او را منسوب به [[تفرش]] از نواحی [[قم]] می‌داند.<ref>[http://www.olelamr.com/fa/index.php?option=com_content&view=article&id=264:ali-tabarsi&catid=44:shia&Itemid=1 سایت اولی الامر - علما و اندیشمندان اسلامی - تشیع - احمد بن علی طبرسی]</ref>
استاد [[احمد بهمنیار]] (1334ش) مصحح تاریخ بیهق<ref>همو، تاریخ بیهق، تحقیق احمد بهمنیار، تهران، کتابفروشی فروغی.</ref> سخن [[ابن فندق]] را پی گرفته و بابیان مطالبی نتیجه گرفته که همه طبرسی ها منسوب به تفرشند.<ref>بهمنیار، تعلیقات تاریخ بیهق، 353-347</ref>.
[[حسین کریمیان]] (د 1372ش) نیز با پیگیری راه استاد بهمنیار و افزودن مطالبی دیگر در تایید سخن ایشان تفرشی بودن طبرسی ها را پذیرفته است.<ref>کریمیان، حسین، طبرسی و مجمع البیان، تهران، دانشگاه تهران، 1361ش.</ref> برخی دیگر از شرح حال نویسان او را اهل طبرستان خوانده اند
== مقبره ==
{{پانویس}}
{{پاورقی|۱}}
==منابع==
# ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلما، نجف، چاپخانه حیدریه، 1380ق
#ابن طباطبا، منتقله الطالبیه، تحقیق سید محمد مهدی خراسان، نجف، چاپخانه حیدریه، 1968 م.
#ابن عدیم، عمر بن احمد، بغیه الطلب فی تاریخ حلب، تحقیق سهیل زکار، بیروت، دارالفکر،(بی تا).
#ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1415 ق.
#ابن فندق، ابوالحسن علی بن زید، لبلا الانساب و الالقاب و الاعقاب، تحقیق مهدی رجایی، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، 1410ق.
#همو، تاریخ بیهق، تحقیق احمد بهمنیار، تهران، کتابفروشی فروغی.
#ابن فهد حلی، المهذب البارع، تحقیق شیخ مجتبی عراقی، قم، موسسه انتشارات اسلامی، 1407 ق.
#ازهری، خالد بن عبدالله، التصریح بمضمون التوضیح، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
#افندی، میرزا عبدالله، ریاض العلما، تحقیق سید احمد حسینی، قم ، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، 1403 ق.
#ابن یعیش، شرح المصل، بیروت ، دارالکتب العلمیه، 1422 ق.
# کریمیان، حسین، طبرسی و مجمع البیان، تهران، دانشگاه تهران، 1361ش.
== منابع ==
| 