ویکی‌پدیا

کوزه‌شیپوری ارغوانی

کوزه‌شیپوری ارغوانی (نام علمی: Sarracenia purpurea)، گیاه‌پارچ ارغوانی، گیاه‌پارچ شمالی، جوراب لاک‌پشت یا گل کنارپالان، گیاهی گوشت‌خوار از خانواده شیپوری‌کوزگان است.

کوزه‌شیپوری ارغوانی
گل‌ها و پارچ‌های کوزه‌شیپوری ارغوانی
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): آوندداران
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گل‌دار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده): گل‌ستاره‌داران
راسته: خلنگ‌سانان
تیره: شیپوری‌کوزگان
سرده: کوزه‌شیپوری‌ها
گونه: کوزه‌شیپوری ارغوانی
نام دوبخشی
Sarracenia purpurea
محدوده کوزه‌شیپوری ارغوانی در ایالات متحده آمریکا و کانادا

توصیف ویرایش

مانند سایر گونه‌های کوزه‌شیپوری‌ها، کوزه‌شیپوری ارغوانی بیشتر مواد مغذی خود را از طریق شکار طعمه به دست می‌آورد.[۱] با این حال، گفته می‌شود که گرفتن طعمه ناکارآمد است، یا کمتر از ۱٪ از طعمه‌های بازدیدکننده در داخل پارچ گرفتار می‌شوند.[۲] با این حال، شواهد حکایتی توسط پرورش‌دهندگان اغلب نشان می‌دهد که پارچ‌ها در ماه‌های گرم تابستان به‌سرعت از طعمه پر می‌شوند. طعمه در پارچ می‌افتد و در آب بارانی که در پایه هر برگ جمع شده غرق می‌شود.

اقلام طعمه، مانند مگس، مورچه، عنکبوت و حتی شب‌پره یا زنبور، توسط یک جامعه بی‌مهرگان هضم می‌شوند، که بیشتر توسط پشه ویومیا اسمیتی (Wyeomyia smithii) و پشه متریوسنموس نابی (Metriocnemus knabi) تشکیل شده است.[نیازمند منبع] رابطه بین ویومیا اسمیتی و کوزه‌شیپوری ارغوانی نمونه‌ای از همسفرگی است.[۳] کوزه‌شیپوری ارغوانی همچنین سمندرهای جوان خال‌دار را با نظم کافی به دام می‌اندازد که در یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ تقریباً ۲۰٪ از گیاهان مورد بررسی حاوی یک یا چند سمندر بودند. مشاهده شد که سمندرها در عرض سه تا نوزده روز می‌میرند و ممکن است با گرم شدن حوضچه‌های کوچک آب در گیاه توسط خورشید کشته شوند. یک سمندر می‌تواند صدها تا هزاران برابر مواد مغذی طعمه بی‌مهرگان را فراهم کند، اما مشخص نیست که کوزه‌شیپوری ارغوانی تا چه حد قادر به هضم آنها است.[۴]

آغازیان، چرخان‌تباران (از جمله Habrotrocha rosa) و باکتری‌ها پایه شبکه غذایی اینکوئیلین (Inquiline) را تشکیل می‌دهند که طعمه موجود را خرد و معدنی می‌کند و مواد مغذی را در دسترس گیاه قرار می‌دهد.[۵][۶][۷] برگ‌های پارچ جدید آنزیم‌های گوارشی مانند هیدرولازها و پروتئازها را تولید می‌کنند، اما با افزایش سن تک‌برگ‌ها در سال دوم، هضم مواد طعمه توسط جامعه باکتری‌هایی که در پارچ‌ها زندگی می‌کنند کمک می‌کند.[۸][۹]

توزیع ویرایش

گونه‌های کوزه‌شیپوری در باتلاق‌های اسیدی و فاقد مواد مغذی رشد می‌کنند.[۱۰] محدوده آن شامل ساحل شرقی، منطقه دریاچه‌های بزرگ، تمام کانادا (به جز نوناووت و یوکان)، ایالت واشنگتن و آلاسکا است.[۱۱] این باعث می‌شود که آن را به رایج‌ترین و گسترده‌ترین گیاه پارچ تبدیل کرده و همچنین تنها عضوی از این جنس باشد که در آب و هوای معتدل سرد زندگی می‌کند. نحوه جابجایی کوزه‌شیپوری تاکنون هنوز یک راز است. از آنچه تاکنون شناخته شده است، کوزه‌شیپوری دارای فاصله متوسط پراکندگی بذر ۵ سانتی‌متر است که برای توضیح شیوع گسترده این گیاه در سراسر آمریکای شمالی کافی نیست.[۱۲]

در بسیاری از بخش‌های جنوبی محدوده خود در معرض خطر یا آسیب‌پذیر است.[۱۳] این گونه نماد گل ایالت نیوفاندلند و لابرادور کانادا است. بسیاری از جوره‌های در امتداد ساحل خلیج ایالات‌متحده که زمانی به‌عنوان کوزه‌شیپوری ارغوانی شناخته می‌شدند، از آن زمان به بعد به‌عنوان کوزه‌شیپوری روزا (Sarracenia rosea) طبقه‌بندی شدند.

این یک گونه معرفی شده و طبیعی در اروپا و شمال غربی ایالات‌متحده است.[۱۴] در زیستگاه گونه‌های گوشت‌خوار بومی کوزه‌کبری کالیفرنیا، در کوه‌های کلامات و شمال سیرا نوادا یافت می‌شود.[۱۵] این گیاه همچنین در ایالت واشنگتن، اتریش، جمهوری چک، دانمارک، فرانسه، آلمان، ایرلند، سوئد، سوئیس و بریتانیا ثبت شده است.[۱۴][۱۶] در بریتانیا و ایرلند کوزه‌شیپوری ارغوانی به خلنگ‌زار خلاش در بریتانیا و ایرلند حمله کرده است و با آب و هوای معتدل می‌تواند به تعداد زیاد به قیمت گیاهان محلی رشد کند. خلاش نیز در معرض تهدید هستند زیرا خزه‌های پوده‎‌زار در نزدیکی گیاه پارچ رشد نمی‌کنند.[۱۷][۱۸]

آرایه‌شناسی ویرایش

 
گل کوزه‌شیپوری ارغوانی

این گونه بیشتر به دو زیرگونه تقسیم می‌شود، کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ارغوانی، کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ونوسا. اولی از شمال نیوجرسی یافت می‌شود، در حالی که دومی از جنوب نیوجرسی یافت می‌شود و دماهای گرمتر را تحمل می‌کند.

در سال ۱۹۹۹، کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ونوسا جوره بورکی به‌عنوان یک گونه خاص توصیف شد: کوزه‌شیپوری روزا. این رتبه‌بندی مجدد از آن زمان در میان علاقه‌مندان به گیاهان گوشت‌خوار مورد بحث قرار گرفته است، اما شواهد ریخت‌شناسی بیشتر از این تقسیم حمایت کرده است.[۱۹] گونه‌های زیر و زیرگونه‌ای معمولاً شناسایی می‌شوند:

  • کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ارغوانی
    • کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ارغوانی شکل ناجوربرگ
    • کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ارغوانی شکل روپلیکوتا (بی‌اعتبار)
  • کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ونوسا
    • کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ونوسا جوره بورکی
      • کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ونوسا جوره بورکی شکل لوتئولا[۲۰]
    • کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ونوسا جوره مونتانا

کاربردها ویرایش

 
سوسک لبیا گرندیس (Lebia grandis) در کوزه‌شیپوری ارغوانی به دام افتاده است.
 
بذرهای کوزه‌شیپوری ارغوانی

زینتی ویرایش

کوزه‌شیپوری ارغوانی به‌عنوان یک گیاه زینتی کشت می‌شود. نسبتاً مقاوم است، اما به یک خاک مرطوب قابل اطمینان در یک موقعیت محافظت شده، با نور کامل یا جزئی خورشید نیاز دارد. کوزه‌شیپوری ارغوانی زیرگونه ارغوانی جایزه شایستگی باغ (Award of Garden Merit) را از انجمن سلطنتی باغبانی (Royal Horticultural Society) دریافت کرده است.[۲۱]

دارویی ویرایش

این گیاه به‌عنوان یک گیاه دارویی توسط قبایل بومی آمریکا و اولین ملت در محدوده توزیع شمال‌شرقی و دریاچه‌های بزرگ آن، از جمله مردمان آلگونکوین (Algonquin people)، کری، ایروکوئیس، میکماق (Mikmaq)،[۲۲] عمدتاً برای استفاده در درمان آبله به روش تزریق ریشه استفاده می‌شد.[۲۳] مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که کوزه‌شیپوری ارغوانی به‌عنوان درمانی برای ویروس‌های خانواده ارتوپوکس‌ویروس، از جمله ویروس آبله، از طریق مهار رونویسی اولیه ویروس موثر است.[۲۴]

زیست‌کنترل ویرایش

پارچ‌های کوزه‌شیپوری ارغوانی به‌عنوان یک زیست‌کنترل برای زنبور زردپای آسیایی در اروپا مورد بررسی قرار گرفته‌اند،[۲۵] زیرا آنها به‌عنوان تله‌های طبیعی بطری عمل می‌کنند که مشاهده شده است که زنبورها در آن به‌دام افتاده‌اند. هیبریدهای مورد استفاده در این مطالعه، کوزه‌شیپوری جوتاتیپساپر (S. juthatipsoper) و کوزه‌شیپوری اِوندین (S. evendine) بسیار غیرانتخابی در نظر گرفته شد، اما محققان پیشنهاد کردند که گونه‌های دیگر گیاه‌پارچ را امتحان کنند که ممکن است مؤثرتر باشد.[۲۶][۲۷]

منابع ویرایش

  1. ↑ Wakefield AE; Gotelli NJ; Wittman SE; Ellison AM (2005). "Prey addition alters nutrient stoichiometry of the carnivorous plant Sarracenia purpurea". Ecology (abstract). 86 (7): 1737–1743. doi:10.1890/04-1673.
  2. ↑ Newell SJ; Nastase AJ (1998). "Efficiency of nutrient capture by Sarracenia purpurea (Sarraceniaceae), the Northern Pitcher Plant". American Journal of Botany. 85 (1): 88–91. doi:10.2307/2446558. JSTOR 2446558. S2CID 16021826.
  3. ↑ C. Michael Hogan. 2011. Commensalism. Topic Ed. M.Mcginley. Ed-in-chief C.J.Cleveland. Encyclopedia of Earth. National Council for Science and the Environment. Washington DC
  4. ↑ Ceurstemont, Sandrine (2019), Carnivorous plants eat far more salamanders than scientists thought, National Geographic, retrieved 31 January 2021
  5. ↑ Heard SB (1994). "Pitcher plant midges and mosquitoes: a processing chain commensalism". Ecology (abstract). 75 (6): 1647–1660. doi:10.2307/1939625. JSTOR 1939625.
  6. ↑ Mouquet N.; Daufresne T.; Gray S. M.; Miller T. E. (2008). "Modelling the relationship between a pitcher plant (Sarracenia purpurea) and its phytotelma community: mutualism or parasitism?". Functional Ecology. 22 (4): 728–737. doi:10.1111/j.1365-2435.2008.01421.x.
  7. ↑ Peterson C. N.; Day S.; Wolfe B. E.; Ellison A. M.; Kolter R.; Pringle A. (2008). "A keystone predator controls bacterial diversity in the pitcher-plant (Sarracenia purpurea) microecosystem". Environmental Microbiology. 10 (9): 2257–2266. doi:10.1111/j.1462-2920.2008.01648.x. PMID 18479443.
  8. ↑ Rice, Barry. (2007). About Sarracenia purpurea, the purple pitcher plant. The Carnivorous Plant FAQ. Accessed online: 21 June 2008.
  9. ↑ Gallie D. R.; Chang S.-C. (1997). "Signal transduction in the carnivorous plant Sarracenia purpurea. Regulation of secretory hydrolase expression during development and in response to resources". Plant Physiology. 115 (4): 1461–1471. doi:10.1104/pp.115.4.1461. PMC 158611. PMID 9414556.
  10. ↑ Chase, Mark W.; Christenhusz, Maarten J. M.; Sanders, Dawn; Fay, Michael F. (2009). "Murderous plants: Victorian Gothic, Darwin and modern insights into vegetable carnivory". Botanical Journal of the Linnean Society. 161 (4): 329–356. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.01014.x.
  11. ↑ "USDA Distribution map of Sarracenia purpurea". USDA Plants Database.
  12. ↑ Ellison, A. M.; Parker, J. N. (2002). "Seed dispersal and seedling establishment of Sarracenia purpurea (Sarraceniaceae)". American Journal of Botany. 89 (6): 1024–1026. doi:10.3732/ajb.89.6.1024. PMID 21665703.
  13. ↑ "NatureServe Explorer 2.0".
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ "Sarracenia purpurea". EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization). Retrieved 2021-07-08.
  15. ↑ Jepson Manual eFlora (TJM2) treatment of Sarracenia purpurea − naturalized distribution in California
  16. ↑ "Sarracenia purpurea L." Kewscience. Plants of the World online. Retrieved 14 January 2021.
  17. ↑ Agyepong-Parsons, James (January 2021). "Suck Stick Drip". BBC Wildlife. pp. 32–5.
  18. ↑ Foss, P.J. & O'Connell, C.A. (1985). "Notes on the ecology of Sarracenia purpurea L. on Irish peatlands". The Irish Naturalists' Journal. 21 (10): 440–443. JSTOR 25538921.
  19. ↑ Ellison A. M.; Buckley H. L.; Miller T. E.; Gotelli N. J. (2004). "Morphological variation in Sarracenia purpurea (Sarraceniaceae): geographic, environmental, and taxonomic correlates" (PDF). American Journal of Botany. 91 (11): 1930–1935. doi:10.3732/ajb.91.11.1930. PMID 21652339.
  20. ↑ Hanrahan B.; Miller J. (1998). "History of Discovery: Yellow Flowered Sarracenia purpurea L. subsp. venosa (Raf.) Wherry var. burkii". Carnivorous Plant Newsletter. 27 (1): 14–17. doi:10.55360/cpn271.bh551. S2CID 247277687.
  21. ↑ "Sarracenia purpurea subsp. purpurea". RHS. Retrieved 5 March 2021.
  22. ↑ "Sarracenia purpurea L. Documented uses". Native American Ethnobotany Database.
  23. ↑ Charles Frederick Millspaugh (1892). American Medicinal Plants: An Illustrated and Descriptive Guide to Plants Indigenous to and Naturalized in the United States which are Used in Medicine (illustrated ed.). Courier Corporation. p. 76. ISBN 9780486230344.
  24. ↑ Arndt, William; Mitnik, Chandra; Denzler, Karen L.; White, Stacy; Waters, Robert; Jacobs, Bertram L.; Rochon, Yvan; Olson, Victoria A.; Damon, Inger K.; Langland, Jeffrey O. (2012-03-09). "In Vitro Characterization of a Nineteenth-Century Therapy for Smallpox". PLOS ONE. 7 (3): e32610. Bibcode:2012PLoSO...732610A. doi:10.1371/journal.pone.0032610. ISSN 1932-6203. PMC 3302891. PMID 22427855.
  25. ↑ خطای اسکریپتی: پودمان «citation/CS1» وجود ندارد.
  26. ↑ "Wycke M-A, Perrocheau R, Darrouzet E (2018) Sarracenia carnivorous plants cannot serve as efficient biological control of the invasive hornet Vespa velutina nigrithorax in Europe. Rethinking Ecology 3: 41-50. DOI 10.3897/rethinkingecology.3.28516". Rethinking Ecology. 3: 41–50. 11 December 2018. doi:10.3897/rethinkingecology.3.28516. S2CID 91375714.
  27. ↑ "Can carnivorous plants control an invasive hornet?". 20 November 2018.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کوزه‌شیپوری_ارغوانی&oldid=38762718»