پی‌رنگ
طرح یا پی رنگ، چارچوب هر داستان است با تکیه بر روابط علّی و معلولی. در طرح خطوط اصلی داستان به گونه‌ای مرتبط و فشرده و بر اساس منطق سببیت روایت می‌شوند. در واقع طرح داستان پاسخی دقیق و مختصر به این پرسش که
داستان در بارهٔ چه بود؟
توجه به این نکته که طرح و خلاصه داستان با هم فرق دارند، ضروری است. در خلاصه داستان هدف نقل موجز و اجمالیِ داستان است در حالی که طرح،
طرح روایت نقشه(اسکلت) داستان با تأکید بر سببیت(Causality)
داستان شکل گسترده طرحی است که نویسنده پیش از آفرینش داستان آن را ذهنی یا مکتوب طراحی کرده‌است. نسبت طرح و داستان در ادبیات(داستانی) با مفهوم طرح اولیه و نقاشی کامل شده در هنر نقاشی کم شباهت نیست.
تعریف
تعریف طرح بر خلاف تعریف داستان کوتاه کمتر مورد مناقشه قرار گرفته‌است. منتقدین اغلب طرح را نقل وقایع داستان بر اساس سببیت تعریف می‌کنند. فورستر مثال می‌زند که
سلطان مُرد و سپس ملکه مرد
داستان است اما
سلطان مُرد و پس از چندی ملکه از اندوه بسیار مُرد
طرح است.
طرح را نقشه داستان نیز تعریف کردند.
ویژگی‌های یک طرح
- زمان طرح همیشه زمان حال است
- طرح همیشه به صورت سوم شخص نقل می‌شود.
- وقایع با رعایت توالیِ زمان مرتب می‌شود.
- عدم توجه به جزئیات
این ویژگی‌ها بدون توجه به چگونگی استفاده آن‌ها در داستان در طرح توسط نویسنده باید ملحوظ شود.
ساختارِ طرح
- شروع
- ناپایداری
- گسترش
- تعلیق
- نقطه اوج
- گره گشایی
- پایان
منابع
- ادوارد مورگان فوستر، جنبه‌های رمان، ترجمهٔ ابراهیم یونسی، چاپ اول، انتشارات نگاه تهران
- این گفته در منابع مختلف به یکی از سه نویسندهٔ بزرگ روس -داستایوسکی، گورکی و تورگنیف- نسبت داده شده‌است.
- سید حامد النساج، ادبیات معاصر عرب، ترجمهٔ محمد جواهر کلام، ناشر، مترجم، تهران، ۱۳۷۲
- سامرست موام، دربارهٔ رمان و داستان کوتاه، ترجمهٔ کاوه دهگان، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، چاپ چهارم، تهران، ۱۳۶۴.
- سامرست موام، دربارهٔ رمان و داستان کوتاه، ترجمهٔ کاوه دهگان، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، چاپ چهارم، تهران، ۱۳۶۴
- هنر داستان نویسی ابراهیم یونسی
- قصه نویسی رضا براهنی
- عناصر داستان جمال میر صادقی
- ادبیات داستانی جمال میر صادقی
- داستان، تعاریف، ابزار و عتاصر ناصر ایرانی
- رمان چیست؟ محسن سلیمانی (ترجمه و نگارش)
- فن داستان نویسی محسن سلیمانی (ترجمه)
- تاملی دیگر در باب داستان محسن سلیمانی (ترجمه)
- درس هایی درباره داستان نویسی، لئونارد بیشاپ، محسن سلیمانی (ترجمه)
- صد سال داستان نویسی (۴ جلد) حسن میر عابدینی
- درباره رمان و داستان کوتاه کاوه دهگان (ترجمه)