ویکی‌پدیا:گزیدن مقاله‌های خوب/معماری پیشاتاریخی در ایران

معماری پیشاتاریخی در ایران

پیشاخوبیدگی معماری پیشاتاریخی در ایران

ویرایش ورودی‌ها
اندازهٔ مقاله	۱۱۰٬۹۳۷
آیا مقاله ترجمه از ویکی‌های دیگر است؟	خیر
املا و انشای خوب
دیباچهٔ مناسب
منبع‌دارکردن همهٔ مطالب
یادکرد صحیح منابع
جایگزینی منابع نامعتبر (به‌خصوص منابع ویکیایی) با منابع معتبر
بررسی حق نشر (متن و پرونده‌ها)
جعبهٔ اطلاعات و/یا جعبهٔ گشتن مناسب
رده و میان‌ویکی مناسب
تصویر(های) مناسب
پیوند به محتوا(ها)ی مرتبط در پروژه‌های خواهر
پیوند پایدار منابع برخط	به‌زودی انجام می‌شود
هنوز ناظر وپ:گمخ صحت ورودی‌ها را تأیید نکرده‌است.

 معماری پیشاتاریخی در ایران (ویرایش | تاریخچه) • بحث • پی‌گیری

بحث زیر پایان یافته‌است و به‌زودی بایگانی خواهد شد.
طبق توافق با نامزد کننده قرار شد مقاله با نام و ساختار جدید به گمخ بیاید.--سید (بحث) ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۴۴ (UTC)

نامزدکننده: در منابع مختلف دوران پیشاتاریخی ایران را تا ابداع خط در امپراتوری آشور نو یا قدرت گرفتن مادها یا حتی تشکیل امپراتوری هخامنشیان گرفته‌اند. گستره مقاله را اینجا تا قدرت گرفتن مادها در ۶۵۰ پ.م. تعریف کرده‌ام تا آن را بتوان در معماری مادها ادامه داد. Nightdevil (بحث • مشارکت‌ها) ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۶:۳۸ (UTC)

• سلام. چند وقت پیش کتابی دیدم در مورد تاریخ قم که در آن از عصر آهن آثاری یافته شده‌است. نویسنده‌اش سیامک سرلک بود. فکر می‌کنم حوزه کاوش‌اش هم تپه قلی درویش بوده‌است. این چند مقاله را هم در مورد قلی درویش نوشته: ۱. گزارش لایه‌نگاری محوطه قلی درویش، گزارش‌های باستان‌شناسی شماره ۳، ۲. تکنیک‌های معماری و فن‌آوری فلزگری در جوامع عصر آهن ۱ قلی درویش – مجله اثر شماره ۳۸، ۳. آجرهای منقوش عصر آهن پایانی – مجله باستان‌شناسی شماره۱، ۴. مقدمه‌ای بر مطالعات اجتمایی – فرهنگی عصر آهن – پژوهشنامه، ۵. کاوش‌های قلی درویش – گزارش‌های باستان‌شناسی شماره۷ -- mOsior (بحث) ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۷:۲۰ (UTC)

  چشم، می‌خوانم و خواهم افزود.‏—NightD ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC)

• سلام. بنده مقاله را هنوز نخواندم ولی در برانداز اولیه برایم جای سوال شد که چگونه از میان این همه سایت‌های پیشاتاریخی تنها به معدودی در این مقاله پرداخته شده‌است؟ مثلا فرق تپه حصار با گوهرتپه چیست که برای اولی یک پاراگراف توضیح آمده و به دومی هیچ اشاره‌ای نشده. در دید اول برای مخاطب چنین به نظر می‌رسد که سایت‌های پیشاتاریخ ایران معدود به همین چنتاست. آیا شاخصه یا معیار خاصی برای این تفکیک وجود داشته؟--محک ^📞 ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۹:۳۱ (UTC)

  سلام @محک: معیار انتخاب استقرارها بدوا این بوده که در منابعی که من دیده‌ام به معماری آنها اشاره شده باشد و سپس بتوان آنها را در سیر تحول فن ساخت‌وساز در ایران بررسی کرد (مثلا یریم تپه که مربوط به فرهنگ جیتون در ترکمنستان است را نیاورده‌ام). فرق حصار و گوهر این است که دو تا از منابع در دسترس من (آثار خانه در ایران و ایرانیکا) به اولی اشاره کرده‌اند و به دومی نه، که دلیلش هم (به‌نسبت) تازه‌تر بودن کاوش‌ها در گوهر است، وگرنه من از جامع‌تر شدن نوشتار استقبال می‌کنم. با بررسی منابع معلومم شد شواهدی از معماری در گوهر هست که در جایش خواهم افزود. پژوهش یا جای دیگری هم به‌ذهنتان می‌رسد بگویید. با تشکر. ‏—NightD ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC)

پیش از ورود به متن مقاله من قدری با نام و گستره مقاله مشکل دارم. به نظرم ما برای این دوره تاریخی که می توان آن را فهرست تمدن‌ها و جاهای باستانی ایران پیش از تمدن ایلام یا پیش‌ایلامی نامید قدری مشکل از حیث بررسی تاریخی داریم. آیا می توان بر معماری این دوره تمرکز کرد، یا آنکه بهتر است مقاله را «سکونتگاه های پیشاایلامی در فلات ایران» نامید. اما مقاله تا دوره آمدن آریایی ها امتداد یافته است. واقعا سخت بتوان اواخر این دوره را پیشاتاریخی دانست. پیشنهاد می کنم، مقاله بین 10000 تا 5000 سال پیش را در بربگیرد و وارد عصر برنز نشود. بخصوص پیشاتاریخی تلقی کردن عصر آهن را درست نمی دانم. یک مشکل دیگر عنوان آن است که همه فلات ایران در یک زمان پیشاتاریخی نبوده است. به بیان دیگر مناطق تحت تسلط تمدن ایلام تاریخی و مناطق شرقی پیشاتاریخی بوده است.

مشکل دیگر این است که ما در دوره برنز با پیچیدگی بیشتری مواجهیم. جنوب شرق ایران متاثر از تمدن دره سند، شمال شرق متاثر از تمدن آمودریا و غرب آن متاثر از تمدن های میان رودان بوده است. احتمالا شمال غربی جزو حوزه تمدنی قفقاز بوده است. آن وقت دسته بندی همه آنها ذیل عنوان ایران یک قدری دشوار می شود.

خوب است برای بحث در مورد عنوان نظر @Darafsh: را هم بپرسیم.--سید (بحث) ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۳:۰۱ (UTC)

@Nightdevil: من از صبح دارم به عنوان و گستره مقاله فکر می کنم. به نظرم «معماری» خوب است اما «پیشاتاریخی» گنگ و مشکل ساز است. به نظرم ما مقاله را محدود کنیم به معماری دوره نوسنگی در فلات ایران یا معماری دوره پیش از برنز در فلات ایران. دوره زمانیش را هم بگذاریم از 10000 هزار سال (انقلاب نوسنگی) پیش تا حدود 8000 سال پیش (نوسنگی پیش از سفال ب) یا می شود توسعه داد تا 6000 سال پیش (مس‌سنگی). از حدود 5500 سال پیش که وارد عصر برنز می شویم اصلا ماجرای تاریخ عوض می شود و ما شاهد سیستمی از دولتشهر ها و تمدن های به هم پیوسته هستیم که متاثر از تمدن های پیرامونی شامل تمدن آمودریا، تمدن سند، تمدن میان رودان و تمدن قفقاز هم می باشد. این را می شود در مقاله معماری دوره برنز در فلات ایران نوشت. اما این مقاله دوم قدری دشوارتر است و نیازمند کار بیشتری است. --سید (بحث) ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۶:۱۱ (UTC)

سلام @Sa.vakilian: ممنون از دقت نظرتان.

در مورد ایران: چنانکه در لید آمده ایران مجاز از «مرزهای امروزی ایران» گرفته شده نه فلات ایران (کمااینکه ازنظر جغرافیایی دشت خوزستان در فلات ایران نیست و اگر استقرارهای خوزستان در مقاله نباشد نمی‌توان روند تحول فن ساخت‌وساز در ایران را نشان داد). به این‌ترتیب قرمزدره و جرمو در کردستان عراق هم که مربوط به فرهنگ‌های غرب ایران هستند در گستره مقاله قرار نمی‌گیرند. برای همین به‌نظرم پیچیدگی‌های اینکه سکونت‌گاه‌ها تحت تاثیر کدام حوزه فرهنگی قرار داشته‌اند را می‌توان لحاظ نکرد و آنچه در مرزهای امروزی ایران (که معیار واضح و معینی است) هست را در گستره مقاله دانست.

در مورد لفظ پیشاتاریخی ایراد را وارد می‌دانم. شاید عنوان بهتر «معماری ایران پیش از مادها» باشد، چنانکه ایرانیکا هم مقاله‌ای به عنوان «هنر در ایران از نوسنگی تا مادها» دارد. در کل «آغاز تاریخ» در ایران محل مناقشه است (بر خلاف میانرودان، یا مثلا اسکاتلند، که یک مبدا واضح دارد). بریتانیکا از انقلاب نوسنگی تا حدود ۱۰۰۰ پ.م. را پیشاتاریخی prehistoric گرفته و ایلام و آریایی‌های اولیه را protohistoric (میان‌تاریخی؟). بااین‌ترتیب شاید بتوان عنوان مقاله را «معماری پیشاتاریخی و میان‌تاریخی در ایران» گذاشت.

در مورد تفکیک: ایده خیلی خوبیست و می‌توان نوشتار را در سه مقاله «معماری عصر حجر در ایران» (شامل نوسنگی و مس‌سنگی)، «معماری عصر برنز در فلات ایران»، و «معماری عصر آهن در ایران» (تا ۶۵۰ پ.م.) تفکیک کرد و هر سه را تا حد خوبیدگی گسترش داد. در مورد عصر برنز هم اجازه بدهید منابع را بیشتر بررسی کنم ببینم چگونه باید پیش رفت. بااین‌حال پس از تفکیک هم به نظرم نیاز به مقاله مادری هست که اگر من نوعی خواستم اجمالا در مورد معماری پیش از ماد ایران مطالعه کنم لازم نباشد چند مقاله مستقل بخوانم.‏—NightD ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۱۴ (UTC)

@Nightdevil:

در خصوص فلات ایران درست می فرمایید، با این حال من موافق محدودسازی به حوزه مرزی نیستم. مثلا در مقاله فرهنگ برادوستی که کار می کردم، یکی از سکونتگاه ها که اتفاقا نام فرهنگ از آن اخذ شده، در عراق امروزی بود. بگذاریم به همان صورت ایران بماند اما حوزه های به هم پیوسته را مورد توجه قرار دهیم. یعنی تاکید دارم که معیار ما اشتراک مدنی-فرهنگی باشد.

تعبیر عصر حجر جالب نیست، چون هم حس بدی می دهد و هم از 200 هزار سال پیش در ایران شروع می شود. حال آنکه معماری همان طور که نوشته اید از دوره نوسنگی آغاز می شود.

در خصوص عصر برنز این به هم پیوستگی تمدنی خیلی بیشتر از دوره نوسنگی است و تفکیک به ایران کار را خیلی دشوارتر می کند. پیشنهاد می کنم فعلا همان مقاله نوسنگی و مس سنگی را که تقریبا بین 10000 تا 6000 یا 5200 سال پیش بوده است را بسازیم، بعدش برویم سراغ عصر برنز. این جوری کار بررسی کننده ها و همین طور شما هم راحت تر می شود.

به نظرم به موازات این مقاله باید یک مقاله یا فهرست تمدن‌ها و جاهای باستانی ایران پیش از تمدن ایلام را تکمیل کنید و ترجیحا به فرهنگ ها و تمدن های دوره نوسنگی و مس سنگی در ایران انتقال دهید تا کار توسعه و بررسی تسهیل شود. می توانید از مقالاتی نظیر [۱] استفاده کنید.

برای بخش زمینه و بافتار تاریخی می توانید از کتاب «The Oxford Handbook of Iranian History» و «Human origin sites and the World Heritage Convention in Eurasia» و بریتانیکا و باز هم [۲] و ایرانیکا استفاده کنید.

اگر فرصت شد در حاشیه این کار، مقاله نوسنگی و زیرمجموعه هایش نظیر نوسنگی با سفال و الگو:فناوری‌های پیش از تاریخ را هم توسعه دهید. --سید (بحث) ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۳۷ (UTC)

@Sa.vakilian: چشم. پس اگر موافقید این نظرخواهی ناموفق جمع‌بندی شود تا نوشتار جدید را در معماری نوسنگی و مس‌سنگی در ایران بسازم و آن را به گمخ بیاورم.‏—NightD ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۸:۱۶ (UTC)

موافقم.--سید (بحث) ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۸:۱۸ (UTC)