بریده‌مهرگان

راسته‌ای از چهاراندامان

بُریده‌مُهرگان (Temnospondyli) راسته‌ای متنوع از چهاراندامان بزرگ‌جثه بودند که در دوره‌های کربونیفر، پرمین، و تریاسه در سراسر جهان زندگی می‌کردند. چند گونه از آن‌ها نیز تا دوره کرتاسه دوام آوردند.

بریده‌مهرگان
محدودهٔ زمانی: کربونیفر تا کرتاسه
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: غوک‌ریختان[۱]
زیررده: مازدندانان
راسته: بریده‌مهرگان
زیتل، ۱۸۸۸

نام‌گذاری آن‌ها به این خاطر است که مهره‌های پشت آن‌ها به تکه‌های مختلف بریده و تقسیم شده‌است.

بیشتر بریده‌مهرگان نیمه‌آبزی بودند و برخی کاملاً آبزی و برخی نیز کاملاً خشکی‌زی بودند و تنها برای زاد و ولد به آب بازمی‌گشتند. این دسته از بریده‌مهرگان جزو نخستین مهره‌دارانی بودند که کاملاً به زندگی در خشکی عادت کردند. با وجود این‌که بریده‌مهرگان در زمره دوزیستان به‌شمار می‌آیند اما بسیاری از آن‌ها دارای فلس، پنجه، و صفحات استخوانی زره‌مانند بودند که آن‌ها را از دوزیستان امروزی مجزا می‌کند.

سنگواره‌های آن‌ها در همه قاره‌ها یافت شده‌است. ظرف حدود ۲۱۰ میلیون سال تاریخ تکاملی، بریده‌مهرگان با طیف گسترده‌ای از زیستگاه‌ها سازگار شدند از جمله آب شیرین، محیط‌های خشک و محیط‌های ساحلی. فسیل‌های مختلفی از مرحله لاروی، دگردیسی و بلوغ آن‌ها کشف شده و بنابراین تاریخ زندگی آن‌ها تا اندازه زیادی روشن شده‌است.

چهاراندامان

آکانتوستگا

ایکتیوستگا

Tulerpeton

Colosteidae

Crassigyrinus

Whatcheeriidae

Baphetidae

Crown Tetrapoda

Eucritta

Temnospondyli

نرم‌دوزیستان

درخورمازه

Eoherpeton

Embolomeri

Gephyrostegidae

Solenodonsaurus

Seymouriamorpha

سراسرخاینده‌ریختان

آب‌پرده‌داران

Westlothiana

پوک‌مهرگان

چهاراندامان

آکانتوستگا

ایکتیوستگا

Tulerpeton

Crassigyrinus

Baphetidae

Colosteidae

Temnospondyli

Gephyrostegidae

Embolomeri

Seymouriamorpha

Westlothiana

Crown Tetrapoda
پوک‌مهرگان

ناپیدامهرگان

پنهان‌پایان

سمندرک‌سانان

Tuditanomorpha

Brachystelechidae

Lysorophidae

نرم‌دوزیستان

Solenodonsaurus

سراسرخاینده‌ریختان

آب‌پرده‌داران

{{کلاد| style=font-size:80%;line-height:100%

label1=۱ 1=
۲

Edops

Cochleosauridae

Dendrerpetontidae

۳

Trimerorhachis

Neldasaurus

دوینوسور

Eobrachyopidae

Brachyops

Tupilakosauridae

Capetus

Saharastega

Iberospondylus

Palatinerpeton

۴
۵

Parioxeidae

کشیده‌سیمایان

Zatracheidae

۶

Trematopidae

Dissorophidae

برابرپایان

Stegops

Eimerisaurus

آب‌شش‌خزندگان

۷–۱۴

۷

Lysipterygium

۸

کشیده‌سیمایان

Intasuchidae

Melosauridae

پایه‌گذارخزندگان

۹

اریب‌خزندگان

سپرغوک

Lapillopsidae

سوسماران راین

۱۰

لیدکرینایان

Indobrachyopidae

Rhytidosteidae

۱۱

Brachiopidae

چیگوتیسوریان

۱۲

سینه‌دندان‌خزنده‌واران

۱۳

سوسمار ژرفا

Thoosuchidae

۱۴

Almasauridae

جلوخزندگان

روزنه‌خزندگان

Temnospondyli

Edopoidea

Eutemnospondyli

"Dendrerpetontidae"

Rhachitomi

دویناخزندگان

Zatracheidae

Dissorophoidea

Eryopiformes

کشیده‌سیمایان

سفت‌مهره‌ریختان

Sclerocephalus

Glanochthon

آرکیگوسور

جنوب‌خزنده

سفت‌مهرگان

سوسماران راین

لیدکرینا

Capitosauria

Edingerella

سوسمار ژرفا

Wetlugasaurus

Watsonisuchus

سینه‌دندان‌خزنده‌واران

Trematosauria

Brachyopoidea + اریب‌خزندگان

روزنه‌خزنده‌واران

Lyrocephaliscus

Peltostega

روزنه‌خزندگان

جلوخزندگان

منابع

ویرایش

  • Wikipedia contributors, "Temnospondyli," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed August 31, 2013).
  1. Batrachomorpha