پیوند پنج‌گانه

پیوند پنج‌گانه(به انگلیسی: Quintuple bond) در شیمی یک نوع غیرمعمول پیوند شیمیایی است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ برای ترکیب دی‌کروم گزارش شد. پیوندهای یگانه، دوگانه و سه‌گانه در شیمی رایج هستند. پیوندهای چهارگانه نادرتر هستند اما در حال حاضر فقط در میان فلزات واسطه شناخته شده‌اند، به ویژه برای کروم، مولیبدن، تنگستن و رنیم، به عنوان مثال در ترکیبات [Mo₂Cl₈]⁴⁻ و [Re₂Cl₈]²⁻ این پیوند وجود دارد. در یک پیوند پنج‌گانه، ده الکترون در پیوند بین دو مرکز فلزی به اشتراک گذاشته می‌شوند که به صورت σ²π⁴δ⁴ تخصیص داده می‌شود.

در سال ۲۰۰۵، یک پیوند پنج‌گانه در مولکول فرضی اورانیوم U₂ بر اساس شیمی محاسباتی فرض شد.^[۱]^[۲] ترکیبات دی‌اورانیوم نادر هستند، اما وجود دارند. به عنوان مثال، می‌توان به آنیون U
2Cl2−
8 اشاره کرد.

در سال ۲۰۰۷ کوتاه‌ترین پیوند فلز و فلز (۱۸۰٫۲۸ پیکومتر) در ترکیبی حاوی پیوند کروم-کروم پنج‌گانه با لیگاندهای پل دی‌آزادی‌ان گزارش شده‌است.^[۳] سایر کمپلکس‌های حاوی پیوند پنج‌گانه فلز-فلز که گزارش شده‌اند شامل دی‌کروم با پیوند پنج‌گانه با لیگاندهای پل [۶-(۶٬۴٬۲-تری‌ایزوپروپیل‌فنیل)پیریدین-۲-ایل] (۶٬۴٬۲-تری‌متیل‌فنیل) آمین^[۴] و یک کمپلکس دی‌کروم با لیگاندهای پل آمیدین است.^[۵]

سنتز پیوندهای پنج‌گانه معمولاً از طریق کاهش یک گونه دوفلزی با استفاده از پتاسیم گرافیت حاصل می‌شود. این امر الکترون‌های ظرفیتی را به مراکز فلزی اضافه می‌کند و تعداد الکترون‌های لازم را برای مشارکت در پیوندهای پنجگانه به آنها می‌دهد. در زیر شکلی از سنتز پیوند پنج‌گانه متداول است.

منابع

↑ Gagliardi, Laura; Roos, Björn O. (24 February 2005). "Quantum chemical calculations show that the uranium molecule U₂ has a quintuple bond". Nature. 433 (7028): 848–851. Bibcode:2005Natur.433..848G. doi:10.1038/nature03249. PMID 15729337.
↑ Dumé, Belle (23 February 2005). "New look for chemical bonds". PhysicsWeb.
↑ Kreisel, Kevin A.; Yap, Glenn P. A.; Dmitrenko, Olga; Landis, Clark R.; Theopold, Klaus H. (2007). "The Shortest Metal–Metal Bond Yet: Molecular and Electronic Structure of a Dinuclear Chromium Diazadiene Complex". J. Am. Chem. Soc. (Communication). 129 (46): 14162–14163. doi:10.1021/ja076356t. PMID 17967028.
↑ Noor, Awal; Wagner, Frank R.; Kempe, Rhett (2008). "Metal–Metal Distances at the Limit: A Coordination Compound with an Ultrashort Chromium–Chromium Bond". Angew. Chem. Int. Ed. 47 (38): 7246–7249. doi:10.1002/anie.200801160. PMID 18698657.
↑ Tsai, Yi-Chou; Hsu, Chia-Wei; Yu, Jen-Shiang K.; Lee, Gene-Hsiang; Wang, Yu; Kuo, Ting-Shen (2008). "Remarkably Short Metal–Metal Bonds: A Lantern-Type Quintuply Bonded Dichromium(I) Complex". Angew. Chem. Int. Ed. 47 (38): 7250–7253. doi:10.1002/anie.200801286. PMID 18683844.

[1] Gagliardi, Laura; Roos, Björn O. (24 February 2005). "Quantum chemical calculations show that the uranium molecule U₂ has a quintuple bond". Nature. 433 (7028): 848–851. Bibcode:2005Natur.433..848G. doi:10.1038/nature03249. PMID 15729337.

[2] Dumé, Belle (23 February 2005). "New look for chemical bonds". PhysicsWeb.

[3] Kreisel, Kevin A.; Yap, Glenn P. A.; Dmitrenko, Olga; Landis, Clark R.; Theopold, Klaus H. (2007). "The Shortest Metal–Metal Bond Yet: Molecular and Electronic Structure of a Dinuclear Chromium Diazadiene Complex". J. Am. Chem. Soc. (Communication). 129 (46): 14162–14163. doi:10.1021/ja076356t. PMID 17967028.

[4] Noor, Awal; Wagner, Frank R.; Kempe, Rhett (2008). "Metal–Metal Distances at the Limit: A Coordination Compound with an Ultrashort Chromium–Chromium Bond". Angew. Chem. Int. Ed. 47 (38): 7246–7249. doi:10.1002/anie.200801160. PMID 18698657.

[5] Tsai, Yi-Chou; Hsu, Chia-Wei; Yu, Jen-Shiang K.; Lee, Gene-Hsiang; Wang, Yu; Kuo, Ting-Shen (2008). "Remarkably Short Metal–Metal Bonds: A Lantern-Type Quintuply Bonded Dichromium(I) Complex". Angew. Chem. Int. Ed. 47 (38): 7250–7253. doi:10.1002/anie.200801286. PMID 18683844.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]