'''وکیل''' یا '''نماینده''' یا '''جانشین''' کسی است که از طرف شخص دیگری - [[شخص حقوقی|حقوقی]] یا [[شخص حقیقی|حقیقی]] - به موجب عقد [[وکالت]] برای انجام کاری مأمور می‌شود.
وکیل در موضع دفاع، از تامینات شغل قضا برخوردار است و شخصاً امکان مبادرت به تجارت ندارد چون خلاف شان اوست. حرفه وکالت از آثار مترتبه بر تجارت، پیروی نمی‌کند و بدین جهت، وکالت را نمی‌توان یک کسب و کار تلقی کرد. موید این حقیقت قانونی، سیاستهای کلی نظام در امور قضایی است که وکالت را در زیرمجموعه امور قضایی آورده است و در [قانون اساسی] نیز در فصل سوم یعنی فصل حقوق ملت ذکر شده‌است و از اصل چهل و چهار مستثنی است.
وکالت یک [[عقد جایز]] است که در چارچوب مقررات [[قانون مدنی]] منعقد می‌شود و طرفین آن وکیل و [[موکل]] نامیده می‌شوند. می‌توان برای وکیل انتخابی حد و مرزی مشخص کرد که در چه زمینه‌ای اجازه وکالت از طرف موکل دارد و در چه زمینه‌ای خود شخص باید برای آن کار حضور داشته باشد.
نایب السلطنه را در دوره [[صفویان]] «وکیل» می‌گفتند و عنوان «وکیل الرعایا» هم از همین‌جا برخاسته است.
