چاتال‌هویوک

(تغییرمسیر از چتل‌هویوک)

چاتال‌هویوک (به ترکی استانبولی: Çatalhöyük) از آثار مهم دوره نوسنگی در دشت قونیه آناتولی (ترکیه) است که تاریخ آن به 7000 سال پیش از میلاد برمی‌گردد و آن را می‌توان از نخستین تلاش‌های بشر برای پی‌ریزی زندگی شهری دانست. چتل‌هویک بزرگترین و پیچیده‌ترین مناطق باستانی بازمانده از دوران نوسنگی است که تاکنون توسط باستان‌شناسان کشف و حفاری شده.[۱]

چاتال‌هویوک
Çatalhöyük
چاتال‌هویوک هنگام نخستین کاوش
چاتال‌هویوک در خاور نزدیک واقع شده
چاتال‌هویوک
موقعیت در خاور نزدیک
چاتال‌هویوک در ترکیه واقع شده
چاتال‌هویوک
چاتال‌هویوک (ترکیه)
موقعیتکوچوک‌کوی، استان قونیه، ترکیه
منطقهآناتولی
مختصات۳۷°۴۰′۰۰″ شمالی ۳۲°۴۹′۴۱″ شرقی / ۳۷٫۶۶۶۶۷°شمالی ۳۲٫۸۲۸۰۶°شرقی / 37.66667; 32.82806
نوعمسکونی
تاریخ
ساخته‌شدهتقریباً 6500 پ. م
رهاشدهتقریباً ۵۷۰۰ پ. م
دوره‌هادوران نوسنگی تا مس‌سنگی
اطلاعات بیشتر
باستان‌شناسانGold
مالکیتنه نفر
نام رسمیNeolithic Site of Çatalhöyük
گونهفرهنگی
معیارiii, iv
تاریخ ثبت۲۰۱۲ (۳۶مین نشست)
شماره ثبت1405
State Partyترکیه
منطقهاروپا و شمال آمریکا

شهر چاتال‌هویوک که حدود ده هزار نفر جمعیت داشته تجارت ابسیدین در منطقه را کنترل می‌کرده‌است.[۱] در آن زمان، ابسیدین یا شیشه آتشفشانی بهترین ماده برای ساخت ابزارهای نوک‌تیز بود و ازین رو تجارت آن موجب ایجاد صنعتی پرسود گشت که این خود باعث ثروتمند شدن شهر چاتال‌هویوک گشت.[۱]

چاتال‌هویوک، برخلاف دیگر شهرهای نوسنگی مانند اریحا، حصار شهری و برخلاف شهرهایی مانند خیروکیتیا هیچ کوچه و خیابانی ندارد.[۱] مهم‌ترین ویژگی چاتال‌هویوک این است که خانه‌ها به همدیگر چسبیده‌اند و تنها راه ورود به آن‌ها از طریق پشت بام است. این ویژگی باعث می‌شود که استحکام آن‌ها از خانه‌های تک ایستاده بیشتر شود و هم‌چنین دفاع از شهر آسان شود. به‌طوری‌که اگر دشمن می‌توانست دیوار بیرونی شهر را بشکند به جای این‌که وارد شهر شود، داخل اتاق دیگری می‌شد که مدافعانش روی پشت بام آن قرار داشتند و این امر برای آن‌ها خطرآفرین بود.[۲][۳]

نقاشی‌ای که بر روی یکی از معابد چاتال‌هویوک به دست آمده‌است نشان می‌دهد که این شهر بر اساس نقشهٔ قبلی ساخته شده‌است. اندازهٔ خانه‌های چاتال‌هویوک مختلف است ولی نقشهٔ یکسانی دارند. جنس دیوارهایش از خشت خام است و دیوارها و کف اتاق‌ها را رنگ‌آمیزی می‌کردند. نقشهٔ ساختمان‌های معابد با نقشهٔ خانه‌ها یکسان است، ولی دیوارها با نقاشی‌هایی مذهبی مربوط به الهه مادر تزئین شده‌اند.[۱]

کاوش چتل‌هویوک

ویرایش
 
یکی از آثار چاتال‌هویوک

جیمز ملارت محوطهٔ چتل‌هویوک را در ۱۹۶۱ کاوش کرد. ملارت و تیمش بیش از ۱۵۰ بنا و اتاق در چتل‌هویوک یافتند که با نقاشی، حکاکی، و مجسمه تزئین شده بودند. این کشفیات تأثیر مهمی در ادبیات باستان‌شناسی و به ویژه در زمینهٔ مطالعهٔ سازوکار پیدایش ساختارهای فرهنگی و اجتماعی در خاور نزدیک نوسنگی داشتند. بنابر آرای ملارت، چتل‌هویوک مکان گردهم‌آیی مهمی برای پرستش الهه مادر بوده‌است. بسیاری از باستان‌شناسان با نظریات او مخالفت کردند. با اخراج ملارت از ترکیه، محوطهٔ چتل‌هویوک برای ۳۰ سال تعطیل ماند تا این که کاوش‌ها در دههٔ ۱۹۹۰ از سر گرفته شد.

جعلیات

ویرایش

در سال ۲۰۱۸ زمین-باستان‌شناس سوئیسی-آلمانی ابرهارد زانگر با کمک پسر جیمز ملارت گزارشی منتشر کرد که بنا بر آن ملارت برای پشتیبانی از نظریاتش دست به مجموعه‌ای گسترده از جعلیات زده‌است.[۴][۵] در بازرسی از خانهٔ ملارت معلوم شد که بسیاری از کشفیات چتل‌هویوک جعلی بوده‌اند و او به نوعی یک «کارگاه جعل شواهد» داشته‌است.[۶]

نگارخانه

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ کوستوف، صفحهٔ ۵۰
  2. (Leick 1988، ۴۴)
  3. (Leick 1988، ۱۹۷)
  4. Famed Archaeologist 'Discovered' His Own Fakes at 9,000-Year-Old Settlement
  5. Famous Archaeologist Faked Ancient Discoveries at 9,000-Year-Old Site in Europe and Elsewhere
  6. cowie, ashley. "The Posthumous Disgrace of the Dark Master of Archaeological Hoaxes". Ancient Origins (به انگلیسی). Retrieved 2018-05-13.
  • زارعی، محمدابراهیم (۱۳۸۹). آشنایی با معماری جهان. تهران: نشر فن‌آورن. صص. ۸، ۹ و ۱۰. شابک ۹۶۴-۹۷۹۲-۰۶-۵ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک). پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)

پیوند به بیرون

ویرایش