ویکی‌پدیا

تاریخ باستان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
برچسب‌ها: پیوندبیرونی به ویکی‌پدیای فارسی ویرایشگر دیداری
خط ۱۹۶:
 
خاور نزدیک باستان مهد تمدن‌های گذشته محسوب می‌شود. این اولین مکانی بود که در طول سال کشاورزی فشرده انجام شد. اولین سیستم نوشتاری منسجم در این ناحیه ایجاد گردید، چرخ سفالگر و سپس چرخ وسایل نقلیه و آسیاب نیز از اختراعات مردمان این ناحیه بود، اولین دولت‌های متمرکز، قوانین و امپراتوری‌های قانون گرا، و همچنین ایجاد طبقه‌بندی اجتماعی، برده داری و جنگ سازمان یافته در خاورمیانه تشکیل شدند و پایه و اساس رشته‌های نجوم و ریاضیات در اینجا شکل گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Wikipedia contributors, "Ancient Near East," Wikipedia, The Free Encyclopedia, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ancient_Near_East&oldid=705306712 (accessed February 22, 2016)}}</ref>
[[پرونده:Ancient Egypt and Mesopotamia c. 1450 BC.png|وسط|بندانگشتی|مروری بر نقشه خاور میانه در قرن پانزدهم قبل از میلاد نشان دهنده قلمرو اصلی آشوری با دو شهر بزرگ آن [[آشور]] و [[نینوا]] بین بابل پایین دست و ایالت‌های میتانی و هتی در بالادست قرار دارد.<ref>{{Cite journal|date=2021-05-15|title=آشور|url=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1&oldid=32093392|journal=ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد|language=fa}}</ref>]]'''بین‌النهرین'''
 
اشاره به: [[بین‌النهرین]] و [[تاریخ عراق]]
خط ۲۰۲:
بین‌النهرین محل شکل‌گیری اولین تمدن‌های شناخته شده در جهان است. استقرار اولیه [[دشت آبرفتی]] از [[دوره عبید]] (اواخر هزاره ۶ قبل از میلاد) تا [[دوره اوروک]] (هزاره ۴ قبل از میلاد) و دوره‌های سلسله‌ها (هزاره ۳ قبل از میلاد) تا [[تمدن بابل|ظهور بابل]] در اوایل هزاره دوم قبل از میلاد ادامه داشت. مازاد مواد غذایی به سبب انبارداری ایجاد شده توسط این اقتصاد باعث شد که مردم به جای مهاجرت بعد از برداشت محصول، در یک مکان مستقر شوند. همچنین تراکم جمعیتی بسیار بیشتر امکان‌پذیر گردید و به نوبه خود نیاز به نیروی کار گسترده و تقسیم کار داشت. این سازمان به ضرورت ثبت سوابق و توسعه نگارش منجر شد (حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد).<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Encyclopedia Britannica". p. but the region can be broadly defined to include the area that is now eastern Syria, southeastern Turkey, and most of Iraq.}}</ref>
 
تمدن بابل کشوری [[عموری‌ها|عموری]] در بین‌النهرین سفلی (جنوب عراق مدرن) بود که پایتخت آن شهر بابل بود. وقتی [[حمورابی]] (مطابق تقویم مختصر) حدود ۱۸۲۸–۱۷۲۸ قبل از میلاد مسیح (ع)، امپراطوری را از مناطق پادشاهی‌های سابق سومر و [[اکد|اکاد]] ایجاد کرد، بابل پدید آمد. بابل، که مردم عموری باستان [[زبان‌های سامی|سامی زبان]] بودند،بودند<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Hetzron, Robert (1997). The Semitic Languages. London/New York: Routledge. ISBN 9780415057677.}}</ref>، زبان مکتوب اکدی را برای استفاده رسمی پذیرفت. آنها زبان سومری را نیز برای استفاده مذهبی حفظ کردند، که در آن زمان دیگر یک زبان گفتاری نبود. فرهنگهای آکدی و سومری نقش عمده ای در فرهنگ بعدی بابلی داشتند و این منطقه حتی تحت حاکمیت خارج نیز به عنوان یک مرکز مهم فرهنگی باقی می‌ماند. اولین اشاره به شهر بابل را می‌توان در لوحی از دوران سلطنت [[سارگن بزرگ|سارگون]] آکاد یافت که مربوط به قرن ۲۳ قبل از میلاد است.<ref>{{Cite journal|last=Turquette|first=Atwell R.|date=1958-03|title=Max Black. Abstract and abstraction. Encyclopaedia Britannica, Encyclopaedia Britannica, Inc., Chicago-London-Toronto1956, Vol. 1, pp. 67–68; also Max Black. Abstract and abstraction. Encyclopaedia Britannica, Encyclopaedia Britannica, Inc., Chicago-London-Toronto 1957, Vol. 1, pp. 67–68.|url=http://dx.doi.org/10.2307/2964454|journal=Journal of Symbolic Logic|volume=23|issue=1|pages=22–29|doi=10.2307/2964454|issn=0022-4812}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Issar, Arie S.; Zohar, Mattanyah (2013). "Dark Age, Renaissance, and Decay". Climate Change: Environment and History of the Near East (PDF). Springer Science and Business Media. p. 148.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ibd, Mattanyah Zohar, "Climate Change Environment" 2007, p. 178}}</ref>
 
امپراتوری جدید بابل، یا [[کلده]]، از زمان شورش [[نبوپلسر|نابوپلاسار]] در سال ۶۲۶ قبل از میلاد تا یورش کوروش بزرگ در سال ۵۳۹ قبل از میلاد، تحت سلطه سلسله یازدهم ("کلدانی") بابل بود. قابل توجه است که این شامل دوران سلطنت [[بخت نصر|بخت النصر دوم]] بود که پادشاهی یهودا و اورشلیم را فتح کرد.
خط ۲۰۸:
شهر اکاد و منطقه اطراف آن در مرکز بین‌النهرین قرار داشت. اکاد همچنین پایتخت امپراتوری [[اکد|آکدیان]] شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Mish, Frederick C. , Editor in Chief. "Akkad." Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary. 9th ed. Springfield, MA: Merriam-Webster Inc. , 1985. ISBN 978-0-87779-508-7, 978-0-87779-509-4 (indexed), and ISBN 978-0-87779-510-0 (deluxe).}}</ref>
 
این شهر احتمالاً در کرانه غربی رود فرات، بین [[سیپار]] و کیش (در عراق کنونی، حدود ۵۰ کیلومتری جنوب غربی مرکز بغداد) واقع شده بود. با وجود جستجوی گسترده، سایت دقیق هرگز پیدا نشده‌است. اکاد در پی فتوحات [[پادشاه سارگون]] از اکاد، بین قرن ۲۴ و ۲۲ قبل از میلاد به اوج قدرت خود رسید.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=R. D. Barnett (1963). "Xenophon and the Wall of Media". The Journal of Hellenic Studies. The Journal of Hellenic Studies, Vol. 83. ۸۳: ۱–۲۶. doi:10.2307/628451. JSTOR 628451.}}</ref>
 
به دلیل سیاست‌های [[اکد|امپراتوری اکدی]] در مورد همسان سازی زبانی، آکاد نام خود را به گویش غالب سامی نیز نهاد: زبان اکدی، منعکس کننده استفاده از akkadû ("در زبان Akkad") در دوره بابل قدیم برای نشان دادن نسخه سامی از یک متن سومری.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ماد، ایگور میخائیلوویچ دیاکونوف.}}</ref>
 
[[آشور]] در اصل (در عصر برنز میانی) منطقه ای در دجله علیا بود که به دلیل پایتخت اصلی خود، شهر باستانی آشور نامگذاری شد. بعداً، بعنوان یک کشور و امپراطوری که توانست تمام هلال حاصلخیز، مصر و بیشتر [[آناتولی]] را تحت کنترل خود درآورد، اصطلاح "آشور " تقریباً به نیمه شمالی بین‌النهرین (نیمه جنوبی بابل) اشاره داشت، و پایتخت آن نینوا بود. . پادشاهان آشور پادشاهی بزرگی را در سه مقطع مختلف از تاریخ کنترل می‌کردند.<ref>{{Cite journal|date=2021-05-15|title=آشور|url=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1&oldid=32093392|journal=ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد|language=fa}}</ref>
 
این پادشاهی‌ها، پادشاهی دوره‌های قدیمی (قرن ۲۰ تا ۱۵ قبل از میلاد)، میانه (قرن ۱۵ تا ۱۰ قبل از میلاد) و جدید آشوری (۹۱۱–۶۱۲ پیش از میلاد) نامیده می‌شوند که آخرین آنها مشهورترین و مستندترین آنها است. آشوری‌ها حفاری‌هایی را برای تضعیف دیوارهای شهر، دیوار شکن برای به زمین انداختن دروازه‌ها و همچنین مفهوم سپاهی از مهندسی، که رودخانه‌ها را با قلاب‌ها پل می‌کردند یا با پوست بادی برای سربازان لباس شنا فراهم می‌کردند، اختراع نمودند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Bertman, Stephen (2005). Handbook to Life in Ancient Mesopotamia. New York: Oxford UP.}}</ref>
خط ۲۴۶:
اشاره به: [[تاریخ یمن|تاریخ باستان یمن]] و [[عربستان پیش از اسلام]]
 
[[تاریخ عربستان]] پیش از اسلام در دهه ۶۳۰ قبل از میلاد آنچنان شناخته شده نیست و دلیل آن اکتشافات باستان‌شناسی ناچیز در عربستان است. منابع مکتوب بومی محدود به کتیبه‌ها و سکه‌هایی است که از جنوب عربستان بدست آمده. مطالب موجود در مرحله اول متشکل از منابع مکتوب سایر فرهنگ و تمدنها (مانند مصری‌ها، یونانی‌ها، پارسی‌ها، رومی‌ها و …) و روایات شفاهی است که بعداً توسط دانشمندان اسلامی ثبت شده‌است. بسیاری از پادشاهی‌های کوچک از راه تجارت [[دریای سرخ]] و [[اقیانوس هند]] رونق گرفتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Arabian Peninsula, 1000 B.C.–1 A.D. {{!}} Timeline of Art History {{!}} The Metropolitan Museum of Art}}</ref>
 
پادشاهی‌های عمده شامل [[سبایی‌ها]]، اوسان (Kingdom of Awsan)، [[لخمیان]]، [[حمیر]] و [[نبطی‌ها]] بود. از پادشاهی‌های عرب گاه در عهد عتیق عبری با نام [[پادشاهی ادوم|ادوم]] یاد می‌شود. اگرچه تصور می‌شود که [[اوگاریت|سایت اوگاریتی]] قبلاً در آن ایجاد شده باشد. اولین شواهد کتبی ذکر شده از این شهر از [[ابلا|شهر ابلا]]، در نزدیکی همین شهر است. ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد اوگاریت وارد حوزه نفوذ مصر شد، که بر هنر آن تأثیر زیادی بر جای گذاشت. در ساحل مدیترانه اسرائیل، فلسطین و لبنان امروزی، مردم کنعان از طریق تجارت فنی الهام گرفته از فنیقی به ثروت رسیدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Rebels Seize Key Parts of Yemen's Third-Largest City, Taiz". The New York Times. 22 March 2015. Retrieved 25 March 2015.}}</ref>
 
[[فنیقی‌ها|فنیقیه]] یک تمدن باستانی بود که در شمال [[کنعان (منطقه)|کنعان باستان]] واقع شده بود، و قلب آن در امتداد مناطق ساحلی لبنان امروزی، سوریه و اسرائیل قرار داشت. تمدن فنیقی یک فرهنگ تجارت دریایی ابتکاری بود که بین دوره ۱۵۵۰ تا ۳۰۰ قبل از میلاد در سراسر مدیترانه گسترش یافت. یک مستعمره فنیقی به نام [[کارتاژ]]، در نوع خود به کشوری قدرتمند تبدیل شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ویلیام مونتگومری وات (۱۹۵۳)، صفحات ۲–۱.}}</ref>
 
'''ارمنیان'''
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/تاریخ_باستان»