اقوام افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[افغانستان]] کشوری چند قومیتی است و گروهای قومی مانند: [[تاجیک‌ها]]، [[هزاره‌ها]]، [[پشتون‌ها]]، [[ازبک|ازبیک‌ها]]، [[ترکمن‌ها]]، [[ایماق‌ها]]، [[بلوچ‌ها]]، [[نورستانی‌ها]]، [[پشه‌ای‌ها]]، [[قزلباش‌ها]]، [[براهویی‌ها]]، [[پامیری‌ها]] و برخی دیگر قوم‌ها در آن زندگی دارند. بزرگ‌ترین گروه‌های قومیتی تاجیک‌ها، پشتون‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبیک‌ها هستند.

کشورهای زیادی وجود دارند که نام آنها با نام قبیله +[[ـستان|ستان]] ساخته شده‌اند مانند [[ازبکستان]]، [[تاجیکستان]]، [[ارمنستان]]، [[هندوستان]]، [[عربستان]]، [[ترکمنستان]] و...... که [[افغانستان]] هم ازین امر مستثنی نیست، حدود ۱،۵۳ قرن قبل [[احمدشاه درانی|احمد شاه درانی]] دولتی ساخت و اسم این سرزمین را از [[خراسان بزرگ|خراسان]] به افغانستان تغییر داد.{{مدرک}}

۲:-زبان مردم افغان (اوغان، پشتوناوغان) پشتو می‌باشد و در زبان پشتو به کسانی که به این زبان تکلم می‌کنند پشتون (پختون) می‌گویند.

افغان‌ها (پشتون‌ها) یکی از بزرگترین گروه قومی افغانستان را تشکیل می‌دهند. پشتون‌ها در نواحی شرقی و جنوبی افغانستان هم‌مرز با [[پاکستان]] جایی که یکی از گروه قومی این کشور را تشکیل می‌دهند متمرکز شده‌اند.<ref>{{cite web|url=http://ngm.nationalgeographic.com/ngm/0311/feature2/images/mp_download.2.pdf |title=Ethnic map of Afghanistan|format=PDF|publisher=[[انجمن جغرافیای ملی]]|work=Thomas Gouttierre, Center For Afghanistan Studies, [[University of Nebraska at Omaha]]; Matthew S. Baker, [[استراتفور]]|year=۲۰۰۳|accessdate=24 October 2010}}</ref> همچنین گروه‌های کوچکی از پشتون‌ها در غرب افغانستانشرق [[ایران]] در نواحی هم‌مرز با [[ایران]]افغانستان<ref>[http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?rop3=107909&rog3=IR People-in-Country Profile]</ref> و همچنین شمال افغانستان در نتیجه جابجایی‌هایی که در زمان [[عبدالرحمن‌خان|امیر عبدالرحمن]] انجام شد و در میان دیگر گروهای قومی زندگی می‌کنند. اگرچه عده‌ای از پشتون‌های شهرنشین در [[کابل]] و سایر مناطق فارسی‌زبان شده‌اند.

از تأسیس افغانستان در سال ۱۷۴۷ توسط [[احمد شاه درانی]] تا پیش از سال ۱۹۷۸ پشتون‌ها ۱۷٪۲۹٪ [[جمعیت افغانستان]] را تشکیل می‌دانند؛ ولی زمانی که نیروهای شوروی در سال ۱۹۷۹ به این کشور حمله کردند، ۶٫۲ میلیون نفر از مردم پاکستان به کشورمان مهاجرت کردند که ۸۵٪ از این مهاجرها را پشتون‌ها تشکیل می‌دادند که این باعث افزایش موقت جمعیت پشتون‌ها در برابر دیگر اقوام شد؛ ولی با بازگشت بسیاری از مهاجرین از سال ۱۹۹۰ به بعد جمعیت پشتون‌ها به ۲۴℅ کل جمعیت افغانستان رسید (با احتساب پاکستانی‌ها).<ref name="ethnicp">[http://www.afghan-network.net/Ethnic-Groups/pashtuns.html ethnic group of afghanistan]</ref>

تاجیک‌های فارسی‌زبان و زیرگروه‌های آنان شامل [[فارسیوان]]‌ها نزدیک‌ترین گروه قومی به فارسی‌زبانان ایران هستند با این تفاوت که تاجیک‌ها عمدتاً [[سنی]] مذهب و فارسی‌زبانان ایران عمدتاً [[شیعه]] هستند.<ref name="Newell">Richard S. Newell "Post-Soviet Afghanistan: The Position of the Minorities". ''Asian Survey'', Vol. 29, No. 11 (Nov. ، 1989), pp. 1090–1108. Publisher: University of California Press</ref> جمعیت تاجیک‌ها در افغانستان بالغ بر ۱۸۱۳ میلیون نفر تخمین زده شد.<ref name="LoC">{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+af0037)|title=Ethnic Groups|publisher=Library of Congress Country Studies|year=1997|accessdate=2010-10-08|archiveurl=https://archive.today/20120714044422/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+af0037)|archivedate=۱۴ ژوئیه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی -->

تاجیک‌ها بزرگترین گروه قومی در افغانستان وکشور [[تاجیکستان]] در همسایگی افغانستان هستند.<ref name="autogenerated2">{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581024/Tajik |title=Tajik |publisher=Encyclopædia Britannica |accessdate=November 6, 2011}}</ref> بیشتر تاجیک‌ها در مناطق شمال شرقی، شمال، مرکزشرقی و غرب و در شهرهای بزرگ زندگی و کار می‌کنند و پیشه‌هایی در بخش‌های دولتی دارند. گروه‌های بزرگی از تاجیک‌ها در شهرهای [[هرات]]، [[مزارشریف]]، [[کابل]]، [[بدخشان]]، [[پروان]]، [[کاپیسا]]، [[تخار]] و [[غزنی]] زندگی می‌کنند. تاجیک‌ها بخش عمده‌ای از نخبگان تحصیلکرده را تشکیل می‌دهند که دارای ثروت و نفوذ سیاسی زیادی هستند. اینان دارای اکثری نفوس در افغانستان می‌باشند اما بخاطر دولت که در دست افغان‌ها است نمی‌توانند اکثریت بودنشان را اثبات کنند.دولت افاغنه در طول تاریخ با همکاری انگلیس‌ها روس‌ها و امریکایی‌ها این کشور را اداره کرده‌است و افغان‌ها در طول تاریخ هزاران تاجیک را وحشیانه قتل العام کرده‌است و می‌توان گفت افغان‌ها حتی بخاطر قلت نفوسشان در زمان دولت داود خان نزدیک به یک ونیم میلیون افغان را از پاکستان واردات کرد و خلاصه اینکه تاجیک‌ها نزدیکترین رقیب پشتون‌ها در عرصه سیاست و قدرت هستند.<ref name="ethnict">[http://www.afghan-network.net/Ethnic-Groups/tajiks.html ethnic group of afghanistan]</ref>

هزاره‌ها از [[مردم فارسی‌زبان|فارسی‌زبانان]] و یکی از مردم بومی افغانستان هستند که بیشتر در مرکز افغانستان به نام [[هزاره‌جات|هزارستان]] زندگی می‌کنند. هزاره‌ها به [[گویش هزارگی]] صحبت می‌کنند اگرچه این گویش دارای برخی لغات ترکی می‌باشد اما یکی از زیرشاخه‌های [[فارسی دری]] است. جمعیت هزاره‌ها بیش از ۳۶.۵ میلیون نفر برآورد می‌شود.<ref name="Brit-Hazara">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/257908/Hazara|title=Ḥazāra|accessdate=November 6, 2011|publisher=Encyclopædia Britannica}}</ref><ref name="ethnich">[http://www.afghan-network.net/Ethnic-Groups/hazaras.html ethnic group of afghanistan]</ref>

ترکمن‌ها گروه [[ترک‌تبار]] و [[سنی مذهب]] کوچکتری هستند که به زبان [[ترکمنی]] صحبت می‌کنند. ترکمن‌ها خلاف ازبک‌ها بیشتر زندگی عشایری دارند. جمعیت ترکمن‌ها در افغانستان حدود ۵۰۰۹۲۲ هزار تن برآورد می‌شود.<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html#People</ref> ترکمن‌ها بیشتر در نواحی شمالی و شمال غربی در مجاورت مرز افغانستان با [[ترکمنستان]] زندگی می‌کنند.

بلوچ‌ها مردمان سنی مذهبی هستند که به زبان [[زبان بلوچی]] صحبت می‌کنند و بیشتر در نواحی جنوب غربیشرقی افغانستان در مجاورت با مناطق بلوچ‌نشین ایران و پاکستان زندگی می‌کنند. جمعیت بلوچ‌ها حدود ۱۰۰٫۰۰۰ نفر است.

! style="background:#ddf; width:15%;"|{{small|[[اطلاعات‌نامه جهان]] / [[کتابخانه کنگره آمریکا]] (۲۰۰۴–۲۰۱۶)}}<ref name=CIA-Ethnic-groups>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af|title=Ethnic groups: TajikPashtun 42%, PashtunTajik 27%, Hazara 9%, Uzbek 9%, Aimak 4%, Turkmen 3%, Baloch 2%, other 4%|publisher=Central Intelligence Agency (CIA)|work=The World Factbook|accessdate=2010-09-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131014200908/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af|archivedate=۱۴ اکتبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref><ref name="LoC-pdf">{{cite web|url= http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf |title=Country Proپرونده: Afghanistan |publisher=[[Library of Congress Country Studies]] on Afghanistan |date=August 2008|accessdate=October 10, 2010}}</ref>

! style="background:#ddf; width:15%;"|{{small|اطلاعات‌نامه جهان / کتابخانه کنگره آمریکا (تخمین پیش از ۲۰۰۴)}}<ref name="LoC"/><ref name="CIA-1991">{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|title=The World Factbok – Afghanistan |quote=''_#_Ethnic divisions: TajikPashtun 50%, PashtunTajik 2725%, Uzbek 9%, Hazara 12-15%; minor ethnic groups include Chahar Aimaks, Turkmen, Baloch, and other''|work=The World Factbook/Central Intelligence Agency|publisher=[[University of Missouri]]|date=October 15, 1991|accessdate=2011-03-20}}</ref><ref name="CIA-1992">{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact92/wf930006.txt|title=PEOPLE – Ethnic divisions:|quote=''TajikPashtun 4238%, PashtunTajik 2725%, Uzbek 6%, Hazara 19%; minor ethnic groups include Chahar Aimaks, Turkmen, Baloch, and others''|work=The World Factbook/Central Intelligence Agency|publisher=University of Missouri|date=January 22, 1993|accessdate=2011-03-20}}</ref>

نمونه‌گیری زیر با هدف دانستن باور مردم افغانستان نسبت به جنگ سال ۲۰۰۱ با رهبری آمریکا و وضعیت کنونی سیاسی، و نیز مسائل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر زندگی روزانه خود گرفته شده‌است؛ که یکی در بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ توسط بنیاد آسیا و یکی هم بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ در طی تلاشی مرکب از رادیو و تلویزیون که توسط بی‌بی‌سی و ان‌بی‌سی نیوز و آزادی بود اجام گرفت.<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://abcnews.go.com/images/PollingUnit/1083a1Afghanistan2009.pdf|format=PDF|title=ABC NEWS/BBC/ARD poll - Afghanistan: Where Things Stand |pages=۳۸–۴۰|quote=|publisher=[[The Asia Foundation]]|location=Kabul, Afghanistan|date=February 9, 2009|accessdate=۲۰۱۰-۱۰-۲۹}}</ref><ref name="survey2006">{{cite web|url=http://www.asiafoundation.org/pdf/AG-survey06.pdf|format=PDF|title=Afghanistan in 2006 – A survey of the Afghan people|page=۱۲۸|quote=''D-8. * Which ethnic group do you belong to? SINGLE RESPONSE ONLY TajikPashtun 4241%, PashtunTajik 2737%, Uzbek 9%, Hazara 9%, Turkmen 2%, Baloch 1%, Nuristani 0%, Aimak 0%, Arab 1%, Pashaye 0%, Other 0%. ''|publisher=[[The Asia Foundation]]|location=Kabul, Afghanistan|year=۲۰۰۶|accessdate=۲۰۱۰-۱۰-۲۹|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061215190913/http://www.asiafoundation.org/pdf/AG-survey06.pdf|archivedate=۱۵ دسامبر ۲۰۰۶|dead-url=yes}}</ref><ref name="survey2010">{{cite web|url=http://asiafoundation.org/resources/pdfs/Afghanistanin2010survey.pdf |format=PDF|title=Afghanistan in 2010 – A survey of the Afghan people |pages=۲۲۵–۲۲۶|quote=''D-9. Which ethnic group do you belong to? SINGLE RESPONSE ONLY TajikPashtun 42%, PashtunTajik 2831%, Uzbek 9%, Hazara 10%, Turkmen 2%, Baloch 1%, Nuristani 1%, Aimak 2%, Sadat 2%''|publisher=The Asia Foundation|location=Kabul, Afghanistan|year=۲۰۱۰|accessdate=۲۰۱۱-۰۳-۲۰}}</ref>