استان ایلام: تفاوت میان نسخه‌ها

'''استان ایلام''' (به کردی: پاریزگای ئیلام)یکی از استان‌های کردنشین کشور [[ایران]] است که در باختر این کشور و در ناحیه‌ای کوهستانی و نیمه گرم قرار گرفته‌است. این استان از استان‌های کمابیش [[جنگل]]ی ایران است. شمال استان دارای اقلیم کوهستانی است اما در جنوب این استان دشت‌های وسیع وجود دارد. مرکز این استان شهر ایلام است.<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.</ref> استان ایلام از غرب با کشور [[عراق]]، از جنوب با استان [[خوزستان]]، از شرق با استان [[لرستان]] و از شمال با [[استان کرمانشاه]] همسایه است. بیش از نود درصد منابع نفتی و گاز غرب کشور و یازده درصد منابع شناخته شده نفت و گاز ایران در استان ایلام قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=منابع نفت و گاز تدبیری برای راهبری توسعه ایلام|نشانی=https://www.irna.ir/news/82905583/منابع-نفت-و-گاز-تدبیری-برای-راهبری-توسعه-ایلام|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۷|بازبینی= ۱۱ مه ۲۰۲۰|کد زبان=فارسی|نام خانوادگی=10}}</ref> همچنین این استان در جایگاه دوم منابع نفت و جایگاه سوم منابع گاز کشور است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استان ایلام در جایگاه دوم و سوم منابع نفت و گاز کشور است/ ضرورت استفاده از ظرفیت نیروی بومی|نشانی=http://ostanha.tabnak.ir/fa/news/262490|وبگاه=fa|تاریخ= ۲۹ تیر ۱۳۹۵|بازبینی= ۱۱ مه ۲۰۲۰|کد زبان=فارسی|نام=اخبار استان|نام خانوادگی=ها}}</ref>

پیش از دوره [[رضاشاه]] به این ناحیه [[لرستان پشتکوه]] می‌گفتند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/ilam-i-ii/ |عنوان = استان ایلام |ناشر = دانشنامه ایرانیکا |accessdate = ۶ ژوئیه ۲۰۱۴ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140714184900/http://www.iranicaonline.org/articles/ilam-i-ii/ |archivedate = ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴ |dead-url = yes}}</ref> پس از شکست مسلحانه والیان و [[مردم لر|ایلات لر]] و قدرت یافتن حکومت مرکزی در شهریور ۱۳۰۷ ه‍.ش در زمان پادشاهی رضاشاه به موجب تصویب‌نامهٔ هیئت وزیران و به منظور یادآوری عظمت و شکوه تمدن عیلام باستان، نام روستای حسین‌آباد، به ایلام تغییر یافت و این روستا به عنوان شهر ایلام انتخاب شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =|نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/ilam-parent |عنوان =ILĀM| ناشر = دانشنامه ایرانیکا}}</ref> منطقه تمدن باستانی عیلام در استان‌های [[فارس]] و [[خوزستان]] امروزی تمرکز داشت اما ظاهراً تصمیم دوران رضاشاه برای نام‌گذاری استان ایلام به این موضوع برمی‌گردد که منطقه پشتکوه نیز در دوره‌هایی بخشی از ناحیه [[عیلام]] باستان بوده‌است.

«خلق پشتکوه (ایلام) را چندان ربطی با اهل پیشکوه (لرستان) نیست.»<ref>محمود میرزا قاجار، عهد حسام (سفرنامه لرستان و خوزستان)، به کوشش ایرج افشار، تهران:مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ۱۳۹۰، ص ۱۸۰.</ref> حکومت کرد تبار هزاراسپیان به دو قسمت لر بزرگ و لر کوچک تقسیم شد. در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تاکنون آورده شده‌است که این تقسیم‌بندی از زمان حکومت کردتبار [[هزاراسپیان]] است که به دو دسته لر بزرگ و کوچک تقسیم شده‌است.<ref>http://www.liquisearch.com/history_of_the_kurdish_people/medieval_kurdish_dynasties</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://self.gutenberg.org/article.aspx?&exp=standard&title=hazaraspid#cite_note-1 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۷ ژوئیه ۲۰۱۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220030311/http://self.gutenberg.org/article.aspx?&exp=standard&title=hazaraspid#cite_note-1 |archivedate=۲۰ دسامبر ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{پک|امان‌اللهی بهاروند|۱۳۹۱|ک=قوم لر|ص=۷۷}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/hazaraspids |عنوان =هزاراسپیان | ناشر =دانشنامه ایرانیکا |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۱ آوریل ۲۰۲۰}}</ref>

همچنین بر اساس پژوهش‌های محمد علی‌اکبری (رئیس دانشگاه ایلام) و [[اریک انونبی]] درصد گویشوان '''[[زبان‌های کردی|کُردی]]''' در ایلام ۷۹٬۶ درصد و گویشوران '''[[لک]]''' ۶٬۱ درصد و گویشوران '''[[مردم لر|لر]]''' ۱۰٬۷ درصد و سایر ۱٬۸ درصد تعیین شده‌است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=ResearchGate|نشانی=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00210862.2014.913423?journalCode=cist20|عنوان=On Language Distribution in Ilam Province,Iran|بازبینی=2018-08-13}}</ref> اکثردر مردمایلام استانعشایر ایلامکرد، بهلر زبانو کردیلک چنان با هم درآمیخته‌اند که شناسایی آنان به گویشاین کلهریصورت سخنآسان می‌گویندنیست.<ref name="n5hq6">{{یادکرد وب | عنوان=ʿAŠĀYER (tribes in Iran) – Encyclopaedia Iranica | وبگاه=Encyclopædia Iranica | تاریخ=1987-12-15 | سال=1987 | پیوند=http://www.iranicaonline.org/articles/asayer-tribes | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2017-08-05}}</ref>مردم استان ایلام در ایام مذهبی از جمله محرم همیشه با برگزاری مراسم، ارادت خود را به اهل بیت نشان داده‌اند.