بابا نورالدین رشی

بابا نورالدّینِ رِشی (زادهٔ ۷۷۹ق/۱۳۷۷م- درگذشتهٔ ۸۴۲ق/۱۴۳۸م)، عارف و شاعر اهل کشمیر بود که به «شیخ نورالدین ولی» نیز شهرت دارد. اجداد او از فرمانروایان هندو، و ساکن کشتوار بودند و پدرش بعدها در کشمیر به دست سید حسین سمنانی - یا به قولی یاسمن رشی - اسلام آورد و گویا از این زمان سالارالدین نام گرفت. نورالدین در روستای کیمو در جنوب شرقی سرینگر در سال ۷۷۹ قمری، یا به قولی در ۷۵۷ قمری زاده شد.

آرامگاه بابا نورالدین رشی

زندگی

نورالدین بیشتر تحت تأثیر تعالیم زاهدانهٔ سادهوها و حکمای هندو بود، تا عارفان و علمای مسلمان، و به همین سبب، هندوها او را «نانداریشی» و «نونده‌ریشی» (ریشی (یا رشی) در سنسکریت به معنی حکیم و فرزانه است) می‌خواندند. اما برخی او را از عارفان طریقت کبرویه و مرید میرمحمد همدانی، فرزند سیدعلی همدانی (د ۷۸۶ق/۱۳۸۴م)، یا به اشتباه، از مریدان خود سیدعلی همدانی دانسته‌اند. اما با توجه به اختلاف نظر و طریقت بابانورالدین با طریقهٔ کبرویه، در وجود چنین ارتباطی بین آن‌ها، تردید وجود دارد.

شیخ نورالدین در حدود سال ۸۰۹ ق در ۳۰ سالگی به زهد و ریاضت و عزلت گرایش یافت و در غاری در نزدیکی کیمو به عبادت و تفکر و ریاضت‌های سخت پرداخت؛ آنگاه به نشر اسلام و تربیت مریدان همت گمارد. بابا نورالدین در ۶۳ سالگی درگذشت و در روستای شرار شریف، واقع در جنوب غربی سرینگر، دفن شد. وی در کشمیر میان مسلمانان و هندوها محترم بود. آرامگاه او، همواره زیارتگاه مشتاقان و علاقه‌مندان است.

شاگردان

از مشهورترین شاگردان او باید از شیخ بام‌الدین، شیخ زین‌الدین و شیخ لطف‌الدین یاد کرد که هر ۳ تن به دست خود شیخ، اسلام آوردند. بعد از درگذشت شیخ، مریدانش طریقه و اندیشه‌های او را دنبال کردند و به زهد و ریاضت و تحمل سختی‌ها بیش از کسب دانش گرایش یافتند. آنان‌گوشت نمی‌خوردند و تنها به‌گیاهان خودرو، قناعت می‌کردند و همواره به خدمت مردم می‌پرداختند. اساس زندگانی متفکرانهٔ آنها بر «پاس انفاس» مبتنی بود. هر چند در هفت اقلیم از اهل و عیال ریشیان سخن به میان آمده، اما آنان تجرد را ترجیح می‌دادند، زیرا بر آن باور بودند که تأهل سد بزرگی در نیل به زندگی زاهدانه است.

آثار

بابانورالدین صاحب تألیف نبود، اما اشعاری به او نسبت داده، و او را در زمرهٔ نخستین شعرای کشمیر دانسته‌اند و اشعار او را در کنار اشعار لله دد، آورده‌اند. به گفتهٔ طالب اشعار و سخنان او در کتاب رشی‌نامه (ریشی‌نامه) ذکر شده، لیکن وی در انتساب تمامی اشعار به شیخ نورالدین تردید کرده، و معتقد است که برخی از آن سروده‌ها متعلق به نویسندگان بعد از اوست.

منابع

• شمس، محمد جواد (۱۳۸۱). «بابا نورالدین رشی». [[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]. ج. ۱۱. ص. ۱۱–۱۲.