گَریبان‌وَر (به معنای: پوشندهٔ محافظ گردن) نیروهای یگان ویژهٔ در اواخر اشکانیان و ساسانیان بودند که به اندازهٔ شوالیه‌ها یا کاتافراکت‌ها جنگجو بودند. با توجه به منابع رومی گریوپنور توانایی به چوب آویختن دو مرد با نیزه سنگین و طولانی خود داشتند. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که زره پوش گریوپنور از سنت ماساگت و همچنین بازماندهٔ پوشش نظامی ایرانی در اواخر دورهٔ هخامنشی است.

سنگ نگاره ایرانی از یک سوارکار با زره سنگین، از امپراتوری ساسانی، در طاق بستان، حوالی کرمانشاه، ایران (سده ششم میلادی).

ریشه‌شناسی ویرایش

نام گریبان‌ور مشتق شده از واژه‌های فارسی میانه مثل گریو-بان (محافظ-گردن) که کلاه محافظ گردن جنگجویان است. در قرن سوم میلادی رومیان شروع به استقرار چنین سواره نظامی کردند. آنها نیز خواستار کلیباناری بودند و نام را از گریبان‌ور گرفتند.[۱]

سلاح‌ها و تاکتیک‌ها ویرایش

سلاح‌ها و تاکتیک‌های گریبان‌ور مانند سواره نظام کاتافراکت بود. جنس زره از جوشن و برنج در مقیاس سنگین و قدرت مند بود که با گره به هم متصل شده بود. هچنین برای نبرد نزدیک به شمشیر دراز و گرز مجهز بودند[۲] در تاکتیک نظامی بسیار شبیه به کاتافراکت بودند و معمولاً از تاکتیک شک در نبرد استفاده می‌کردند تا بتوانند زدن ضربهٔ نهایی به دشمن را مدیرت کنند.[۳]

منابع ویرایش

  1. سایه در کویر: ایران باستان در جنگ توسط کاوه فرخ
  2. A. D. H. Bivar, 'سواره تجهیزات و تاکتیک در فرات مرز', Dumbarton Oaks مقالات 26 (1972)
  3. رم دشمنان (3): Parthians و ساسانی ایرانیان توسط پیتر فروردین، آنگوس مک براید

[۱]

  1. بود.