کوچ اجباری اهالی مرو به امیرنشین بخارا

در سال ۱۲۰۰ هجری در جنگ میان امیر بخارا میرمعصوم خان و خان مرو بیرم علی خان، مرو سقوط کرد و بیرم علی خان کشته شد. اهالی مرو به عنوان اسیر از مرو بیرون رانده شده به بخارا آورده شدند.

محتویات

واکنش آقامحمد خان قاجار

در سالی که مرو سقوط کرد آقامحمد خان در حال جنگ و ستیز با دیگر مدعیان در نقاط دیگر ایران بود البته هیچ نشانی از آن نیست که بایرام علی خان درخواست یاری از آقا محمد خان کرده‌است یا حتی فرصت این کار را داشته. در ۱۲۱۰ هجری قمری آقامحمد خان که مشهد را تصرف کرده بود در نامه‌ای به شاهمرادخان حاکم بخارا خواستار بازگرداندن اهالی مرو از بخارا شد متن نامه بنا به روایت تاریخ منتظم ناصری به این شرح است:

بلخ بامی و مرو شاهیجان و زمین داور و سیستان و قندهار و کابل از اجزای ملک پادشاهان ایران بوده‌اند اکنون شما را چه افتاده که بلخ بامی و مرو شاهیجان را تصرف نماید و آنگاه دست بر قتل بیرامعلی خان قاجار عزالدینلو که از طوایف علیه ماست گشاید… به تختگاه موروث و مکتسب خود بازگردند وگرنه کینه و فزونی نگردند تا ما نیز به حدود و سنور و ثغور قدیمه ایران قانع شویم و از این سوی آب جیحون فراتر نجوییم

گرفتاری‌های آقامحمد خان در شمال غرب ایران و درگیری‌هایش با روس‌ها او را از اقدام مؤثر در شمال شرق ایران بازداشت و پس از قتلش در قلعه شوشی تهدیدش ناتمام ماند.

بازماندگان اهالی مرو

در سمرقند اینان در محله باغ شمال ساکن شدند و اکثر ساکنان امروزی اش از فرزندان ایرانیان اند. در بخارا بازماندگان مروی‌ها در فیلامونی آن شهر یک گروه موسیقی مروگی (موسیقی خاص شهر مرو) دارند. آن‌ها می‌گویند که این سنت را از گذشتگان خویش آموخته‌اند و قصد دارند آن را به فرزندانشان نیز انتقال دهند. پسر بایرام علی، محمد حسین خان مروی اما در ۱۲۱۴ هجری قمری به ایران گریخت. فتحعلی شاه او را عزیز داشت و لقب فخرالدوله به او داد. او در ایران بسیار متمول شد و دبیرستان مروی و بازارچه مروی از او در تهران به جای مانده‌اند.

جستارهای وابسته

• خانات بخارا
• موسیقی مروگی