ویکی‌پدیا:نوشتار پیشنهادی/۲۰۲۴/۷
سنگی بر گوری خودزندگی‌نامه‌ای از نویسندۀ ایرانی جلال آل‌احمد است که در سال ۱۳۴۲ به نگارش درآمد، ولی تا ۱۳۶۰ منتشر نشد. آل‌احمد این کتاب را به احترام همسرش، سیمین دانشور، منتشر نکرد؛ امّا پس از مرگش شمس آل‌احمد آن را به چاپ سپرد. در سال ۱۳۸۴ انتشارات جامه‌دران سنگی بر گوری را تجدید چاپ کرد؛ و پس از محدودیت‌هایی تا سال‌های منتهی به ۱۳۹۲، از آن پس بارها به وسیلهٔ ناشران مختلف منتشر شده‌است. این کتاب کوتاه در شش فصل نوشته شده‌است. با این که نوشتن خودزندگی‌نامه یکی از وجوه برجستهٔ ادبیات مدرن مغرب‌زمین است، امّا در ادبیات فارسی معاصر آل‌احمد از اندک‌شمار نویسندگانی به‌شمار می‌آید که به آن توجّه داشته‌است. سنگی بر گوری در سال ۲۰۰۸ میلادی به انگلیسی ترجمه و در سری کتاب‌خانه ایرانیکا منتشر شده‌است. موضوع اصلی کتاب سترونی آل‌احمد و بی‌فرزندی او و سیمین دانشور است. پژوهشگران آثار آل‌احمد تفسیرهای گوناگونی از این معنی کرده‌اند. بعضی آن را بیان مسئله‌ای شخصی و اجتماعیِ یک روشنفکر دانسته‌اند و بعضی آن را کنایی و استعاری شمرده‌اند و عقیم‌بودن را گاه کنایه از بی‌سرانجامی و بی‌حاصلی کارِ فکری آل‌احمد از جمله در کتاب‌هایی چون غرب‌زدگی و در خدمت و خیانت روشنفکران دانسته‌اند و گاه شکست کل پروژهٔ «فکر ایرانی» و روشنفکری از جنبش مشروطه ایران به بعد. گونه ادبی سنگی بر گوری نیز محل بحث بوده‌است. کسانی آن را رمان یا داستان بلند دانسته‌اند و وجود برخی عناصر داستانی مانند پی‌رنگ و گره‌افکنی و گره‌گشایی و نیز وجود ماجرا، توصیف، ایهام و گفت‌وگو را گواه آورده و نتیجه گرفته‌اند این کتاب تنها یک شرح حال یا زندگی‌نامه خودنوشت نیست. در مقابل، گروهی به دلایلی چون یکی بودن «من» درون کتاب با خود آل‌احمد آن را فاقد ویژگی‌های خیالی مصطلح و مرسوم آثار ادبی دانسته و استفاده از عوامل سازندهٔ داستان در آن را «چاشنی» متن در نظر گرفته‌اند.