حاجعلی رزم‌آرا: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز Sicaspi صفحهٔ حاج‌علی رزم‌آرا را به حاجعلی رزم‌آرا منتقل کرد: Per talk.
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴:
[[پرونده:Razmara.jpg|وسط]]
| شرح تصویر =
| نام کامل =حاج‌علیحاجعلی رزم‌آرا
| معروف به =
| زادروز = [[۱۰ فروردین]] [[۱۲۸۰]] خورشیدی{{سخ}}[[۹ ذیحجه|۹ ذیحجهٔ]] [[۱۳۱۸ (قمری)]]
خط ۲۷:
| زیرنویس =
| دستاورد =}}
'''حاج‌علیحاجعلی رزم‌آرا''' (۱۰ فروردین ۱۲۸۰ تهران –۱۶ اسفند ۱۳۲۹ تهران) نظامی ایرانی با درجهٔ [[سپهبد]]ی و [[فهرست نخست‌وزیران ایران پس از مشروطه|نخست‌وزیر ایران]] بود. رزم‌آرا در [[۱۶ اسفند]] سال [[۱۳۲۹]] توسط یکی از اعضای گروه [[فداییان اسلام]] به نام [[خلیل طهماسبی]] در محوطهٔ [[مسجد شاه (تهران)|مسجدشاه تهران]] ترور شد.
 
== آغاز زندگی و جوانی ==
حاج‌علیحاجعلی رزم‌آرا در [[۱۰ فروردین]] ۱۲۸۰ ([[۹ ذیحجه|۹ ذیحجهٔ]] [[۱۳۱۸ (هجری قمری)|۱۳۱۸]] قمری)، در شب [[عید قربان]] در [[تهران]] به دنیا آمد. به همین دلیل «حاج» را به نام او افزودند. علی رزم‌آرا بعدها به نام سپهبد رزم‌آرا در تاریخ سیاسی ایران شهرت یافت. پدرش از افسران تحصیل‌کردهٔ قزاقخانه بود از این رو فرزندش را برای تحصیلات ابتدا به مکتب‌خانه و سپس به مدارس الیانس، اقدسیه و دارالفنون فرستاد. علی در هفده‌سالگی وارد مدرسهٔ نظام مشیرالدوله شد و بعد به خدمت [[بریگاد]] مرکزی درآمد. در عملیاتی در شمال برای مقابله با جنگلی‌ها (طرفداران [[میرزا کوچک خان جنگلی]]) و در آذربایجان غربی کنونی در سرکوب [[اسماعیل آقا سیمیتقو]] شرکت مؤثر داشت و در ۱۲۹۹ درجهٔ نایب دومی (ستوان دومی) گرفت.
 
پس از احراز افسری در اثر اقداماتی که کرده بود به درجهٔ سلطانی (سروانی) ترفیع یافت و در سال ۱۳۰۲ همراه با افسران جوان به منظور فراگیری فنون نظامی، عازم فرانسه شد.<ref name=mag>{{Cite journal|last=دهقان|first=امیر حسین|date=June 27, 2009|title=حاجعلی فرمانده بی‌باک|url=http://www.magiran.com/ppdf/nppdf/5061/p0506109540121.pdf|journal=آعتماد ملی|volume=۹۵۴|pages=۱۲|via=magiran.com}}</ref>
خط ۵۴:
 
== ریاست ستاد ارتش ==
در سال ۱۳۲۳ به درجهٔ سرلشکری رسید و از نو به ریاست ستاد ارتش بازگشت. این فرصتی بود تا روزنامه‌نگاران دوست رزم‌آرا زمینهٔ حذف مخالفان او را فراهم آورند. {{مدرک}} انتشار جزوات شرح حال تیمساران برگرفته از اطلاعاتی بود که او در اختیار آنان می‌گذاشت تا افراد مؤثر ارتش را متزلزل کند و مشاغل حساس را در اختیار دوستان خود قرار دهد. اما در آذر ۱۳۲۳ ناگهان از این سمت برکنار شد<ref>* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=آذرنگ|نام=عبدالحسین|عنوان=تاریخ: سپهبد حاج‌علیحاجعلی رزم‌آرا رازی ناگشوده|ژورنال=بخارا|شماره=32|سال=1382|صفحه=۱۷۶|پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/434495|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2014-03-23}}</ref> و اندکی بعد سرلشکر [[حسن ارفع]] جایگزین او شد و در ۴۴ سالگی با بازنشستگی اجباری او را از گردونه خارج کرد؛ بنابراین رزم‌آرا برای بازگشت به قدرت ناچار شد با کمک [[مظفر فیروز]] و رهبران [[حزب توده]]، به [[احمد قوام]] (قوام‌السلطنه) نزدیک شود.
 
== لشکرکشی به آذربایجان ==
خط ۸۳:
 
== ترور ==
در روز شانزدهم اسفند سال ۱۳۲۹ سپهبد حاج‌علیحاجعلی رزم‌آرا در [[مسجد شاه تهران]] کشته شد. [[خلیل طهماسبی]]، که پس از دستگیری در همان لحظه خود را عبدالله موحد رستگاری معرفی کرد، عضو [[فداییان اسلام]]، گروه [[اسلامگرا]]ی وابسته به [[نواب صفوی]]، که آن زمان در اتحاد با کاشانی و جبههٔ ملی بود، که همان روز مسئولیت آن را به عهده گرفت.
 
در روز ترور، اسدالله علم که خود مشوق رزم‌آرا برای حضور در مسجد بود پس از اطلاع از قتل رزم‌آرا به نزد شاه رفته و اعلامی می‌دارد که: {{نقل قول | کلک او کنده شد.<ref>خاطرات مرتضی کاشانی - مرکز اسناد انقلاب اسلامی -ص۷۱–۱۳۹۰</ref>}}
خط ۹۴:
 
مجلس شورای ملی در دورهٔ شانزدهم در تاریخ ۱۶ مرداد ۱۳۳۱ به درخواست [[شمس قنات‌آبادی]] (از یاران کاشانی) در در ماده واحده‌ای به قید ۳ فوریت چنین تصویب کرد:{{ویکی‌نبشته|مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ مرداد ۱۳۳۱ نشست ۲۴}}
{{نقل قول|چون خیانت حاج‌علیحاجعلی رزم‌آرا بر ملت ایران ثابت گردیده هر گاه قاتل او استاد خلیل طهماسبی باشد به موجب این قانون مورد عفو قرار می‌گیرد و آزاد می‌شود.<ref name="fa.wikisource.org">http://fa.wikisource.org/wiki/مذاکرات_مجلس_شورای_ملی_16_امرداد_1331_نشست_24</ref>}}
 
در این نشست مجلس [[مظفر بقایی]] رهبر [[حزب زحمتکشان ایران]] در این باره چنین گفت: «چون سپهبد علی رزم‌آرا در دوران ریاست ستاد ارتش و ریاست دولت تمام توانایی و قدرت ناشی از مقامات فوق راعلیه مشروطیت و نابود کردن مبانی حکومت ملی و آزادی ایران که محصول قربانی‌ها و مجاهدات مردم این کشوراست به کار برده به‌طوری‌که قطع نظر از سوء استفاده از مقام دولتی خود عملاً مقدم علیه حکومت ملی و آزادی ایران قرار گرفت تا آن جا که از هیچ قانون‌شکنی من‌جمله مداخله و ارعاب و تخویف دستگاه قضایی و قوهٔ مقننه دریغ نکرد و بالنتیجه آثار حکومت ملی و آزادی و مصونیت قانونی افراد بر اثر تجاوزات و قلدری این شخص به کلی نابود شد؛ بنابراین امضاکنندگان زیر آقای استاد [[خلیل طهماسبی]] را تجسم ارادهٔ ملی و عمل او را اجرای قضاوت افکار عمومی دانسته رجاء واثق داریم که به احترام افکار عمومی و حکومت مشروطهٔ ایران از طرف دادگاه رأیی بر خلاف عدل و وجدان صادر نخواهد گردید چه در این مورد ملت ایران است که مشمول رأی قضات آن دادگاه قرار خواهد گرفت»<ref name="fa.wikisource.org">http://fa.wikisource.org/wiki/مذاکرات_مجلس_شورای_ملی_16_امرداد_1331_نشست_24</ref>
خط ۱۵۵:
 
== منابع ==
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=آذرنگ|نام=عبدالحسین|عنوان=تاریخ: سپهبد حاج‌علیحاجعلی رزم‌آرا رازی ناگشوده|ژورنال=بخارا|شماره=۳۲|سال=۱۳۸۲|صفحه=۱۶۹–۱۸۹|پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/434495|زبان=fa|تاریخ بازبینی=۲۰۱۴-۰۳-۲۳}}
 
== پیوند به بیرون ==