چرخه‌های آرایه (به انگلیسی: Taxon cycle) به یک نظریه زیست‌جغرافیایی دربارهٔ چگونگی تکامل گونه‌ها از طریق گسترش و انقباض دامنه پراکنش در طول زمان اشاره دارد که با دگرگونی‌های سازگاری در بوم‌شناسی و ریخت‌شناسی گونه‌ها مرتبط است. مفهوم چرخهٔ آرایه به صراحت توسط زیست‌شناس ادوارد ویلسون در سال ۱۹۶۱[۱] پس از بررسی پراکندگی، زیستگاه، رفتار و ریخت‌شناسی گونه‌های مورچه‌ها در مجمع‌الجزایر ملانزی فرموله شد.[۲]

مراحل چرخهٔ آرایه ویرایش

ویلسون گونه‌ها را به «مراحل تکامل» طبقه‌بندی کرد، که امروزه معمولاً در طرح کلی توسط ریکلف و کوکس (۱۹۷۲) توصیف می‌شوند.[۳] با این حال، با ظهور تکنیک‌های مولکولی برای ایجاد روابط تبارزایی کالیبره‌شده با زمان بین گونه‌ها، مفهوم چرخهٔ آرایه برای دربر گرفتن مقیاس‌های زمانی کاملاً تعریف‌شده[۴] و ترکیب با مفاهیمی از تئوری‌های توالی بوم‌شناختی و چرخه گونه‌زایی بیشتر توسعه یافت.[۵] چرخه‌های آرایه عمدتاً در محیط‌های جزیره (مجمع‌الجزایر)، جایی که پراکندگی و جابجایی گونه‌ها به آسانی شناسایی می‌شوند، توصیف شده‌اند،[۶] اما ممکن است در جانداران زنده قاره‌ای نیز رخ دهد.

منابع ویرایش

  1. Wilson, Edward O. (1961). "The Nature of the Taxon Cycle in the Melanesian Ant Fauna". The American Naturalist. 95 (882): 169–193. doi:10.1086/282174. ISSN 0003-0147. JSTOR 2458389.
  2. Wilson, Edward O. (1959). "Adaptive Shift and Dispersal in a Tropical Ant Fauna". Evolution. 13 (1): 122–144. doi:10.1111/j.1558-5646.1959.tb02996.x. ISSN 1558-5646.
  3. Ricklefs, Robert E.; Cox, George W. (1972-03-01). "Taxon Cycles in the West Indian Avifauna". The American Naturalist. 106 (948): 195–219. doi:10.1086/282762. ISSN 0003-0147.
  4. Jønsson, Knud Andreas; Irestedt, Martin; Christidis, Les; Clegg, Sonya M.; Holt, Ben G.; Fjeldså, Jon (2014-02-22). "Evidence of taxon cycles in an Indo-Pacific passerine bird radiation (Aves: Pachycephala)". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 281 (1777): 20131727. doi:10.1098/rspb.2013.1727. PMC 3896003. PMID 24403319.
  5. Pepke, Michael Le; Irestedt, Martin; Fjeldså, Jon; Rahbek, Carsten; Jønsson, Knud Andreas (2019). "Reconciling supertramps, great speciators and relict species with the taxon cycle stages of a large island radiation (Aves: Campephagidae)". Journal of Biogeography. 46 (6): 1214–1225. doi:10.1111/jbi.13577. ISSN 1365-2699.
  6. Ricklefs, Robert E.; Bermingham, Eldredge (2002). "The concept of the taxon cycle in biogeography". Global Ecology and Biogeography. 11 (5): 353–361. doi:10.1046/j.1466-822x.2002.00300.x. ISSN 1466-8238.