فوبیا (اصطلاح پزشکی): تفاوت میان نسخه‌ها

ترس یک واکنش طبیعی بشر هنگام مواجهه با خطر است که هدف محافظتی دارد. هنگام مواجهه با خطر، [[دستگاه عصبی سمپاتیک]] با ترشح [[آدرنالین]] آمادگی «مبارزه یا فرار» را ایجاد می‌سازد. آدرنالین موجب افزایش ضربان قلب و جریان خون در عضلات بدن می‌شود و در نتیجه فرد می‌تواند در شرایط اضطراری بهتر عکس العملعکس‌العمل نشان دهد. همچنین میزان [[قند]] خون نیز بالا می‌رود. در چنین شرایطی، جسم و روح آماده عمل است. پس در موقعیت‌های خطرناک، ترس، طبیعی و حتی مفید است. اما فوبیا، ترس بیمارگونه یی است که به شدت مبالغه‌آمیز و حتی توهمی است.

۱)[[هراس‌های ویژه]] (مانند ترس از [[حیوانات]]، ترس از زخم، هراس موقعیتی مانند ترس از مکانهایمکان‌های بسته و ارتفاع، ترس از بلاهای طبیعی مانند [[زمین‌لرزه]])

از قدیم درمان موفقیت آمیز فوبیا معمولامعمولاً بر نوعی “مواجهه سازی” با محرک یا موقعیت فوبیازا متکی بوده استبوده‌است. در گذشته، تکنیک هایتکنیک‌های رفتار درمانی مورد استفاده برای اختلال هراس (فوبی) خاص عبارت بوده استبوده‌است از: حساسیت زدایی سیستماتیک، غرقه سازی، و شرطی سازی متقابل. مساله مهم در درمان فوبی هایفوبی‌های خاص، رسیدگی به باورهای فوبیک است که افراد درباره یدربارهٔ رویداد یا وضعیت فوبیازای خود دارند. این باورها معمولامعمولاً غلط هستند زیرا با واقعیت تهدید (یا عدم وجود آن) که محرک هایمحرک‌های فوبی زا ایجاد می کنند،می‌کنند، همخوانی ندارند، و در ضمن باعث تداوم ترس و اجتناب می شوندمی‌شوند.

خصوصیت مهم مواجهه درمانی (اکسپوژر تراپی) فراهم آوردن چنین فرصتی است که افراد فوبیک را در وضعیت هاییوضعیت‌هایی قرار می دهد،می‌دهد، که بتوانند عملاعملاً مشاهده کنند که باورهایشان اشتباه است. اخیرا بعضی انواع رفتار درمانی با تکنیک هاییتکنیک‌هایی از شناخت درمانی ترکیب شده اندشده‌اند تا درمان هایدرمان‌های ترکیبی کوتاه مدت ایجاد کنند، درمان هاییدرمان‌هایی که موارد زیر را شامل می شوندمی‌شوند: بازسازی شناختی، مواجهه یمواجههٔ شدید با رویداد یا محرک فوبی زا، و یادگیری مشاهده ای (مدلینگ) که در مدتی کوتاه حتی در یک جلسه یجلسهٔ سه ساعته، نیز موثرمؤثر واقع می شوندمی‌شوند.

۱- مواجهه درمانی: عبارت است از مواجه کردن تدریجی فرد با شی یا موقعیتی که از آن می ترسدمی‌ترسد تا زمان از بین رفتن ترس .

یکی از نسخه‌های مواجهه درمانی مخصوصامخصوصاً برای درمان فوبیای خون و تزریق طراحی شده استشده‌است (فشار خون افراد مبتلا به این فوبیا ناگهان پایین می‌آید و سرعت ضربان قلبشان کاهش می‌یابد). این روش به نام applied tension (که در مثال زیر توضیح داده شده استشده‌است)، در ترکیب با مواجهه درمانی، بخوبی می‌تواند این اختلال را از بین ببرد.

مثال. درمانجویی به نام آقای الف، به محض مواجه شدن با خون، آمپول (مثلاً، به هنگام خون گرفتن یا تزریق [[واکسن]])، زخم، یا جراحی، احساس می‌کرد نزدیک است از حال برود. حتی شنیدن حرف‌های استاد کلاس فیزیولوژی دربارهدربارهٔ قلب باعث می‌شد عرق سردی بر پیشانی او بنشیند و از حال برود. به آقای الف یاد داده شد که چگونه اولین علایم کاهش فشار خود را تشخیص دهد و بعد، با سفت کردنِ عضلات بازو، سینه، و پاها با این واکنش در دستگاه عصبی خود مختار خود مبارزه کند و این کار را آنقدر ادامه دهد تا احساس کند صورتش گرم شده استشده‌است. بعد به او یاد داده شد تا عضلات خود را شل کند و آنهاآن‌ها را به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه شل نگه دارد، و بعد، دوباره آنهاآن‌ها را سفت کند، و این کار را حدود ۵ بار ادامه دهد (افزایش فشار خون که به دنبال این فرایند روی می‌دهد، اجازه نمی‌دهد فرد از حال برود، و ترس مورد نظر نیز از بین می‌رود). آقای الف، بعد از یاد گرفتن این فرایند، توانست به فیلمی از جراحی گلو نگاه کند، خون گرفتن از بیماران را تماشا کند، به حرف‌های یک سخنران دربارهدربارهٔ بیماری‌های قلبی – عروقی گوش کند، و یک کتاب آناتومی بخواند. همه اینها محرک‌هایی بودند که قبلا باعث از حال رفتن او می‌شدند.

۲- حساسیت زدایی سیستماتیک: از ریلکس کردن ماهیچه هاماهیچه‌ها برای کاهش اضطراب مرتبط با فوبیاهای خاص (اختلال هراس خاص) و اختلال اضطراب اجتماعی استفاده می شودمی‌شود.

وُلپی، اولین کسی که این درمان را معرفی کرد، ابتدا به درمانجویان یاد می‌داد چگونه ماهیچه‌های خود را شل (ریلکس) کنند. در مرحله دوم، از آنهاآن‌ها می‌خواست تا در همین حالت ریلکسیشن، محرک‌های ترسناک را تجسم کنند (از کمترین تا ترسناک ترین). این کار آنقدر ادامه می‌یافت که درمانجویان اطلاع می‌دادند که محرک‌های مورد نظر دیگر ترسناک نیستند یا از میزان ترسناکی آنهاآن‌ها به شدت کاسته شده استشده‌است. از این نوع درمان برای معالجه آقای ب استفاده شد، درمانجویی که از ادرار کردن در توالت‌های عمومی، به هنگام حضور دیگران، می‌ترسید. ابتدا به او ریلکس کردن ماهیچه هاماهیچه‌ها آموزش داده شد و بعد، یاد گرفت تا در همان حالت ریلکس، در شرایط زیر ادرار کند: بدون حضور هیچکس در توالت، با حضور تراپیست در توالت، تراپیست در حال شستن دست خود، تراپیست در حالی که پشت سر او منتظر ایستاده است. این شرایط بر اساس دشواری چیده شده بودند. ابتدا شرایط آسان تمرین شدند تا زمانی که اضطراب آقای ب به اندازه کافی کاهش یافت. در عرض هفده هفته، اضطراب او کاملاً از بین رفت. توجه داشته باشید که حساسیت زدایی سیستماتیک شبیه به مواجهه درمانی است اما در آن یک رفتار اضافی (مثلاً، ریلکسیشن) وجود دارد تا به مبارزه با اضطراب کمک کند.

۳- بازسازی شناختی : افکار غیر منطقی تغییر می یابند زیرا این نوع باورها ظاهراظاهراً مسوول ایجاد فوبیاها هستند.

برای مثال، افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی) معمولاً به شدت نگران کارها و رفتارهای خودشان در جلوی جمع هستند و می‌ترسند که دیگران آنهاآن‌ها را مضطرب، بی دست و پا، یا ضعیف بدانند. خود – انتقادی (عیب گرفتن از خود) مبنای فوبیای آنهاآن‌ها می‌شود. استراتژی‌های شناختی می‌توانند در نرمال شدن اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند زیرا درمانجو را تشویق می‌کنند تنش هیجانی و فیزیکی خود را نوعی اضطراب نرمال بداند و همچنین، به آنهاآن‌ها کمک می‌کنند تا در حضور جمع و در موقعیت‌های اجتماعی، کانون توجه را از خود بردارند و به دیگران معطوف سازند. از بازسازی شناختی برای درمان افراد مبتلا به کلاستروفوبیا نیز استفاده می‌شود. ابتدا از آنهاآن‌ها خواسته می‌شود باورهای خاص خود دربارهدربارهٔ خطر را بشناسند، و بعد از قرار گرفتن در یک اتاق درب بسته، چک کنند و ببینند آیا باورهایشان به واقعیت می‌پیوندند یا نه.

۴- مدلینگ (یادگیری مشاهده ای) : فرد فوبیک به رفتار یک مدل نگاه می کندمی‌کند. این مدل ممکن است شخصا حضور داشته باشد یا رفتار او در یک فیلم نشان داده شود. مدل در حالی نشان داده می‌شود که مشغول تعامل با یک شی ترسناک یا انجام دادن رفتار مناسب در یک موقعیت ترسناک است. یک ورژن خاص از مدلینگ تراپی، مدلینگ تراپی همراه با مشارکت یا پارتیسیپنت مدلینگ است که در طی آن، فرد فوبیک علاوه بر مشاهده فردی دیگر که رفتاری بدون ترس را نشان می‌دهد (رفتارِ فردِ “مدل”)، خودش نیز به تعامل با “مدل” و شی یا موقعیتِ ترسناک می‌پردازد.<ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=فوبیا یا ترس مرضی|ژورنال=|ناشر=کلینیک اعصاب و روان هیربد

* [[ترس‌های خاص]]