کرمانشاه: تفاوت میان نسخه‌ها

|زبان=[[لری لکیکردی]]<ref name="Chamber">{{یادکرد وب|عنوان= kermanshah|زبان=انگلیسی|ناشر=Iran Chamber Society|نشانی=http://www.iranchamber.com/cities/kermanshah/kermanshah.php|تاریخ بازدید=۳۱ مارس ۲۰۱۰}}</ref> و فارسی<ref name="britannica">{{یادکرد وب|عنوان= Britannica Encyclopedia|نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/315454/Kermanshah|زبان=انگلیسی}}</ref>

'''کرمانشاه''' ({{small|آوای فارسی:}}{{IPA-fa|kʰeɾmɒːnʃɒːh|}}) (<small>[[زبانزبان‌های لریکردی|لری لکیکردی]]:</small> '''کرماشان'''؛ {{IPA-sdh|kʰɨɾmäːʃäːn|-|kermanshah.ogg}}) نهمین شهر پرجمعیت، و یکی از کلان‌شهرهای [[ایران]] و مرکز [[استان کرمانشاه]] در ایران است، که دارای جمعیتی بالغ بر ۹۴۶٬۶۵۱ نفر در سرشماری سال ۱۳۹۵<ref name="amariran" /> و مساحت آن ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع است.<ref name="shahrdari" /><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.kurdpress.com/Fa| عنوان = همه شور بود و اشتیاق و لحظه شماری

شهر کرمانشاه بزرگ‌ترین شهر [[مردم لر|لک]] نشینکردنشین ایران محسوب می‌گردد<ref>http://www.mehrnews.com/news/1563659/کرمانشاه-پرجمعیت-ترین-شهر-لک نشینکردنشین-ایران</ref><ref>http://www.shahrekhabar.com/economic/1425128820035607</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://iranshahr.org/?p=13220 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۹ اوت ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140710094216/http://iranshahr.org/?p=13220 |archivedate=۱۰ ژوئیه ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref> و مهم‌ترین شهر در منطقهٔ مرکزی غرب ایران است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ousu.org/2011_readings_in_education.pdf |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۳ سپتامبر ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413073643/http://www.ousu.org/2011_readings_in_education.pdf |archivedate=۱۳ آوریل ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.assistnews.net/Stories/2010/s10020115.htm |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۱ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110929225150/http://www.assistnews.net/Stories/2010/s10020115.htm |archivedate=۲۹ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://www.iranchamber.com/cities/kermanshah/kermanshah.php</ref><ref name="lonelyplanet176">Bruke, Andrew (2004),p.176</ref>

در دوران [[سلجوقیان]] در قرن یازدهم میلادی کرمانشاه به عنوان شهر ارشد [[لرستانکردستان]] انتخاب شد.<ref name="britannica" /> در قرون وسطی شهر کرمانشاه یا قَرمَسین در حکم یکی از نواحی چهارگانه [[عراق عجم]] شناخته می‌شد. در آن زمان اغلب اوقات ایالت جبال را عراق عجم می‌نامیده‌اند تا با عراق عرب اشتباه نشود که به‌طور تقریبی نیز با ناحیه ماد باستانی مطابقت داشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-b74cadf482984106a78023a6254f956b-fa.html| عنوان = عراق عجم| تاریخ بازدید = ۱۶ ژانویه ۲۰۱۳| نویسنده = | تاریخ = | اثر = | ناشر = لغت‌نامه دهخدا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20130514021756/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-b74cadf482984106a78023a6254f956b-fa.html| archivedate = ۱۴ مه ۲۰۱۳| dead-url = yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/452811/Persian-Iraq| عنوان = Persian Iraq| تاریخ بازدید = ۱۶ ژانویه ۲۰۱۳| نویسنده = | تاریخ = | اثر = | ناشر = Britannica Enczclopedia| صفحه = | زبان = انگلیسی}}</ref>

کرمانشاه در دوره‌های مختلف دارای نام‌های مختلفی بوده که معمولاً با تغییر از حکومتی به حکومتی دیگر صورت می‌گرفته‌است، در قدیمی‌ترین شکل خود اولین بار در دوران باستان و در زمان فرمانروایی [[کاسی]]‌ها کرمانشاه را با نام [[الیپی]] می‌خوانند<ref name="elipi" /> و در دوران [[هخامنشیان]] از کرمانشاه با نام‌های [[کامبادن]]، کارمیسین، کارمیشین، کرمینشان و غیره یاد می‌شود.<!--<ref name="ibcpars" /> حذف یادکرد ناموجود توسط ربات -->

نام این شهر در زبان مردم محلی ''کرماشان'' تلفظ می‌شود. [[محمد مکری]]، پژوهشگر و زبانشناس، نام ''کرمانشاه'' را تلفظی اشتباه اما مصطلح از کلمهٔ ''کرماشان'' می‌داند که از ''کرمانچ'' یا ''کرمانج'' به معنای رعیت گرفته شده و به باور وی ''شهر رعایا'' معنا می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.taqwesan.com/wp-content/uploads/2014/09/kirmaşan.pdf| عنوان = کرمانشاه، باختران، کرماشان| تاریخ بازدید = ۲۱ اوت ۲۰۱۵| نویسنده = محمد مکری| نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۴| سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = مجلهٔ فرهنگی تاق وه سان| صفحه = | زبان = فارسی| نشانی بایگانی = https://web.archive.org/web/20150924113216/http://www.taqwesan.com/wp-content/uploads/2014/09/kirma%C5%9Fan.pdf| تاریخ بایگانی = ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵| نقل قول = | dead-url = yes}}</ref> [[عبدالرحمان شرفکندی|عبدالرحمان شرفکندی (هژار)]] نیز در [[فرهنگ واژگان]] لریکردی-فارسی خود با عنوان [[هنبانه بورینه]]، معنای واژهٔ کرمانج را ''روستایی کرد''، و ''کرمانشاه'' را مخفف «''کرمانج شار'' یا ''کرمانجان''» دانسته‌است.<ref>شرفکندی، عبدالرحمان (هژار)، ''هنبانه بورینه: فرهنگ لریکردی فارسی''، تهران: سروش، چاپ یکم، ۱۳۶۹، ص۶۱۲.</ref>

در دوره [[سلجوقیان]]، کرمانشاه به عنوان شهر ارشد ولایت لرستانکردستان بوده‌است.<ref name="britannica" /> کرمانشاه در سال [[۱۲۲۰ (میلادی)|۱۲۲۰ م]] پس از حمله مغول به ایران بار دیگر ویران شد و آسیب‌های بسیاری دید.<ref>Boulanger, Robert(1966),p.812</ref> سپاه [[هلاکو خان]] که برای فتح [[بغداد]] می‌رفت کرمانشاه را نیز ویرانه کرد. در قرن هشتم سپاه امیر [[تیمور]] به کرمانشاه یورش آورد. در توصیف شرایط آن زمان [[حمدالله مستوفی]] در کتاب [[نزهةالقلوب]] (نوشته‌شده به سال [[۷۴۰ قمری]] برابر با [[۱۳۳۹ میلادی]])، شهر کرمانشاه را در شمار شهرهای [[لرستانکردستان]] آورده و نوشته‌است:

در سال [[۱۷۵۳ (میلادی)|۱۷۵۳ میلادی]] شهر کرمانشاه که در آن زمان در درهٔ [[رود قره‌سو (کرمانشاه)|رود قره‌سو]] واقع شده‌بود، با حملهٔ نیروهای [[زندیان|زندیه]] به‌طور کامل تخریب شده و جمعیت آن نیز به‌طور کامل تخلیه شد. ابعاد این تخریب تا اندازه‌ای بود که تا نزدیک به ۱۰ سال شهری به نام کرمانشاه وجود نداشت و منطقهٔ کرمانشاه نیز بدون حاکم‌نشین و حاکم بود. از سال [[۱۷۶۲ (میلادی)|۱۷۶۲ میلادی]] با منصوب شدن [[الله‌قلی‌خان زنگنه]] به حکومت کرمانشاه از سوی [[کریم‌خان زند]]، به عنوان نخستین حاکم منطقهٔ کرمانشاه پس از دورهٔ ۱۰ ساله، ساخت دوبارهٔ شهر آغاز شد و کرمانشاه این بار در درهٔ [[رودخانه آبشوران]] در جنوب غربی مکان سابق احیا گردید. شهر جدید از به هم پیوستن چهار روستای [[فیض‌آباد (کرمانشاه)|فیض‌آباد]]، [[هوری‌آباد (کرمانشاه)|هوری‌آباد]]، [[برزه‌دماغ (کرمانشاه)|برزه‌دماغ]] و [[چنانی (کرمانشاه)|چنانی]] شکل گرفت که به محله‌های شهر جدید تبدیل شدند.<ref>کشاورز، اردشیر، ''کرمانشاه ما به دورنمای قدیم شهر''، در ''کرمانشاه''، تهران: انستیتو فرهنگی لرستان،کردستان، با همکاری مؤسسهٔ فرهنگی آراس هولیر، ۱۳۸۸، صص ۱۸۷–۱۸۲، ص ۱۸۴.</ref>

کرمانشاه از جمله مناطقی بود که در ابتدای سلطنت [[آقا محمدخان قاجار]] به تصرف وی درآمد.<ref name="گذر تاریخ، آفتاب آنلاین" /> در قرن نوزدهم بر اهمیت تجاری و استراتژیک کرمانشاه افزوده شد و کرمانشاه مرکز [[لرستانکردستان ایران]] شد. [[هنری بایندر]] سیاح فرانسوی که در اواخر قرن نوزدهم از کرمانشاه دیدن کرده‌است، در سفرنامهٔ خود با عنوان «''در لرستان،کردستان، در بین‌النهرین و پرشیا''» که در سال ۱۸۸۷ به چاپ رسیده‌است می‌نویسد:

{{گفتاورد|.... کرمانشاه با شهر [[سنندج|سنه]] که در شمال آن واقع شده، عنوان حاکم‌نشین لرستانکردستان ایران را دارند.<ref>بایندر، هنری. ''سفرنامهٔ هنری بایندر: لرستان،کردستان، بین‌النهرین و ایران''، ترجمهٔ کرامت‌الله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا (یساولی)، چاپ اول: ۱۳۷۰؛ ص ۴۰۰.</ref>}}

به نوشته دانشنامه ایرانیکا کرمانشاه به‌طور فعال در [[انقلاب مشروطه]] درگیر بود.<ref name="ایرانیکا">[http://www.iranicaonline.org/articles/kermanshah-04-history-to-1953 دانشنامه ایرانیکا: ''تاریخ کرمانشاه از غلبه عرب‌ها تا ۱۹۵۳ میلادی'']، نوشتهٔ [[جان کالمارد]]، نوشته‌شده در ١١ مارس ۲۰۱۵؛ بازدید در ۱۶ فوریه ۲۰۱۶.</ref> به نوشته دائرةالمعارف الاسلامیه نقش اندکی در [[انقلاب مشروطه]] داشت. در سال ۱۹۱۱، [[سالار الدوله]] به نام [[محمد علی شاه]]، شاه سابق، وارد کرمانشاه شد. یک سال بعد، او با نیرویی متشکل از کلهرها، سنجابی‌ها و دیگر [[مردم لر|عشایر لرکرد]] به سوی تهران پیشروی کرد. او در نزدیکی همدان شکست خورد و سربازان دولتی کرمانشاه را بازپس گرفتند. عملیات تا پاییز ادامه یافت و در این حین کرمانشاه چند بار دست به دست شد.<ref name="EI" />

زبان اهالی کرمانشاه، [[زبان لکیکردی|لکیکردی]]<ref name="jamejam">{{یادکرد وب|عنوان=جاذبه‌های فرهنگ عامه کرمانشاه|ناشر=روزنامه جام جم|نشانی=http://jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100877725456|تاریخ بازدید=۳۱ مارس ۲۰۱۰|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110515151721/http://jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100877725456|archivedate=۱۵ مه ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref><ref name="zaban">{{یادکرد وب|عنوان=روزنامه سلام کرمانشاه|ناشر=|نشانی=http://www.salamkermanshah.ir/test/kermanshah-mad-info.htm|تاریخ بازدید=۳۱ مارس ۲۰۱۰|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100621084030/http://www.salamkermanshah.ir/test/kermanshah-mad-info.htm|archivedate=۲۱ ژوئن ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref><ref name="b">{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با فرهنگ و نژاد استان کرمانشاه|ناشر=|نشانی=http://www.artkermanshah.ir/Default.aspx?page=3688|تاریخ بازدید=۳۱ مارس ۲۰۱۰}}</ref><ref name="a">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.kermanshahmiras.ir/fa_site/Preview.asp?categoryid=5&code=6686| عنوان = زبان و گویش| تاریخ بازدید = ۱۱ مارس ۲۰۱۰| نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول = }}{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot }}</ref> و [[فارسی کرمانشاهی]] است.<ref name="moj" /><ref name="jamejam" /><ref name="zaban" /><ref name="b" /> عده‌ای از مردم کرمانشاه به زبان [[لریکردی]]، گویش [[کلهری]] سخن می‌گویند.<ref name="kermanshahchhto">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.kermanshahchhto.ir/?lang=fa&req=fetchpage&page=vvEF33VwTZxIeTQdwhoPXV0G1zhMXkwxbyNTTUrXo6dEp441rJFt3zeya4R3xoBdt/gsqJ21xs+aGQ3me7jKbkpFkPXcxFFdVuCKTASwsjLnv/EDs70qQwD0nRvDaQ7wdfce2GcrZ238oBi51CIYTqwuQ2xFMy3bTyLXzYz66QI=| عنوان = میراث فرهنگی> فرهنگ عامه>زبان و گویش> در یک نگاه| تاریخ بازدید = ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۰| نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = سازمان میراث فرهنگی و صنایع گردشگری استان کرمانشاه| صفحه = | زبان = فارسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> علاوه بر [[کلهری|لریکردی کلهری]] دیگر [[گویش‌های لریکردی]] از جمله [[لکیکردی کرمانشاهی]] ، [[سنجابی]] ، [[ایل زنگنه|زنگنه]] ، [[سورانی]] و [[لکی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=LAK TRIBE – Encyclopaedia Iranica|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/lak-tribe|وبگاه=www.iranicaonline.org|بازبینی=2020-10-04}}</ref> هم گویشورانی در میان مردم دارد.<ref name="jamejam" />در کنار زبان لری،کردی، عده‌ای از مردم به [[فارسی کرمانشاهی|لهجهٔ فارسی کرمانشاهی]] تکلم می‌کنند.<ref name="kermanshahchhto" /><ref name="assistnews">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://www.assistnews.net/Stories/2010/s10020115.htm |عنوان =Arrest of the Assyrian leader of the Kermanshah Church in Iran |ناشر =خبرگزاری اسیست |تاریخ =۲۱ فوریه ۲۰۱۰ |تاریخ بازدید =۱ دسامبر ۲۰۱۰ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20110929225150/http://www.assistnews.net/Stories/2010/s10020115.htm |archivedate =۲۹ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url =yes }}</ref> [[فارسی کرمانشاهی|لهجهٔ فارسی کرمانشاهی]] تنها خاص شهر کرمانشاه‌است<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =دن وودینگ |نشانی =http://www.assistnews.net/Stories/2010/s10020115.htm |عنوان =Arrest of the Assyrian leader of the Kermanshah Church in Iran |ناشر = |تاریخ =February 21, 2010 |تاریخ بازدید = |archiveurl =https://web.archive.org/web/20110929225150/http://www.assistnews.net/Stories/2010/s10020115.htm |archivedate =۲۹ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url =yes }}</ref> و از ۲۰۰ سال پیش در پی ورود مهاجرانی که برای زیارت عتبات و [[کسب و کار]] به کرمانشاه آمدند ایجاد شده‌است.<ref name="mirasfarhangi">{{یادکرد وب |url=http://kermanshah.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1420 |title=زبان و گویش مردم استان کرمانشاه در یک نگاه. اداره میراث فرهنگی استان کرمانشاه |accessdate=۹ اوت ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160423144314/http://kermanshah.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1420 |archivedate=۲۳ آوریل ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://kermanshah.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=30831</ref><ref>لیمویی، علی (1389). ''واژه نامک (واژه نامهٔ فارسی کرمانشاهی)''. کرمانشاه: باغ نی.</ref>

{{اصلی|موسیقی لریکردی}}

کرمانشاه یکی از مراکز [[موسیقی لریکردی]] و [[موسیقی ایرانی|ایرانی]] است. چهره‌های نامداری از این شهر و شهرهای نزدیک به آن در موسیقی ظهور کرده‌اند که نقش پررنگی در هنر موسیقی داشته‌اند. [[علی اکبر مرادی]] نوازندهٔ برجستهٔ [[تنبور]] از شهر کرمانشاه به عنوان مرکز [[موسیقی لریکردی]] یاد می‌کند و ریشهٔ بسیاری از گوشه‌های [[موسیقی ایرانی]] را در موسیقی کرمانشاه می‌داند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.infowelat.com/kermanshah-is-a-center-for-kurdish-music.html |عنوان =Kermanshah is a center for Kurdish Music | ناشر = infowelat.com |تاریخ =May 30, 2014 |تاریخ بازدید =}}</ref> [[حسین علیزاده]] دیگر استاد موسیقی ایرانی نیز از کرمانشاه با نام «پدر موسیقی ایرانی» یاد می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://sharghdaily.ir/Vijeh/3064/-کرمانشاه-«پدر-موسیقی»-ایرانی-است |عنوان = کرمانشاه «پدر موسیقی» ایرانی است |ناشر = روزنامهٔ شرق |تاریخ = ۱۶ مهر ۱۳۹۳ |تاریخ بازدید = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170906025811/http://sharghdaily.ir/Vijeh/3064/-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87-%C2%AB%D9%BE%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C%C2%BB-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA |archivedate = ۶ سپتامبر ۲۰۱۷ |dead-url = yes }}</ref>

[[بهمن کاظمی]] پژوهشگر موسیقی، موسیقی رایج در شهر کرمانشاه را به سه دستهٔ موسیقی باستانی، موسیقی روستایی و موسیقی شهری تقسیم‌بندی می‌کند.<ref>کاظمی، بهمن، ''موسیقی قوم لرکرد''، تهران: مؤسسهٔ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن، با همکاری فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، چاپ یکم، ۱۳۸۹، ص۵۴.</ref> از سازهای رایج در موسیقی کردی در کرمانشاه می‌توان به [[تنبور]]، [[دف]]، [[شمشال]] و [[کمانچه]] اشاره کرد.{{مدرک}}

در کرمانشاه همواره بزرگان زیادی در ادبیات، هنر، تاریخ و سیاست برخاسته‌اند<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://kermanshah.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=3924| عنوان = استان کرمانشاه سرشار از استعدادهای شگفت‌انگیز است| تاریخ بازدید = ۱ سپتامبر ۲۰۱۰| نویسنده = <nowiki>[بی نا]</nowiki>| نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = ۱۰ مرداد ۱۳۸۹| سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = ایسنا-کرمانشاه| صفحه = کد خبر:۵–۵۸۱۴–۸۹۵| زبان = فارسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> بزرگانی همچون، [[میرزا محمدرضا کلهر]] از نستعلیق‌نویسان مهم [[تاریخ ایران]]، [[علی‌اشرف درویشیان]] از نویسندگان سرشناس ایران، [[شامی کرمانشاهی]] شاعر لککرد زبان، [[ابوالقاسم لاهوتی]] شاعر و فعال سیاسی انقلابی، [[کیهان کلهر]] نوازندهٔ بلندآوازهٔ [[کمانچه]]، [[شهرام ناظری]] [[خواننده|خوانندهٔ]] معروف و شناخته شده، [[رشید یاسمی]] نویسنده، مورخ، مترجم و شاعر معاصر ایرانی، [[پوران درخشنده]] کارگردان سرشناس، [[علی‌محمد افغانی]] نویسنده نخستین رمان واقعی به [[زبان فارسی]]، [[مجتبی شمسی‌پور]] شیمیدان، [[ابوحنیفه احمدابن داود دینوری]] گیاه‌شناس، ستاره‌شناس، ریاضیدان و مورخ [[قرن نهم میلادی]]، [[یارمحمدخان کرمانشاهی]] از مبارزان انقلابی [[جنبش مشروطه]] و … را می‌توان نام برد.

بخش زیادی از لک هایکردهای کرمانشاه تا اواخر سدهٔ نوزدهم میلادی پیروی دین [[یارسان]] بودند. [[هنری بایندر]] سیاح فرانسوی که در اواخر قرن نوزدهم از استان کرمانشاه دیدن کرده‌است، در سفرنامهٔ خود با عنوان «''در لرستان،کردستان، در بین‌النهرین و پرشیا''» که در سال ۱۸۸۷ به چاپ رسیده‌است دین غالب مردم را یارسان می‌داند. او در بازدید از شهر [[قصر شیرین]] می‌نویسد:

{{گفتاورد|.... بیشتر لرانکُردان ایران از [[یارسان|فرقهٔ علی‌اللهی]] هستند. اگر آن‌ها را در انجام کارهایشان آزاد گذارند، آن‌ها هم در کار دیگران مداخله نمی‌کنند. حس احترام به عقیدهٔ مذهبی دیگران در نزد ایشان بسیار زیاد است.<ref>بایندر، هنری. ''سفرنامهٔ هنری بایندر: لرستان،کردستان، بین‌النهرین و ایران''، ترجمهٔ کرامت‌الله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا (یساولی)، چاپ اول: ۱۳۷۰؛ ص ۳۸۲.</ref>}}

{{گفتاورد|.... لرانکُردان ایالت کرمانشاه مردمی آرام و خوش‌برخوردند. آن‌ها به فرقهٔ علی‌اللهی تعلق دارند که باگذشت‌ترین فرقه‌های مذهبی هستند. در بعضی از دهکده‌ها پیروان این فرقه با مسیحیان که گذشت آن‌ها کمتر است آمیزش دارند.<ref>بایندر، هنری. ''سفرنامهٔ هنری بایندر: لرستان،کردستان، بین‌النهرین و ایران''، ترجمهٔ کرامت‌الله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا (یساولی)، چاپ اول: ۱۳۷۰؛ ص ۴۰۳.</ref>}}

* {{یادکرد|فصل=|کتاب=هنبانه بورینه: فرهنگ لریکردی فارسی|نویسنده= عبدالرحمان شرفکندی (هژار)|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|ناشر=سروش|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش= محمدماجد مردوخ روحانی|صفحه= ۱۰۳۵|سال=۱۳۶۹|شابک=964-435-701-9}}

* {{یادکرد|فصل=کرمانشاه ما به دورنمای قدیم شهر|کتاب=کرمانشاه|نویسنده= اردشیر کشاورز|نویسندگان سایر بخش‌ها= و دیگران|ترجمه=|ناشر=انستیتو فرهنگی لرستان،کردستان، با همکاری مؤسسهٔ فرهنگی آراس هولیر|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش= |صفحه=۱۸۷–۱۸۲|سال=۱۳۸۸|شابک=}}

* {{یادکرد|فصل=|کتاب=سفرنامهٔ هنری بایندر: لرستان،کردستان، بین‌النهرین و ایران|نویسنده= هنری بایندر|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه= کرامت‌الله افسر|ناشر=انتشارات فرهنگسرا (یساولی)|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=|صفحه=۵۲۸|سال=۱۳۷۰|شابک=}}

[[رده:پراکنش لرکرد]]