پیش‌نویس:شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری (شیفت)

ابتکار «شبکهٔ یکپارچهٔ فرآوری و ترابری» (شیفت) در راستای تغییر ریل حکمرانی از خام‌فروشی به منطق مبتنی بر خلق ارزش افزوده، از طریق احیای حکیمانهٔ زنجیره‌های ارزش ملی، منطقه‌ای و جهانی پیشنهاد گردیده است. هدف اصلی این ابتکار، ارتقای عدالت‌محور و پایدار مشارکت کشور در زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای و جهانی، از طریق یکپارچه‌سازی و همگرایی ظرفیت‌ها و مزیت‌های نسبی سرزمینی می‌باشد. این شبکه، سامانه‌ای نظام‌مند متشکل از زنجیره‌های ارزش در حوزه‌های صنعت، معدن، کشاورزی، انرژی، ترابری، و لجستیک است که در بستر زیرساخت‌های فرآوری و ترابری، انواع ارتباطات شهودی و غیرشهودی میان منابع تولید ارزش و بازارهای مصرف را شناسایی و هدایت می‌کند و با اتخاذ رویکرد هم‌بست در تخصیص و تهاتر منابع محدود، مدیریت یکپارچهٔ زنجیره‌های ارزش‌آفرین اقتصادی را متناسب با درجهٔ خلق ارزش افزوده دنبال می‌نماید.

نظام‌نامهٔ ابتکار «شیفت»، جهت‌گیری مطلوب سیاست‌گذاری‌ها در این ابتکار را مشخص می‌کند. این نظام‌نامه با رجوع به اسناد بالادستی کشور از جمله سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تدوین شده است. جهتگیری اصلی ابتکار «شیفت»، تکمیل و تقاطع زنجیرههای ارزش، با اتخاذ رویکرد یکپارچه به منابع تولید ارزش است. منابع ده‌گانهٔ تولید ارزش در «شیفت» عبارتند از: مواد خام، فناوری و فن‌آوری، نیروی انسانی، انرژی، آب، زمین، لجستیک و حملونقل، منابع پولی برای تأمین سرمایه‌گذاری اولیه، منابع پولی برای تأمین سرمایهی در گردش، و تلاش‌های بازرگانی و بازاریابی و تبلیغات و فروش.

سکوی هوشمند نرم‌افزاری «شیفت» به عنوان سامانهٔ پشتیبان تصمیم و ارزیابی و نظارت بر عملکرد بازی‌گران زنجیره‌ها، با بهره‌گیری از بهینه‌سازی، هوش مصنوعی و طراحی سازوکار، تخصیص منابع و تسهیلات را بر اساس میزان درجهٔ فرآوری و خلق ارزش افزوده و کاهش خام‌فروشی، دنبال می‌کند. سیاست‌های تشویقی و تنبیهی مربوط به اجزای مختلف زنجیره‌های ارزش، در بستر سامانهٔ پشتیبان تصمیم و با توجه به عملکرد راستی‌آزمایی‌شدهٔ زنجیره‌ها در خلق ارزش افزوده و میزان مشارکت در احیای حکیمانهٔ زنجیره‌های ارزش طراحی می‌گردند. همچنین، قابلیت ارتقای عدالت منطقه‌ای در توزیع جغرافیایی قطب‌های فرآوری از طریق اولویت‌دهی به مناطق محروم، از دیگر ویژگی‌های مهم این شبکهٔ یکپارچه محسوب می‌شود.

اجرای ابتکار «شیفت»، قابلیت تبدیل ایران از یک کشور صادرکنندهٔ کالاها و مواد اولیه خام و نیمه‌خام به یک کشور صادرکنندهٔ محصولات فرآوری‌شده و با ارزش افزودهٔ بالا را افزایش می‌دهد و عدالت منطقه‌ای در کشور را از طریق بازتوزیع حاشیه سود فرآوری کالاها بهبود می‌بخشد. به علاوه، این شبکهٔ یکپارچه قابلیت آن را دارد تا مبتنی بر هدف اصلی خود، بستر مناسب برای همکاری و تعامل راهبردی ایران با قدرت‌های بزرگ اقتصادی در حوزهٔ تجارت بین‌الملل (هم‌چون ابتکار کمربند و راه چین، مائوسام هند و دروازهٔ جهانی اروپا) را فراهم آورد.

معرفی ابتکار «شیفت» در دیدار نخبگان با رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۲۷/۷/۱۴۰۱ در قالب سخنرانی و تقدیم گزارش صورت پذیرفت و رهبر معظم انقلاب، در آن دیدار، دستور دادند طراحی این کلان راهبرد دنبال گردد. سند برنامهٔ هفتم توسعه (مصوب مجلس شورای اسلامی)، بر تهیهٔ سند پیشرفت ابتکار «شیفت» و سیاست‌گذاری دولت مبتنی بر این ابتکار تصریح نموده است. بر این اساس، ذیل بند ۴ ماده ۵۷ برنامه هفتم توسعه کشور ذکر شده است که «دولت مکلف است حداکثر ظرف شش ماه از لازم‌الاجراء شدن این قانون، با هدف ارتقای جایگاه کشور در بازار تولید و تجارت جهانی و افزایش سهم‌بری از زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای و جهانی، بر اساس مزیت نسبی مناطق مختلف کشور نسبت به تهیه و تصویب «سند پیشرفت شبکهٔ یکپارچهٔ فرآوری و ترابری (شیفت)» و سیاستگذاری لازم جهت تشویق و حمایت از بخش خصوصی در راه‌اندازی زنجیره‌های ارزش با اولویت مناطق محروم با رعایت موازین شرعی و ملاحظات امنیتی اقدام قانونی کند. این سند، نحوهٔ همسوسازی و ارتقای اثربخشی سیاست‌های اقتصادی دولت در امور صنعتی، ترابری، تجاری و آمایش سرزمین و هم‌چنین مدیریت یکپارچهٔ زنجیره‌های ارزش‌آفرین اقتصادی را مشخص می‌کند و ویژگی‌های سامانهٔ پشتیبان تصمیم این زنجیره‌ها را تعیین می‌کند. به علاوه، این سند اولویت همکاری اقتصادی ایران با شرکای منطقه‌ای و جهانی در حوزهٔ تجارت و حمل‌ونقل بین‌الملل را در چارچوب سیاست‌های کلی برنامهٔ هفتم تعیین می‌کند.»

منابع

رده:ترابری