رامهرمز: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب: خنثی‌سازی |
بی دلیل برچسب‌ها: واگردانی دستی برگردانده‌شده حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۱:
'''رامهُرمُز''' شهری در [[استان خوزستان]] و مرکز [[شهرستان رامهرمز]] می‌باشد، که در جنوب غربی کشور [[ایران]] قرار دارد. در [[جغرافیای تاریخی]] قدمت رامهرمز را بیش از ده هزار سال می‌دانند.{{مدرک}} رامهرمز از شمال به شهرهای [[ایذه]]، [[مسجد سلیمان]] و [[شوشتر]]، از خاور به [[بهبهان]] و [[استان کهگیلویه و بویراحمد]]، از باختر به [[اهواز]] و از جنوب به [[شهرستان بندر ماهشهر|بندر ماهشهر]] محدود است. [[میدان نفتی مارون]]؛ [[میدان‌های نفتی ایران|سومین میدان بزرگ نفتی ایران]]، در محدوده این شهر قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب
|نام‌رسمی= رامهرمز
|روی‌نقشه= آری
خط ۲۹:
|تصویر=Ramhormoz_county_locator_map_(2022).svg}}
▲'''رامهُرمُز''' شهری در [[استان خوزستان]] و مرکز [[شهرستان رامهرمز]] می‌باشد، که در جنوب غربی کشور [[ایران]] قرار دارد. در [[جغرافیای تاریخی]] قدمت رامهرمز را بیش از ده هزار سال می‌دانند.{{مدرک}} رامهرمز از شمال به شهرهای [[ایذه]]، [[مسجد سلیمان]] و [[شوشتر]]، از خاور به [[بهبهان]] و [[استان کهگیلویه و بویراحمد]]، از باختر به [[اهواز]] و از جنوب به [[شهرستان بندر ماهشهر|بندر ماهشهر]] محدود است. [[میدان نفتی مارون]]؛ [[میدان‌های نفتی ایران|سومین میدان بزرگ نفتی ایران]]، در محدوده این شهر قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.mehrnews.com/news/2534880/انتقال-روزانه-بیش-از-نیم-میلیون-بشکه-نفت-خام-از-میدان-نفتی-مارون |عنوان=انتقال روزانه بیش از نیم میلیون بشکه نفت خام از میدان نفتی مارون | ناشر = [[خبرگزاری مهر]] |تاریخ = ۲۶ فروردین ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
[[دهخدا]] آورده‌است: رامهرمز شهری از بناهای هرمز پادشاه [[ساسانی]] است در حوالی [[شوشتر]]، که در قدیم به آن «سمنگان» می‌گفته‌اند که آن را ساده کرده، «رومز» "roomez" و منسوب به آن جا را «رومزی» "roomezi" می‌گویند. چون هرمز پادشاه وقت را آشفتگی در دماغ پدید آمد او را از مقر سلطنتی خود استخر بدان شهر آوردند و در آنجا شفا یافت پس آنجا را رام هرمز گفتند.
رامهرمز در کنار شوش و شوشتر، دیگر شهر خوزستان می‌باشد که طبق نظر تاریخ‌دانان در دوره‌ای [[پایتخت ایران]] بوده‌است. [[یاقوت حموی]] می‌گوید که رامهرمز متشکل از دو کلمه رام (شهر) و هرمز (نام یکی از خسروان ساسانی) بوده‌است. برخی می‌گویند رامهرمز نامی کوتاه شده از رامهرمز اردشیر بوده و برخی نیز گفته‌اند به دلیل بنا شدن شهر رامهرمز در دورهٔ هرمز ساسانی نام این شهر رامهرمز شده‌است.
▲==== پیشینه ====
▲[[دهخدا]] آورده‌است: رامهرمز شهری از بناهای هرمز پادشاه [[ساسانی]] است در حوالی [[شوشتر]]، که در قدیم به آن «سمنگان» می‌گفته‌اند که آن را ساده کرده، «رومز» "roomez" و منسوب به آن جا را «رومزی» "roomezi" می‌گویند. چون هرمز پادشاه وقت را آشفتگی در دماغ پدید آمد او را از مقر سلطنتی خود استخر بدان شهر آوردند و در آنجا شفا یافت پس آنجا را رام هرمز گفتند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.loghatnaameh.org/dehkhodasearchresult-fa.html?searchtype=0&word=2LHYp9mF2YfYsdmF2LI=| عنوان=رامهرمز| ناشر=لغت‌نامه دهخدا| accessdate=۲۲ نوامبر ۲۰۱۳| archiveurl=https://web.archive.org/web/20140917115636/http://www.loghatnaameh.org/dehkhodasearchresult-fa.html?searchtype=0&word=2LHYp9mF2YfYsdmF2LI=| archivedate=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۴| dead-url=yes}}</ref>
[[اصطخری]] می‌گوید: در رامهرمز پارچه‌های ابریشمی می‌بافند و به بسیاری از شهرها می‌برند. می‌گویند مانی پیشوای دینی نامدار در این شهر کشته و به دار آویخته شده‌است و نیز گویند وی در این شهر در مجلس [[بهرام گور]] به مرگی حتمی در گذشت و سپس سرش را از تن جدا کردند و گفتند او را کشته‌ایم. ابن البشار می‌گوید: رامهرمز قصبه بزرگی است و بازارهای بسیار و پر نعمت دارد. [[مسجد جامع]] زیبایی دارد که در گرد آن بازارهای آبادی برپا بوده و از عضدالدوله دیلمی است. تمام این بازار سنگ‌فرش، مسقف، پاکیزه، زیبا و روشن است. او همچنین به وجود کتابخانه‌ای در این شهر اشاره می‌کند و اهمیت و بزرگی آن را با کتابخانهٔ بصره مقایسه می‌کند.
▲رامهرمز در کنار شوش و شوشتر، دیگر شهر خوزستان می‌باشد که طبق نظر تاریخ‌دانان در دوره‌ای [[پایتخت ایران]] بوده‌است. [[یاقوت حموی]] می‌گوید که رامهرمز متشکل از دو کلمه رام (شهر) و هرمز (نام یکی از خسروان ساسانی) بوده‌است. برخی می‌گویند رامهرمز نامی کوتاه شده از رامهرمز اردشیر بوده و برخی نیز گفته‌اند به دلیل بنا شدن شهر رامهرمز در دورهٔ هرمز ساسانی نام این شهر رامهرمز شده‌است.<ref>معجم البلدان تألیف یاقوت حموی</ref> رامهرمز محل احتمالی [[سلوکیه در کنار رود جراحی|سلوکیهٔ هدیفون]] است که تا پایان حیات [[الیمائی|الیماییان]] و ظهور ساسانیان اهمیت خود را حفظ کرد.<ref>{{یادکرد |نویسنده=[[یعقوب محمدی‌فر]] |عنوان=مروری بر مطالعات الیمایی |نشریه=] پژوهشهای باستان‌شناسی ایران |تاریخ=بهار ۱۳۹۶ |شماره=۱۲ |صفحه=۱۶۶ |پیوند=https://nbsh.basu.ac.ir/article_1974.html |access-date=۴ مه ۲۰۲۱ |archive-date=۴ مه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210504165509/https://nbsh.basu.ac.ir/article_1974.html |url-status=dead }}</ref> در [[جغرافیای تاریخی]] قدمت رامهرمز را بیش از ۱۰۰۰۰ سال می‌دانند {{مدرک}} و پیدایش قدیمی‌ترین تمدن بشری در [[شوش (شهر باستانی)|شوش]] و منطقه [[انشان]] مشخص گردیده و در دوران هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان نه تنها بر عظمت منطقه افزوده گشت، بلکه شهرهایی نیز در آن دوران ایجاد شده که بدون شک رامهرمز یکی از آن شهرها بوده‌است. ویرانه‌های «اسک» بین راه رامهرمز و ارجان در راه بهبهان و ویرانه‌های [[طاق نصرت رامهرمز|طاق نصرت به جای مانده از دوره ساسانی]] در شهر رامهرمز، گذشته پرشکوه تاریخی آن را نشان می‌دهد. در قرن ۴ هـ. ق رامهرمز به سبب کرم ابریشمی که در آن به عمل می‌آمد و به دیگر نقاط صادر می‌شد شهرت جهانی داشت. کتابخانه فرقه معتزله در این شهر بوده‌است.
مؤلف [[ابن مفرغ]] گوید: معنی رام در عنوان رامجرد گفته شد و هرمز نام روز اول از هر ماه فارسیان می‌باشد و نام فرشته‌ای که مصالح آنروز در دست اوست و نام ستاره مشتری و نام پسر انوشیروان و نام رب‌الارباب نیز باشد و معنی رامهرمز شاد و خرم‌آباد هرمز، از گرمسیرات فارس، در میانه شمال و مغرب [[شیراز]] افتاده‌است. درازای آن از معدن نفت سفید تا قریه جولکی بیست و یک فرسنگ، پهنای آن از شاروین تا قلعه شیخ هفت فرسنگ است و محدود است از جانب مشرق بنواحی بهمئی و از سمت شمال بنواحی بختیاری و از سوی باختر و جنوب، به نواحی بلوک فلاحی. تابستانش گرم است و درختان سردسیری را جز درخت گردو بخرمی پروراند. خرما و نارنج و لیمو و ترنج و سایر درختانش در ضخامت و بلندی ضرب‌المثل است. بیشتر درخت صحرا و دامنه کوهستان رامهرمز درخت کنار است. کشت و زرعش گندم و جو و برنج و پنبه و کنجد و نخود و عدس و ماشک و لوبیای سفید است. آبش از چندین رودخانه‌است که همه را از میان بلوک رامهرمز گذار است و زمینش چنان شیب دارد که یکنفر بیلدار در همه جا می‌تواند آب را از رودخانه جدا کند و چون آب رودخانه را به جداول آورند چنان به سرعت می‌رود که گل و لای در جدول نماند و هر ساله این جدول‌ها نیازمند تنقیه نباشد و شکار صحرای رامهرمز آهو و دراج است که گویا تخم این دو جانور را پاشیده‌اند و کهره آهو و جوجه دراج روییده‌است. مرغ دراج رامهرمز با گنجشک جای دیگر برابری دارد. برف تابستانه کوهستانش بی‌محافظت تا سال دیگر می‌ماند.
▲[[اصطخری]] می‌گوید: در رامهرمز پارچه‌های ابریشمی می‌بافند و به بسیاری از شهرها می‌برند. می‌گویند مانی پیشوای دینی نامدار در این شهر کشته و به دار آویخته شده‌است و نیز گویند وی در این شهر در مجلس [[بهرام گور]] به مرگی حتمی در گذشت و سپس سرش را از تن جدا کردند و گفتند او را کشته‌ایم. ابن البشار می‌گوید: رامهرمز قصبه بزرگی است و بازارهای بسیار و پر نعمت دارد. [[مسجد جامع]] زیبایی دارد که در گرد آن بازارهای آبادی برپا بوده و از عضدالدوله دیلمی است. تمام این بازار سنگ‌فرش، مسقف، پاکیزه، زیبا و روشن است. او همچنین به وجود کتابخانه‌ای در این شهر اشاره می‌کند و اهمیت و بزرگی آن را با کتابخانهٔ بصره مقایسه می‌کند.<ref>{{Cite book|title=مسالک و ممالک|last=اصطخری|first=ابواسحاق ابراهیم، به اهتمام ایرج افشار|publisher=علمی و فرهنگی|year=1368|isbn=|location=تهران|pages=}}</ref>
= جمعیت =
▲مؤلف [[ابن مفرغ]] گوید: معنی رام در عنوان رامجرد گفته شد و هرمز نام روز اول از هر ماه فارسیان می‌باشد و نام فرشته‌ای که مصالح آنروز در دست اوست و نام ستاره مشتری و نام پسر انوشیروان و نام رب‌الارباب نیز باشد و معنی رامهرمز شاد و خرم‌آباد هرمز، از گرمسیرات فارس، در میانه شمال و مغرب [[شیراز]] افتاده‌است. درازای آن از معدن نفت سفید تا قریه جولکی بیست و یک فرسنگ، پهنای آن از شاروین تا قلعه شیخ هفت فرسنگ است و محدود است از جانب مشرق بنواحی بهمئی و از سمت شمال بنواحی بختیاری و از سوی باختر و جنوب، به نواحی بلوک فلاحی. تابستانش گرم است و درختان سردسیری را جز درخت گردو بخرمی پروراند. خرما و نارنج و لیمو و ترنج و سایر درختانش در ضخامت و بلندی ضرب‌المثل است. بیشتر درخت صحرا و دامنه کوهستان رامهرمز درخت کنار است. کشت و زرعش گندم و جو و برنج و پنبه و کنجد و نخود و عدس و ماشک و لوبیای سفید است. آبش از چندین رودخانه‌است که همه را از میان بلوک رامهرمز گذار است و زمینش چنان شیب دارد که یکنفر بیلدار در همه جا می‌تواند آب را از رودخانه جدا کند و چون آب رودخانه را به جداول آورند چنان به سرعت می‌رود که گل و لای در جدول نماند و هر ساله این جدول‌ها نیازمند تنقیه نباشد و شکار صحرای رامهرمز آهو و دراج است که گویا تخم این دو جانور را پاشیده‌اند و کهره آهو و جوجه دراج روییده‌است. مرغ دراج رامهرمز با گنجشک جای دیگر برابری دارد. برف تابستانه کوهستانش بی‌محافظت تا سال دیگر می‌ماند.<ref>فارسنامه ناصری</ref>
جمعیت رامهرمز در سرشماری سال ۱۳۳۵ حدود ۷۰۰۰ نفر بوده‌است که در سال ۱۳۷۵ و با آهنگ رشد متوسط سالیانه حدود ۴ درصدی به به ۳۷۲۲۱ نفر رسیده جمعیت رامهرمز در سال ۱۳۹۵ معادل ۷۴٬۲۸۵ نفر بود.
== جغرافیا ==▼
شهرستان رامهرمز با ۳۲۵۷ کیلومتر مربع مساحت در خاور استان خوزستان واقع شده، که از شمال به شهرستان‌های [[ایذه]]، [[مسجد سلیمان]] و [[شوشتر]]، از خاور به [[بهبهان]] و [[استان کهگیلویه و بویراحمد]]، از باختر به [[شهرستان اهواز]] و از جنوب به [[شهرستان بندر ماهشهر]] محدود است. مرکز آن شهر رامهرمز است که با ۳/۷ کیلومتر مربع مساحت در ۱۰۰ کیلومتری خاور اهواز بین ۳۱ درجه و ۱۶ دقیقه پهنای شمالی و ۴۹ درجه و ۳۷ دقیقه درازای خاوری نسبت به [[نصف‌النهار گرینویچ]] قرار دارد و بلندی آن از [[سطح دریا]] ۱۶۰ متراست. آب و هوای رامهرمز گرم بوده و [[جراحی (رود)|رودخانه جراحی]] از خاور رامهرمز می‌گذرد.
رامهرمز بر سر چهار راهی قرار گرفته‌است. راه آسفالته به سوی جنوب خاوری به درازای ۹۰ کیلومتر تا [[بهبهان]]، راه آسفالته به سوی شمال خاوری به درازای ۵۷
مردم رامهرمز به لهجه [[گویش رامهرمزی|رامهرمزی]] به اصطلاح محلی (رومزی) یکی از لحجه های زبان لری تکلم می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/lori-dialects|عنوان=iranicaonline.orgarticleslori-d}}</ref>که یکی از لهجه های گویش بختیاری است.لهجهٔ رامهرمزی تا حدود زیادی همان گویش لری بختیاری با اندکی تغییر است<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/khuzestan-08-dialects|عنوان=ایرانیکا گویش های خوزستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گویش و آداب و رسوم مردم رامهرمز|نشانی=https://rasekhoon.net/article/amp/show/1359892/گویش-و-آداب-و-رسوم-مردم-رامهرمز|وبگاه=راسخون|تاریخ=2018-01-24|بازبینی=2022-12-12|کد زبان=fa|نام خانوادگی=راسخون}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=یوسفی، حسین؛ فرهنگ عامیانه‌ی مردم رامهرمز، قم: نشر مقام محمود، چاپ اول، ۱۳۸۷(ص۲۲ و ۲۳)}}</ref>رامهرمز همانند مسجدسلیمان و آقاجاری یکی از مراکز گویش بختیاری است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/khuzestan-08-dialects|عنوان=ایرانیکا مردم شناسی خوزستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رامهرمز - دایرةالمعارف فرق اسلامی|نشانی=http://www.wikiferaq.org/index.php/رامهرمز|وبگاه=www.wikiferaq.org|بازبینی=2022-12-12}}</ref>
[[لری بهمئی]] و [[لری بویراحمدی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Knowledge Graph - Triple UI|نشانی=http://fkg.iust.ac.ir/resource/%D9%84%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C|وبگاه=fkg.iust.ac.ir|بازبینی=2023-07-06}}</ref>و فارسی و عربی میان اقوام مربوطه نیز رایج است.
▲== زبان ==
▲== جاذبه‌های گردشگری ==
* [[غار صیدون کبوتری|یدون کبوتری]]
* [[قلعه داودختر]] (واقع در پاچکوه)
خط ۸۳:
این گنجینه در سال ۱۳۸۶ به شکل اتفاقی و حین خاکبرداری شرکت آب و فاضلاب خوزستان در یک محوطه ۲۵۰۰ ساله در روستای جوبجی رامهرمز پیدا شد. قدمت این گنجینه که بخشی از آن با عنوان گنجینه جوبجی در [[موزه ایران باستان]] نیز به نمایش گذاشته شده‌است، به [[دوره عیلامی]] می‌رسد. خبر پیدا شدن تکه‌های طلا توسط یکی از مسئولان شرکت پیمانکار «وشاق» به اداره میراث فرهنگی، [[صنایع دستی]] و گردشگری رامهرمز داده می‌شود.
با توجه به تاریخی بودن این منطقه، پیش از کشف قطعات طلا و سفال، اداره [[میراث فرهنگی]] رامهرمز عملیات خاکبرداری شرکت آب و فاضلاب را متوقف کرده بود اما این شرکت چند روز بعد دوباره فعالیت خویش را آغاز کرد که به این کشف منجر شد. خاکبرداری به وسیله بیل‌های مکانیکی به کشف ۵۰۰ سکه، دستبند و قطعات طلا و قطعات بسیار زیاد سفال منجر می‌شود که خیل عظیمی از مردم را به این منطقه می‌کشاند.<ref>{{یادکرد وب
=== تل گِصِر ===
| |||