'''راکیزه'''<ref>واژهٔ مصوب [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]]، دفتر نخست تا چهارم، ۱۳۷۶ تا ۸۵</ref> یا '''میتوکندری''' {{به انگلیسیفرانسه|MitochondrionMitochondrie}}، در [[یاخته]] (سلول)، اندامکی است که وظیفه آن تنفس سلولی و نوعی اندامک انتقال انرژی است که موجب می‌شوند انرژی شیمیایی موجود در مواد غذایی با عمل [[فسفوریلاسیون اکسیداتیو]]، به صورت پیوندهای پرانرژی فسفات ATP ([[آدنوزین تری‌فسفات]]) ذخیره شود. این [[اندامک]] در تمام یاخته‌های دارای [[تنفس هوازی]] به جز در [[باکتری]]ها که [[آنزیم]]های تنفسی آن‌ها در غشای [[سیتوپلاسم|سیتوپلاسمی]] جایگزین شده‌اند وجود دارد. میتوکندری نیز همانند [[کلروپلاست]](سبزدیسه) از دو غشای داخلی و خارجی تشکیل شده‌است. با این تفاوت که دو غشای داخلی و خارجی فضای درون میتوکندری را به دو بخش تقسیم می‌کنند که عبارتند از: ۱- فضای درون میتوکندری ۲- فضای بین دو غشا. درون میتوکندری [[دی‌ان‌ای|دی. اِن. اِی]] حلقوی نیز وجود دارد و می‌تواند مانند [[پلازمید]] [[باکتری]] به‌طور مستقل از سلول نیز [[همانندسازی]] کند. درون میتوکندری مایعی سیّال به نام [[ماتریکس]] وجود دارد که واکنش‌های مربوط به فرایند [[تنفس سلولی]] در آن انجام می‌شود. تنفس سلولی فرایندی است که طی آن انرژی ذخیره شده در غذاها (قندها) به [[آدنوزین تری‌فسفات|اِی. تی. پی]] (مولکول سوختی سلول) تبدیل می‌شود. در غشای داخلی چین‌خوردگی‌هایی وجود دارد که به آن [[کریستا]] گویند قرار دارد که باعث افزایش سطح غشا می‌شود.
نام «میتوکُندری» ترکیبی است از دو واژة یونانی «میتوس»، μίτος، به معنای رشته و «خُندریون»، χονδρίον، به معنی دانه. چون این اندامک اغلب رشته‌ای یا به صورت دانه‌های کوچک در [[سیتوپلاسم]] همة سلول‌های [[یوکاریوت(هو هسته ای|یوکاریوتی]] وجود دارد.
