آتش بهرام: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
جز جایگزینی با اشتباه‌یاب: آذربهرام⟸آذر بهرام، اهوره⟸اهورا
خط ۱:
[[پرونده:Yazdgard i back.jpg|بندانگشتی|جایگزین=|نگارهٔ [[آتشدان]] و پاسداران پیرامون آن در بسیاری از سکه‌های دوران [[شاهنشاهی ساسانی|ساسانی]] دیده می‌شود.]][[پرونده:Shapurii.jpg|بندانگشتی|سکه منصوب به دوران [[شاپور دوم]] ساسانی با نگارهٔ آتشدان.|جایگزین=]][[پرونده:Fire in Yazd Zoroastrian temple.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|آذر بهرامی که در آتشدان [[آتشکده یزد]] کنونی شعله‌ور است.]]'''آتش یا آذرِ بَهرام (وَهرام)؛''' والاترین گونهٔ [[آتش‌های مقدس زرتشتی|آتش]] در [[مزدیسنا|آیین زرتشتی]] به‌شمار می‌آید و در اسطوره‌های [[ایران باستان]] نگهبان همه آتش‌های جهان است. اسلوبِ بنایِ آذرِبهرامآذر بهرام بر پایهٔ بازیابی آتش‌هایی است که از اجاق‌های مردمان و پیشه ورانِ گوناگون گردآوری، و در جشنی آیینی یکی می‌شوند. در یک خوانش،<ref name=":0"/> این آیین برداشتی است از فرگرد هشتم کتابِ نفیِ دیوان، [[وندیداد|وَندیداد،]] که با پرسشی از [[اهورامزدا]] آغاز می‌شود:
 
«ای دادار جهان استومند! ای اشون!
خط ۵:
کسی که آتش مردار سوز را به «آتش دادگاه» بازگرداند، پس از جدا شدن جان از تن او، پاداش وی چیست؟
 
اهورهاهورا مزدا پاسخ داد:
 
پاداش وی همان پاداش کسی است که در این جهان استومند، ده هزار پاره آتش را به «آتش دادگاه» برده باشد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=وندیداد- فرگرد هشتم - FarhangIran.com|نشانی=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:NOvu7yQ7_OQJ:www.farhangiran.com/content/view/5949/86/+&cd=1&hl=en&ct=clnk&gl=us|وبگاه=webcache.googleusercontent.com|بازبینی=2019-09-22}}</ref>
خط ۱۱:
این پرسش با همین الگو ۱۶ بار خوانده می‌شود<ref>بخش نهم، ۸۱–۹۶.</ref> و هر بار اهورامزدا پاداشی را (به پاره‌های آتش) برای «بازگرداندن» آتشی به «آتش دادگاه» می‌شمارد. از آتش مُردار سوز، آتش سَرگین سوز (داروسازان و رنگرزان)، آتش تـَپاله سوز (آتش [[گرمابه]])، آتش کورهٔ آجرپزی، آتش کورهٔ سفالگری، آتش کورهٔ گاوآهن سازی، آتش بوتهٔ زرگری، آتش بوتهٔ سیم گدازی، آتش بوتهٔ برنج گدازی، آتش کورهٔ آهن گدازی، آتش تنور نانوایی، آتش زیر دیگ (آتش آشپزخانه)، آتش اردوگاهی، آتش شبانان، آتش کوچ نشینان، و آتش آتشدان خانوادگی نام برده می‌شود.
 
در خوانش [[پارسیان هند]]،<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=The religious ceremonies and customs of the Parsees|زبان=English|کد زبان=|کوشش=JJ Modi|پیوند=https://archive.org/details/religiousceremon00modi/page/210}}</ref><ref>{{Cite journal|date=2019-09-18|title=Atash Behram|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Atash_Behram&oldid=916289975|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> آیین بنای آذرِبهرامآذر بهرام با الهام از این اندیشه--بازگرداندن آتش‌ها به یک «جایگاه» و یکی کردن آنها--نگاشته شده. فهرستی که در این نوشته‌ها آمده عبارت است از آتش کورهٔ [[رنگرزی|رنگرزی،]] آتش کورهٔ [[سفالگری|سفال‌گری]]، آتش کورهٔ [[آجرپزی|آجرپزی،]] آتش بوتهٔ [[زرگری]] (یا کیمیاگری)، آتش کورهٔ [[آهنگری|آهنگری،]] آتش کورهٔ [[نانوایی|نانوایی،]] آتش کورهٔ [[تخمیر در ایران باستان|آبجوسازی]]، آتش کورهٔ [[ضرابخانه|ضرابخانه،]] آتش کورهٔ کارگاه زرهی، آتش اجاق یک چوپان، آتش اجاق یک سرباز یا رهنورد، آتش اجاق یک درویش مسلک (فقیر)، آتش اجاق سرای پادشاه، آتش اجاق یک پیروی آیین زرتشت،<ref>آتشی از یک اجاق خانگی.</ref> آتشی که برای سوزاندن مردگان استفاده شده (آتش مردارسوز)، و آتشی که [[آذرخش]] برافروخته باشد.
 
در برابر برای افروختن آتش [[آتش‌های مقدس زرتشتی|آدوران]]، از ۴ آتش نام برده شده: آتشی از موبدان، آتشی از جنگاوران، آتشی از دهقانان، و آتشی از پیشه وران.<ref name=":0"/>
 
آتش بهرام گاهی به [[آتشکده]] های بزرگی که با آذربهرامآذر بهرام روشن شده‌اند گفته شده، و [[آدریان]] یا آگیاری، به آتشکده‌های کوچک.
 
ترتیب تهیهٔ آتش برای آتش بهرام با دیگر آتش‌ها متفاوت است و با روش‌های خاصی صورت می‌گیرد که اساس آن بر تهیهٔ آتش از اجاق صنف‌های مختلف است تا همه باهم، پیوند همبستگی داشته باشند.<ref>{{پک|اوشیدری|۱۳۸۳|ک=دانشنامه مزدیسنا|ص=۶۱}}</ref>
خط ۲۸:
 
== دوران کنونی ==
شاید شناخته شده‌ترینِ آذران بهرام که از دوران باستان به جای مانده، آتشِ [[آتشکده یزد|آتشکدهٔ یزد]] باشد که ریشهٔ آن به آذر[[آتشکده آذرفرنبغ|فرنبغ]] بازمی‌گردد.<ref name=":1"/> آتش [[نیایشگاه آدریان|نیایشگاه آدُریان]] در تهران هم با همین شعله روشن شده. در سده‌های ۱۸ و ۱۹ میلادی، پارسیان هند چند آتشکده آذربهرامآذر بهرام بنا کردند که تا امروز فروزانند.<ref name=":0"/> افزون بر کاربردهای آیینی آنها، این یادگاران به عنوان [[میراث فرهنگی]] بشر یا میراث ملی پاسداری می‌شوند.
 
== پانویس ==