نبرد دوم خارکوف: تفاوت میان نسخه‌ها

== طرح و آماده‌سازی آلمان ==

بر اساس جزئیات دستورالعمل روز ۱۲ فوریه [[فرماندهی عالی نیروی زمینی آلمان]] در جهت آماده‌سازی تهاجم تابستانه، [[گروه ارتش جنوب]] می‌بایست رخنه دشمن در ناحیه غرب [[ایزیوم]] را از بین می‌برد.{{sfn|Blau|1955|p=۱۱۳–۱۱۵ & ۱۱۹}} بدین منظور ارتش ششم ورماخت به فرماندهی سپهبد [[فریدریش پائولوس]] در شمال بین [[بلگورود]] و [[بلاکلایا]] و ارتش یکم زرهی آن به فرماندهی ارتشبد [[ایوالت فون کلایست]] در جنوب در [[پاولوگراد]] مستقر شدند. این نیرو قصد محاصره و انهدام قوای درون برآمدگی ایزیوم را داشت تا خط مقدم خود را صاف و برای تهاجم اصلی در جنوب مهیا کند.{{sfn|Tucker-jones|2017|p=۸۹}} بر این تهاجم [[اسم رمز]] عملیات ''فردریکوس'' نهاده شد زمان آغاز آن ۱۸ مه مقرر گردید. [[ارتش هفدهم (ورماخت)|ارتش هفدهم ورماخت]] نیز تحت امر فون کلایست قرار گرفت تا قرارگاه او موقتاً «گروه ارتش ''کلایست''» نام بگیرد.{{sfn|Mitcham|2008|p=۶۳۱}}

== طرح، آماده‌سازی و نیروهای شوروی ==

استالین اوایل ماه مارس از قرارگاه‌های عالی میدانی از جمله جهت جنوب غربی به فرماندهی مارشال سیمیون تیموشنکو، خواست گزارشی از شرایط راهبردی و عملیاتی خود و همچنین پیشنهادهای عملیاتی برای کارزار پیش رو ارائه کنند. تا اواسط ماه مارس ستاد کل ارتش سرخ مفاهیم مقدماتی خود در رابطه با این کارزار را تکمیل کرد که به تأیید استالین رسید. در پایان ماه ''استاوکا'' پیشنهادهای مشروح عملیاتی ارائه شده را مورد مطالعه قرار داد. بر مبنای گزارش سرلشکر [[ایوان باگرامیان]]، رئیس ستاد آن، جهت جنوب غربی شوروی دفاع آلمان در مناطق جنوبی را ضعیف می‌دانست. پنداشته می‌شد ارتش ششم ورماخت در اثر رزم زمستانه به شدت تضعیف و ذخابر راهبردی کلیدی آلمان به صورت تکه‌تکه به‌کارگرفته شده‌است. بر این اساس از ده لشکر پیاده‌نظام ورماخت که در مقابل جبهه جنوب غربی شوروی قرار داشتند هشت لشکر «پاره‌پاره شده‌اند» و صرفاً وظایف دفاعی داشتند. بدین شکل نتیجه گرفته شد نیروهای آلمانی در ناحیه خارکوف پیش از بازسازی و دریافت مقادیر زیادی ذخایر راهبردی قادر به عملیات فعال نخواهند بود و این مسئله تا پیش از فرا رسیدن فصل گرما، احتمالاً میانه ماه مه، محقق نخواهد شد. به هر صورت گردآوری نیروهای ذخیره آلمانی به‌خصوص قوای زرهی در مناطق پشت خط مقدم مورد شناسایی شوروی قرار گرفته بود. به هر حال پنداشته می‌شد آلمانی‌ها با متمرکز کردن قوای خود در شرق [[گومل]] و ناحیه [[بریانسک]] مجدداً قصد دارند اقدام به تسخیر مسکو بکنند و از تمرکز قوا در جنوب برای یک تهاجم ثانویه بین نواحی شمالی رود دونتس و [[تاگانروگ]] در کرانه دریای سیاه استفاده خواهدخواهند کرد. بر این قاعده رهبران جهت جنوب غربی شوروی تصور می‌کردند تهاجم پیش‌دستانه شوروی در قسمت جنوبی خطر دشمن را دفع خواهد کرد و اقدامات آن‌ها در جهت مسکو را با اختلال جهیجدی مواجه خواهد ساخت.{{sfn|Glantz|1998|p=۲۴–۲۶}}

بر اساس خاطرات سرتیپ [[کیریل موسکالنکو]]، فرمانده وقت ارتش سی‌وهشتم شوروی، او و سایر فرماندهان تصمیم تیموشنکو و باگرامیان برای یک تهاجم گسترده را مورد انتقاد قرار دادند. ضعف یگان‌های شوروی مخصوصاً در زمینه نیروی قدرتمند متحرک، کمبود [[تانک پیاده‌نظام|تانک‌های پشتیبانی پیاده‌نظام]]، تعداد ناکافی افسر ارشد و میان‌رده باتجربه و آموزش‌دیده و ذخایر اندک به این دو گوش‌زد شد. به هر صورت پابا جانبداری شورای نظامی جهت جنوب غربی شوروی از تصمیم تیموشنکو و بربا تأکید آن بر این مسئله که این اقدام در حقیقت تصمیمی از جانب فرماندهی عالی و استالین است، به منتقدین اطمینان داده شد پیش از آغاز تهاجم این کاستی‌ها برطرف خواهند گشت.{{sfn|Glantz|1998|p=۲۶}}

بدین تریتب با تصور این که نیروهای آلمانی در قسمت جنوبی ضعیف‌تر از قسمت‌های شمالی هستند، ماه آوریل استالین دستور به بازپس‌گیری شهر [[خارکوف]]، مرکز حیاتی ترابری ریلی آلمانی‌ها، داد.{{sfn|Overy|1997|p=۱۳۶}} جبهه جنوب غربی هنگام آغاز عملیات شامل شش [[ارتش میدانی]] و یک گروه عملیاتی ''بوبکین'' بود که از ۲۳ لشکر تفنگ‌دار، دو لشکر سواره‌نظام و دو سپاه سواره‌نظام آن‌ها در تهاجم استفاده شد. این یگان‌ها مجموعاً ۶۴۰ هزار نفر با ۱۲۶۰ تانک و بیش از ۲۵۰۰ توپ در اختیار داشتند.{{sfn|Mitcham|2008|p=۶۳۱}} شوروی نیروهای بیشتری از جمله دو ارتش میدانی و دو سوم تمام قوای زرهی خود را وارد برآمدگی ایزیوم کرد.{{sfn|Tucker-jones|2017|p=۸۹–۹۰}}