کوروش بزرگ: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسیشده] | [نسخهٔ بررسیشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ویرایش بهوسیلهٔ ابرابزار: |
جز بازکردن پارامترهای جعبه اطلاعات |
||
خط ۱:
{{مقاله برگزیده}}
{{تغییرمسیر|کوروش}}
{{Infobox royalty
| title = {{unbulleted list
| شاه بزرگ
| [[شاهنشاه|شاهشاهان]]
سطر ۹ ⟵ ۱۱:
| [[فهرست شاهان بابل|شاه بابل]]
| [[نامنامه پادشاهان سومری|شاه سومر]] و [[اکد#شاهان|اکد]]
| شاه چهارگوشهٔ جهان <ref name
}}
}}|image=Pasargades winged man1.jpg|caption=سنگنگارهٔ ''مرد بالدار'' در [[پاسارگاد]]|succession=[[فهرست شاهان ایران|شاه پارس]]|reign=۵۵۹–۵۳۰ پ.م.|coronation=|predecessor=[[کمبوجیه یکم]]|successor=[[کمبوجیه دوم]]|birth_date=۵۹۸ –۶۰۰ پ.م.<ref>{{cite book|title=The Cambridge history of Iran: The Median and Achaemenian periods, Volume 2|editor= Ilya Gershevitch|publisher=Cambridge University Press|year=1985|pages=404|url=https://books.google.com/?id=kMLKgzj5afMC&pg=PA392&dq=four+winged+cyrus+the+great#v=onepage&q=four%20winged%20cyrus%20the%20great&f=false|isbn=978-0-521-20091-2}}</ref>|birth_place=[[انشان]]، [[فارس (سرزمین)|پارس]]|death_date=۴ دسامبر ۵۳۰ پ.م.<ref name="iranicaonline">{{cite web|author=Dandamayev, Muhammad A. | url=http://www.iranicaonline.org/articles/cyrus-iiI|title=CYRUS iii. Cyrus II The Great|work=iranicaonline.org | publisher= Encyclopædia Iranica}}</ref> (۶۷–۷۰ سال)|death_place=در کنار [[سیردریا]]|burial_place=[[پاسارگاد]]|spouse=[[کاساندان]]|spouse-type=شهبانو|issue={{hlist |[[کمبوجیه دوم]] |[[بردیا]] |[[آرتیستون]] |[[آتوسا]] |[[رکسانا (دختر کوروش)|رکسانا]]<ref name="iranicaonline" />}}|full name=|house=[[دودمان هخامنشی]] [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (Achaemenid Empire).svg|25px]]|father=[[کمبوجیه یکم]]|mother=[[ماندانا]]|religion=|succession1=[[فهرست شاهان ایران#ماد ۷۲۶ تا ۵۵۰ پیش از میلاد|شاه ماد]]|reign1=۵۴۹–۵۳۰ پ.م.|predecessor1=[[ایشتوویگو]]|successor1=[[کمبوجیه دوم]]|succession2=[[لیدیه#شاهان لیدی|شاه لیدیه]]|reign2=۵۴۷–۵۳۰ پ.م.|predecessor2=[[کرزوس]]|successor2=[[کمبوجیه دوم]]|succession3=[[فهرست شاهان بابل|شاه بابل]]|reign3=۵۳۹–۵۳۰ پ.م.|predecessor3=[[بلشاصر]]|successor3=[[کمبوجیه دوم]]|succession4=پادشاه چهارگوشهٔ جهان|reign4=۵۵۹–۵۳۰ پ.م.|predecessor4=''عنوان جدید''|successor4=[[کمبوجیه دوم]]}}'''کوروش دوم''' (به [[پارسی باستان]]: {{میخی هخ|KU}}{{میخی هخ|U}}{{میخی هخ|RU}}{{میخی هخ|U}}{{میخی هخ|SHA}})، '''کوروش بزرگ''' یا '''کوروش کبیر'''، که '''کورش''' هم نوشته میشود، بنیانگذار و نخستین شاه [[هخامنشیان|شاهنشاهی هخامنشی]] بود که به مدت سی سال، در بین سالهای ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر نواحی گستردهای از [[آسیا]] حکومت میکرد. کوروش در [[استوانه کوروش بزرگ|استوانهٔ خود]] که در [[بابل (دولتشهر)|بابل]] کشف شده، خودش را «فرزند [[کمبوجیه یکم|کمبوجیه]]، شاه بزرگ [[انشان]]، نوادهٔ [[کوروش یکم|کوروش]]، شاه بزرگ انشان، نوادهٔ [[چیشپیش]]، شاه بزرگ انشان، از خانوادهای که همیشه پادشاه بودهاست» معرفی میکند. به گفتهٔ [[هرودوت]]، کوروش نسب شاهانه داشتهاست و بهجز [[کتسیاس]]، دیگر نویسندگان یونانی، [[ماندانا]] دختر [[آستیاگ]] را مادر کوروش دانستهاند و گزارش دادهاند که کوروش حاصل ازدواج کمبوجیه یکم و ماندانا بودهاست. برخی از مورخان امروزی این روایت را معتبر میدانند اما برخی دیگر اعتقاد دارند که رواج این روایت ریشههای سیاسی داشتهاست و هدفش این بوده که از بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی، مردی نیمهمادی بسازد تا [[ماد]]ها را با فرمانروایی پارسها آشتی دهد و اصولاً رابطهای بین ماندانا دختر آستیاگ و کوروش قائل نیستند و آن را افسانه میدانند.▼
| image = Pasargades winged man1.jpg
| caption = سنگنگارهٔ ''مرد بالدار'' در [[پاسارگاد]]
| succession = [[فهرست شاهان ایران|شاه پارس]]
| reign = ۵۵۹–۵۳۰ پ.م.
| coronation =
| predecessor = [[کمبوجیه یکم]]
| successor = [[کمبوجیه دوم]]
| birth_date = ۵۹۸ –۶۰۰ پ.م.<ref>{{cite book|title=The Cambridge history of Iran: The Median and Achaemenian periods, Volume 2|editor= Ilya Gershevitch|publisher=Cambridge University Press|year=1985|pages=404|url=https://books.google.com/?id=kMLKgzj5afMC&pg=PA392&dq=four+winged+cyrus+the+great#v=onepage&q=four%20winged%20cyrus%20the%20great&f=false|isbn=978-0-521-20091-2}}</ref>
| birth_place = [[انشان]]، [[فارس (سرزمین)|پارس]]
| death_date = ۴ دسامبر ۵۳۰ پ.م.<ref name="iranicaonline">{{cite web|author=Dandamayev, Muhammad A. | url=http://www.iranicaonline.org/articles/cyrus-iiI|title=CYRUS iii. Cyrus II The Great|work=iranicaonline.org | publisher= Encyclopædia Iranica}}</ref> (۶۷–۷۰ سال)
| death_place = در کنار [[سیردریا]]
| burial_place = [[پاسارگاد]]
| spouse = [[کاساندان]]
| spouse-type = شهبانو
| issue = {{hlist |[[کمبوجیه دوم]] |[[بردیا]] |[[آرتیستون]] |[[آتوسا]] |[[رکسانا (دختر کوروش)|رکسانا]]<ref name="iranicaonline" />}}
| full name =
| house = [[دودمان هخامنشی]] [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (Achaemenid Empire).svg|25px]]
| father = [[کمبوجیه یکم]]
| mother = [[ماندانا]]
| religion =
| succession1 = [[فهرست شاهان ایران#ماد ۷۲۶ تا ۵۵۰ پیش از میلاد|شاه ماد]]
| reign1 = ۵۴۹–۵۳۰ پ.م.
| predecessor1 = [[ایشتوویگو]]
| successor1 = [[کمبوجیه دوم]]
| succession2 = [[لیدیه#شاهان لیدی|شاه لیدیه]]
| reign2 = ۵۴۷–۵۳۰ پ.م.
| predecessor2 = [[کرزوس]]
| successor2 = [[کمبوجیه دوم]]
| succession3 = [[فهرست شاهان بابل|شاه بابل]]
| reign3 = ۵۳۹–۵۳۰ پ.م.
| predecessor3 = [[بلشاصر]]
| successor3 = [[کمبوجیه دوم]]
| succession4 = پادشاه چهارگوشهٔ جهان
| reign4 = ۵۵۹–۵۳۰ پ.م.
| predecessor4 = ''عنوان جدید''
| successor4 = [[کمبوجیه دوم]]
}}
▲
دربارهٔ کودکی و جوانی کوروش و سالهای نخستین زندگی او، روایتهای گوناگونی، وجود دارد؛ اگرچه هر یک، سرگذشت زاده شدن وی را به شرح خاصی نقل کردهاند؛ اما شرحی که آنها دربارهٔ ماجرای زایش کوروش ارائه دادهاند، بیشتر، شبیه افسانه است. هرودوت در مورد دستیابی کوروش به قدرت، چهار داستان نقل میکند؛ ولی فقط یکی از آنها را معتبر میداند. طبق نظر [[کسنوفون]] از سده پنجم تا سده چهارم پیش از میلاد مسیح، سلسله داستانهای متفاوتی دربارهٔ کوروش، نقل میشدهاست.
سطر ۵۰ ⟵ ۹۰:
در خلال فتح بابل، کوروش منشور خود در خصوص آزادیهای اجتماعی و دینی را اعلام کرد. [[بنیاسرائیل]] نیز مشمول چنین قانونی شد و کوروش آنها را مخیر کرد که در بابل بمانند یا به سرزمین کنعان در ساحل مدیترانه بازگردند. در خصوص آنان که به کنعان بازگشتند، کوروش تمهیداتی را برای بازسازی هیکل یا [[معبد سلیمان]] فراهم آورد و استقرار آنان را در آن منطقه تسهیل کرد. این رفتار برای یهودیان، که نقطهٔ مقابل رفتار اسارتبار بابلیان بود، کوروش را به قهرمانی برای قوم یهود بدل ساخت که جایگاه ویژهای در متون دینی آنان یافت. در شماری از کتب انبیا از کتب [[عهد عتیق]]، نام کوروش بهعنوان منجی بردهشده و گاه اقدام او در جهت آزادسازی یهود از اسارت، بهعنوان یک مأموریت خودآگاه یا ناخودآگاه الهی تلقی شدهاست. نمونهای از این یادکرد را میتوان در [[کتب تواریخ|کتاب دوم تواریخ ایام]] (۲۲:۳۶–۲۳)، کتاب [[عزرا]] (۱، ۴:۳–۵، ۵:۱۳–۱۷، ۶:۳، ۱۴) کتاب [[اشعیا]] (۲۸:۴۴، ۱:۴۵ به بعد، ۱:۴۶–۲، ۴۷) و کتاب [[دانیال]] (۲۱:۱، ۶:۲۹، ۱:۱۰) بازجست.<ref>{{پک|پاکتچی|۱۳۹۰|ک=آشنایی با شخصیت کورش در منابع اسلامی|ص=۱۱۹–۱۲۰}}</ref>
به اعتقاد [[یوزف ویزههوفر|ویزههوفر]]، نبایستی منابع یهود ([[کتاب تواریخ ایام|کتاب دوم تواریخ]]، [[کتاب عزرا]] و [[کتاب اشعیا
=== استوانه کوروش ===
سطر ۲۰۹ ⟵ ۲۴۹:
کوروش جایگاه ویژهای در تاریخ [[یهود]] دارد. در تورات واژه [[زبان عبری|عبری]] «ماشیاح» به مفهوم مسیح یا منجی، تنها برای کوروش بزرگ استفاده شده و از او دستکم ۲۳ بار، و با احترام زیاد یاد شدهاست.<ref>{{پک|رام|۱۳۹۵ |ک=کوروش کبیر، منجی یهودیان}}</ref> در منابع [[عهد عتیق]]، با عناوین «مسیح خداوند» و «سرور، خدای بهشت» خطاب شده و به او «همهٔ پادشاهیهای روی زمین» داده شدهاست. در کتاب عزرا و اشعیای نبی، از وی چنین یاد شدهاست: «او شبان من است و رضایت خاطر مرا فراهم خواهد کرد.»<ref>{{پک|مالوان|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۴۹۵}}</ref> نام او در [[کتاب اشعیا|رسالت اشعیای ثانی]]، در [[کتاب عزرا]] و در انتهای [[کتب تواریخ|کتاب دوم تواریخ]] و در [[کتاب دانیال]] (۱:۲۱; ۶:۲۹; ۱۰:۱) ذکر شدهاست. در این پاراگرافها او، هم به عنوان کسی که مقدر شده تا اسرائیل را حفظ نماید و عملیات مشخصی را از طرف خدای اسرائیل (اشعیای ثانی) برای آن به انجام رساند و هم به عنوان شخصی که فرمان و قانونش پایه و اساسی شد برای برگشت به زایون و برپاسازی معبد ویران شدهٔ عزرا، ظاهر شدهاست. ظاهراً موفقیتهای کوروش، خصوصاً آمادهسازیها و اقداماتی که نشان میداد جنگ بین او و بابل به تأخیر میافتاد، در قسمتی از مسئولیت اشعیاء ثانی برای نبوت مطلق او در آزادسازی و رستگاری قریبالوقوع اسرائیل و تخریب در شرف وقوع و احتمالی بابل بود. امیدهای پیغمبر به وضوح در بخش ۴۵:۱–۱۳ بیان شدهاند. «خدا رو به تدهین شدهاش [کوروش] نمود. کسی که در گذشته به او کمک نمود و در آینده نیز در ادامه فعالیتهایش به او کمک خواهد نمود». «من قبل از تو خواهم رفت و کوهها را صاف میکنم، درهای برنزی را خُرد خواهم نمود و ستونهای آهنی را به تکههای ریز خرد میکنم». کوروش بر آن است که [[اورشلیم]] را بازسازی نماید و جامعهٔ تبعیدشده را دوباره بازگرداند. در حالیکه او هنوز خدای اسرائیل را نمیشناسد: «من تو را با اسم صدا میزنم، با نام فامیلی صدا میزنم، با اینکه تو مرا نمیشناسی» او در نهایت چنین خواهد کرد، بنا بر کمک بزرگی که از او دریافت خواهد نمود. این نبوت همانطور که قبل از این اتفاق تحویل شد، احساسات و امیدهای پیامبر را که منتظر تسخیر بابل و تنبیه آن است، نمایان میکند.<ref>{{پک|Rappaport|۲۰۰۷|ک=CYRUS|ص=۳۵۰–۳۵۱|زبان=en}}</ref> در بسیاری از شهرهای بزرگ [[اسرائیل]] به دلیل جایگاه کوروش در تاریخ یهودیان، خیابانی به نام او نامگذاری شدهاست که نمادی از رابطهٔ کهن یهودیان و ایرانیان است.<ref>{{پک|فتاحی|۱۳۹۱|ک=جایگاه کوروش در اسرائیل}}</ref>
در تلمود، [[یزدگرد یکم
==== متون فارسیهود ====
سطر ۴۰۹ ⟵ ۴۴۹:
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =Rank | نام =Otto| پیوند نویسنده =اتو رانک | عنوان =The Myth of the Birth of the Hero: A Psychological Interpretation of Mythology| سال =۲۰۰۸ | ناشر =Forgotten Books |زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =Rappaport | نام =Uriel | پیوند نویسنده =اوریل رپپورت | عنوان = CYRUS | دانشنامه =[[دانشنامه جودائیکا|Encyclopaedia Judaica]] | ویرایش =۲nd | جلد=۵ | سال =۲۰۰۷ | ناشر =Thomson Gale | مکان =[[نیویورک|New York]] | شابک =978-0-02-865933-6| پیوند مقاله =http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0005_0_04786.html| تاریخ بازبینی =۵/۲۴/۲۰۱۴| نشانی بایگانی =http://www.webcitation.org/6PnRgDsW8|تاریخ بایگانی =۵/۲۴/۲۰۱۴|زبان=en}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=Reis|نام=Norma|عنوان=Eclipses from Ancient Times
* {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی=Rollinger|نام=Robert |پیوند نویسنده=| عنوان = HERODOTUS iv. CYRUS ACCORDING TO HERODOTUS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|جلد=۱۲|سال=۲۰۰۴|ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=[[نیویورک (شهر)|New York]]|پیوند=http://www.iranicaonline.org/articles/herodotus-iv |تاریخ بازبینی=21 Sep 2012|زبان=en| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6BkCFhBtx | تاریخ بایگانی = 28 October 2012}}
* {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی=Sancisi-Weerdenburg|نام=Heleen|پیوند نویسنده=هلن سانسیزی وردنبورگ| عنوان = CYROPAEDIA |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|سال=۱۹۹۳|مکان=New York | پیوند مقاله =http://www.iranicaonline.org/articles/cyropaedia-gr |تاریخ بازبینی=2 August 2012|زبان=en| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6BkCG2soR | تاریخ بایگانی = 28 October 2012}}
|